Tận dụng phụ phẩm nuôi bò quy mô lớn

Do diện tích đồng cỏ ngày càng thu hẹp, nhiều địa phương gặp khó khăn khi muốn phát triển đàn bò quy mô lớn.

Từ thực tiễn ở TP Huế, giải pháp tận dụng rơm rạ và phụ phẩm làm thức ăn đã mở ra hướng chăn nuôi bò hiện đại, hiệu quả kinh tế cao và thân thiện với môi trường.

Vỗ béo bò bằng rơm (đã qua chế biến) tại trại chăn nuôi bò của anh Hoàng Công Tấn (phường Phong Thái, TP Huế). Ảnh: Phạm Tài. — Vỗ béo bò bằng rơm (đã qua chế biến) tại trại chăn nuôi bò của anh Hoàng Công Tấn (phường Phong Thái, TP Huế). Ảnh: *Phạm Tài.*

Trong chăn nuôi bò truyền thống, cỏ xanh luôn là nguồn thức ăn chủ lực. Nhưng nhiều năm trở lại đây, diện tích đồng cỏ ngày càng bị thu hẹp do phát triển cây công nghiệp và trồng rừng. TP Huế có tiềm năng nuôi bò nhưng không có lợi thế về đồng cỏ để chăn thả hoặc trồng cỏ thâm canh. Để gỡ nút thắt này, từ năm 2019, Trung tâm Khuyến nông Thành phố đã triển khai giải pháp tận dụng rơm rạ và phụ phẩm thay thế cỏ xanh.

TP Huế gieo cấy khoảng 54.500 ha lúa mỗi năm, cho hơn 300.000 tấn rơm rạ. Trước đây phần lớn bị đốt bỏ, gây ô nhiễm và lãng phí. Trung tâm đã đưa máy cuộn rơm vào thu gom cho các trại nuôi bò quy mô 30 - 40 con và hộ nuôi nhỏ lẻ. Nhờ cơ giới hóa, rơm được thu gom kịp thời, tiết kiệm 250 - 300 nghìn đồng/ha so với thủ công và dự trữ đủ cho bò ăn quanh năm. Một số trại đã nuôi bò nhốt hoàn toàn bằng rơm mà không cần trồng cỏ.

Dự trữ rơm cuộn tại trại bò của anh Hoàng Công Tấn. Ảnh: Phạm Tài. — Dự trữ rơm cuộn tại trại bò của anh Hoàng Công Tấn. Ảnh: *Phạm Tài.*

Chỉ dùng rơm khô thì dinh dưỡng thấp nên từ năm 2022, Trung tâm tiếp tục ứng dụng máy xay, máy trộn TMR để phối trộn rơm với bã bia, bã sắn, rỉ mật, cám… tạo ra khẩu phần hỗn hợp thơm, mềm, ẩm, giúp bò ăn ngon và dễ tiêu hóa. Nhờ vậy, bò vỗ béo tăng trọng bình quân 1,1 kg/ngày. Mỗi lứa 30 con nuôi trong 3 tháng mang lại lãi ròng 53 - 64 triệu đồng.

Giải pháp trên đã hình thành quy trình liên hoàn từ thu gom - chế biến - phối trộn phụ phẩm - tạo nền thức ăn mới. Mô hình giúp tận dụng phụ phẩm nông nghiệp, giảm ô nhiễm do đốt rơm. Giảm phụ thuộc vào đồng cỏ, tăng quy mô nuôi bò 2 - 3 lần mà không cần thêm nhân công. Hình thành chuỗi nông nghiệp tuần hoàn, phân bò xử lý thành phân hữu cơ phục vụ trồng trọt hoặc bán thương mại. Hạ giá thành thức ăn, nâng cao hiệu quả kinh tế cho nông dân.

Chế biến rơm tại trại bò của anh Nguyễn Văn Trường (xã A Lưới 2, TP Huế). Ảnh: Phạm Tài. — Chế biến rơm tại trại bò của anh Nguyễn Văn Trường (xã A Lưới 2, TP Huế). Ảnh: *Phạm Tài.*

Đến nay, toàn TP Huế đã có hơn 150 máy cuộn rơm và 5 hệ thống chế biến thức ăn, trong đó 3 hộ áp dụng đầy đủ từ khâu thu gom đến chế biến.

Giải pháp tạo “nền thức ăn mới" cho bò từ phụ phẩm không chỉ giúp nông dân vượt qua bài toán thiếu đồng cỏ mà còn mở ra hướng đi bền vững cho ngành chăn nuôi bò trong bối cảnh biến đổi khí hậu, đất sản xuất nông nghiệp ngày càng thu hẹp. Đây là mô hình có tính thực tiễn cao cần được nhân rộng ra nhiều địa phương khác nhằm khai thác hiệu quả phụ phẩm nông nghiệp, nâng cao thu nhập cho nông dân và góp phần bảo vệ môi trường.

Phạm Tài

Trung tâm Khuyến nông TP Huế