Tháo gỡ vướng mắc về nguyên liệu để thúc đẩy xuất khẩu thủy sản

Nói tới xuất khẩu thủy sản Việt Nam, bà Lê Hằng, Phó Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), cho biết, trong những tháng qua, các doanh nghiệp thủy sản đã rất linh hoạt, tận dụng cơ hội trước khi Mỹ chính thức áp thuế đối ứng để đưa hàng thủy sản sang thị trường này.

Đồng thời, nhiều thị trường cũng tận dụng thời gian trước khi Mỹ áp thuế đối ứng để tăng nhập khẩu thủy sản, vì khi thuế đối ứng của Mỹ chính thức có hiệu lực, không chỉ ảnh hưởng tới hàng hóa nhập khẩu vào thị trường Mỹ mà cả các thị trường khác như Trung Quốc, EU…

Chính vì vậy, 7 tháng đầu năm nay, xuất khẩu thủy sản vẫn đang tăng trưởng tốt. Riêng trong tháng 7 vừa qua, xuất khẩu thủy sản vẫn đạt con số khá khả quan là 971 triệu USD, tăng 6% so với cùng kỳ năm 2024.

Tuy nhiên, với việc Mỹ đã công bố thuế đối ứng chính thức, trong những tháng còn lại của năm, xuất khẩu thủy sản sẽ gặp nhiều khó khăn, thách thức. Mức thuế đối ứng 20% mà Mỹ áp dụng cho hàng hóa của Việt Nam, là mức không như mong muốn của ngành thủy sản vì sẽ dẫn tới tình trạng "thuế chồng thuế" khi 2 sản phẩm chủ lực xuất khẩu sang Mỹ là tôm và cá tra đều đang chịu áp lực thuế chống bán phá giá, tôm còn bị thuế chống trợ cấp.

Theo kết quả sơ bộ của Bộ Thương mại Mỹ về đợt rà soát hành chính lần thứ 19 (POR19) thuế chống bán phá giá (CBPG) với tôm nước ấm đông lạnh Việt Nam nhập khẩu vào Mỹ, thuế CBPG với công ty Stapimex là 35,29%. Mức thuế này cũng áp dụng với 22 doanh nghiệp khác thuộc nhóm đủ điều kiện hưởng mức thuế riêng biệt nhưng không bị kiểm tra bắt buộc.

Bà Lê Hằng nhận định, nếu mức thuế sơ bộ vẫn được giữ trong kết quả cuối cùng của POR19, cộng với thuế đối ứng 20%, tôm đông lạnh Việt Nam nhập khẩu vào Mỹ phải chịu thuế tổng cộng tới 56%. Với mức thuế này, tôm đông lạnh Việt Nam sẽ rất khó vào thị trường Mỹ, thậm chí có thể mất trắng thị trường này.

Các nước xuất khẩu tôm nước ấm hàng đầu khác, tuy cũng phải chịu cảnh “thuế chồng thuế” sau khi Mỹ áp dụng thuế đối ứng, nhưng đều ở mức thấp hơn nhiều. Cụ thể: Ecuador có thuế CBPG 5%, thuế chống trợ cấp 3,78%; Ấn Độ thuế CBPG 2,09%, thuế trống trợ cấp 3.78%; Indonesia thuế CBPG 3,9%, không bị áp thuế chống trợ cấp.

Bà Lê Hằng nhận định, do gặp khó khăn lớn từ thuế đối ứng, xuất khẩu thủy sản cả năm nay sẽ ở mức từ 9-9,2 tỷ USD. Trong trường hợp thuế CBPG với tôm đông lạnh Việt Nam ở mức thấp hơn trong kết luận chính thức của POR19, thì kỳ vọng xuất khẩu thủy sản có thể đạt 9,5 tỷ USD.

Sau khi Mỹ chính thức áp dụng thuế đối ứng, cá tra Việt Nam cũng chịu “thuế chồng thuế" nhưng áp lực sẽ ít hơn so với mặt hàng tôm, vì cá tra Việt Nam gần như không có đối thủ cạnh tranh thị trường Mỹ. Bên cạnh đó, với kết quả tích cực của POR20, khi 7 doanh nghiệp được áp thuế 0%, cộng với nhà xuất khẩu cá tra lớn nhất là Vĩnh Hoàn đã thoát khỏi vụ kiện, thì cá tra Việt Nam vẫn có thể duy trì được tại thị trường Mỹ trong thời gian tới.

Ngoài tôm và cá tra, cá ngừ cũng là mặt hàng thủy sản quan trọng xuất khẩu sang Mỹ. Theo bà Lê Hằng, sau khi Mỹ công bố thuế đối ứng, các nước xuất khẩu cá ngừ khác như Ecuador, Indonesia, Philippines... đều có thuế đối ứng thấp hơn.

Trong khi đó, ngành cá ngừ Việt Nam đang đối mặt với khó khăn nội tại về nguyên liệu, đặc biệt là quy định kích thước tối thiểu cá ngừ vằn được phép đánh bắt là 0,5 m. Bất lợi về thuế và khó khăn về nguyên liệu, sẽ khiến cho xuất khẩu cá ngừ sang Mỹ (thị trường lớn nhất của cá ngừ Việt Nam) gặp nhiều khó khăn trong thời gian tới.

Trước những khó khăn lớn do thuế đối ứng của Mỹ, để thúc đẩy xuất khẩu thủy sản trong những tháng còn lại của năm nay, VASEP kỳ vọng rất nhiều vào sự linh hoạt, chủ động của doanh nghiệp thủy sản trong việc chuyển hướng kịp thời sang các thị trường khác và tận dụng tốt cơ hội từ các FTA, nhất là các hiệp định EVFTA, CPTPP…

Đồng thời, VASEP cũng mong muốn các Bộ, ngành liên quan sớm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc liên quan tới nguyên liệu thủy sản (nhất là cá ngừ), thuế GTGT với sản phẩm thủy sản... từ đó, góp phần nâng cao khả năng cạnh tranh, tăng thêm cơ hội xuất khẩu cho doanh nghiệp thủy sản Việt Nam.

Ngày 12/8, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức “Hội nghị thúc đẩy xuất khẩu nông lâm thủy sản năm 2025” tại Trung tâm Hội nghị 272 (TP. Hồ Chí Minh).

Chương trình dự kiến của Hội nghị gồm các báo cáo, tham luận về cơ hội, thách thức từ các thị trường Hoa Kỳ, EU, Trung Quốc, UAE; kế hoạch tiêu thụ sản phẩm chủ lực tại các địa phương và thảo luận, góp ý từ các hiệp hội, doanh nghiệp.

Hội nghị do Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng và Thứ trưởng Trần Thanh Nam chủ trì, với sự tham dự của lãnh đạo nhiều bộ, ngành, hiệp hội và doanh nghiệp xuất khẩu.