Trung tâm Khảo nghiệm giống cây trồng tỉnh Hải Dương đã phục tráng thành công giống lạc đỏ 3 nhân, tái tạo những ưu điểm vượt trội về chất lượng của giống; đặc biệt gia tăng 30% năng suất, khắc phục được hiện tượng lạc chết hàng loạt do bệnh héo xanh.
Lạc đỏ 3 nhân là một giống bản địa của huyện Tứ Kỳ có đặc điểm vỏ quả mỏng, tỷ lệ nhân cao, năng suất cao, vỏ hạt dày nên thời gian bảo quản được lâu, chất lượng tốt, ăn ngon, chống chịu sâu bệnh khá... Tuy nhiên, do nông dân tự để giống bằng kinh nghiệm dân gian trong thời gian dài nên lạc đỏ 3 nhân bị thoái hóa nghiêm trọng: Quả nhỏ, không tập trung, tỷ lệ quả 3 hạt giảm, năng suất thấp, mức độ nhiễm sâu bệnh nặng đặc biệt là bệnh héo xanh.
Mô hình phục tráng giống lạc đỏ 3 nhân
Số liệu điều tra những năm gần đây cho thấy, diện tích gieo trồng lạc đỏ 3 nhân trong 2 năm 2009 - 2010 đạt khoảng 50 - 60 ha, năng suất đạt khoảng 20 tấn/ha. Năm 2011 - 2012, diện tích giảm một nửa, chỉ còn 26 ha, năng suất chỉ còn 18 tấn/ha.
Với mục tiêu bảo tồn quỹ gen và phục tráng giống nhằm cung cấp cho các địa phương trong tỉnh nhanh chóng mở rộng diện tích đáp ứng nhu cầu SX hàng hóa lớn tập trung cho xuất khẩu và tiêu dùng trong nước, từ năm 2012 đến nay Trung tâm Khảo nghiệm giống cây trồng Hải Dương đã triển khai đề tài “Nghiên cứu, phục tráng và phát triển giống lạc đỏ 3 nhân nhằm duy trì chất lượng, nâng cao năng suất trên một số địa bàn tỉnh” theo hướng phục tráng là chọn thuần các tính trạng bị phân ly, chọn dòng sạch bệnh, tăng tỷ lệ quả từ 3 nhân trở lên.
KS. Lê Thị Bảy, Phó GĐ Trung tâm, Chủ nhiệm đề tài cho biết, từ 36 kg hạt giống lạc đỏ 3 nhân được chọn lọc tại xã Nguyên Giáp, các tác giả đã trồng được gần 1.500 m2 làm vật liệu khởi đầu để chọn lọc, phục tráng tạo dòng G0. Kết quả rất khả quan: Tổng số quả chắc đạt trung bình 14 quả/cây, tỷ lệ quả chắc 3 hạt đạt 71%, tỷ lệ quả 1 hạt chỉ có 5,9%, còn lại là quả 2 hạt, năng suất quả tươi đạt trung bình 63 tạ/ha, năng suất quả khô đạt trên 27 tạ/ha, tăng 9 tạ/ha (30%) so với năng suất trồng ở ngoài.
Các tính trạng đặc trưng của giống được tái xác lập: Cây có dạng thân nửa đứng, thân chính đứng, các cành bên đầu cong lên rất nhiều, mức độ phân cành cấp 1 trung bình, thời gian sinh trưởng trung bình, kích thước và màu sắc cỡ lá chét trung bình, quy luật ra hoa liên tục, chùm tia quả đơn giản, eo quả nông, bề mặt quả nhẵn, số hạt quả nhiều, mỏ quả ngắn và cong, hạt hình trụ, màu vỏ hạt đồng màu đỏ; khối lượng 100 hạt thấp, tỷ lệ nhân quả trung bình; hàm lượng protein đạt 17,92%, hàm lượng lipit 49,8%.
Từ 300 dòng G0 được chọn từ các cá thể G0 ngay khi lạc mới mọc mầm, đề tài tiếp tục tuyển chọn và gieo trồng 150 dòng G1 trong vụ tiếp theo là thu đông 2012, sau đó lựa chọn được 37 dòng G1, nhân dòng G2 để SX giống siêu nguyên chủng trong vụ xuân 2013.
Kết quả đánh giá trên đồng ruộng và kiểm nghiệm trong phòng thí nghiệm nhóm tác giả đã lựa chọn được 27 dòng G2 đạt các chỉ tiêu kỹ thuật lô giống siêu nguyên chủng. Từ các hạt giống siêu nguyên chủng sau khi đã được phục tráng, vụ thu đông 2013 Trung tâm bắt đầu SX hạt giống lạc đỏ 3 nhân.
Lô giống được Trung tâm Khảo kiểm nghiệm giống, sản phẩm cây trồng quốc gia cấp giấy chứng nhận là sản phẩm đạt tiêu chuẩn quốc gia. “Năm 2014 Trung tâm Khảo nghiệm giống cây trồng Hải Dương sẽ tiến hành xây dựng mô hình trình diễn SX giống lạc đỏ 3 nhân tại một số địa phương trên địa bàn tỉnh với quy mô 10 ha vừa để các địa phương trong và ngoài tỉnh tham quan học tập, vừa để cung cấp giống cho việc mở rộng SX trong những năm sắp tới”, KS Lê Thị Bảy chia sẻ.
