Những ngày đầu tháng 9/2025, khi nhiều địa phương ở đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) bước vào cao điểm thu hoạch vụ hè thu, nông dân vui trúng mùa nhưng lại lo đầu ra. Giá lúa giảm, thương lái thu mua chậm, trong khi chi phí sản xuất neo cao.
Vụ hè thu năm nay nông dân gặp khó do năng suất và giá lúa đều giảm, chi phí sản xuất tăng cao. Ảnh: Thanh Bạch.
Thu hoạch khoảng 1 triệu ha lúa hè thu
Theo Cục Trồng trọt, vụ lúa hè thu 2025 toàn vùng ĐBSCL gieo sạ khoảng 1,8 triệu ha, năng suất bình quân đạt hơn 6 tấn/ha, sản lượng ước tính trên 10 triệu tấn lúa. Đến nay, toàn vùng ĐBSCL đã thu hoạch khoảng 1 triệu ha lúa hè thu, nhưng năng suất giảm và chi phí cao khiến lợi nhuận không đạt kỳ vọng.
Theo đó, tại Cần Thơ, lúa Đài Thơm 8, OM18 hiện chỉ còn 5.400-5.800 đồng/kg, giảm 700-900 đồng/kg; lúa OM5451 xuống 5.000-5.500 đồng/kg; lúa ST24 chỉ còn 7.200-8.000 đồng/kg, giảm 800-1.200 đồng/kg. Ở An Giang, giá lúa OM18 hạ từ 7.200 đồng xuống còn 6.200 đồng/kg. Tại Cà Mau, lúa chất lượng cao ST24, ST25 dao động 7.500-8.200 đồng/kg, nhưng các giống đại trà như HB1, OM18 chỉ khoảng 5.500-6.000 đồng/kg, khó tìm đầu ra.
Đến nay, toàn vùng ĐBSCL đã thu hoạch khoảng 1 triệu ha lúa. Ảnh: Văn Vũ.
Anh Nguyễn Văn Bé (xã Thạnh Phú, TP Cần Thơ) chia sẻ: “Chỉ mới hơn tuần trước, lúa bán được 6.400 đồng/kg, giờ thương lái trả 5.600 đồng thôi, giảm gần 1.000 đồng/kg”. Tương tự, anh Trần Văn Lâm (xã An Cư, tỉnh An Giang) cho biết: “Có thương lái đặt cọc 7.200 đồng/kg, đến ngày cân lại hạ còn 6.300 đồng, nhưng nông dân buộc phải bán vì lúa đã cắt rồi không thể trữ lâu”.
Tại Cà Mau, do mưa nhiều vào cuối vụ, nhiều nông dân phải thu hoạch sớm để tránh đổ ngã, chấp nhận bán lúa với giá thấp. Giá giảm, tiêu thụ chậm, trong khi sản lượng lúa thu hoạch ngày một nhiều đang tạo áp lực lớn cho nông dân tại vùng ĐBSCL.
Doanh nghiệp và địa phương tìm cách gỡ khó cho nông dân
Ông Phạm Thái Bình, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An, TP Cần Thơ, cho biết: “Nhà máy chúng tôi xay xát hơn 1.000 tấn/ngày. Dù đang lễ 2/9, tôi vẫn cho anh em tăng cường thu mua lúa để giúp nông dân bán được giá tốt trong lúc thu hoạch rộ”.
Các doanh nghiệp tại vùng ĐBSCL đang tăng cường thu mua lúa để giúp nông dân tiêu thụ không bị giảm giá. Ảnh: Văn Vũ.
Về phía địa phương, ông Trần Chí Quang, Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp, cho rằng cần mở rộng thị trường và có cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp thu mua, đảm bảo giá ổn định cho nông dân. Ông Trần Thanh Hiệp, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường An Giang, khẳng định sẽ duy trì liên kết với hợp tác xã, tạo thuận lợi trong thu mua lúa gạo cho bà con.
Còn tại Cà Mau, UBND tỉnh vừa có văn bản chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường phối hợp Sở Công Thương và các địa phương rà soát tiêu thụ lúa hè thu, tăng cường kết nối doanh nghiệp, đảm bảo đầu ra ổn định và giá cả hợp lý cho người dân. Ông Nguyễn Tiến Hải cũng đề nghị thực hiện tốt liên kết chuỗi từ khâu chọn giống, kỹ thuật canh tác đến đầu ra sản phẩm.
Chuyên gia nêu giải pháp phát triển bền vững
Các chuyên gia cho rằng, để hạn chế rủi ro từ biến động thị trường, ĐBSCL cần đẩy mạnh thực hiện Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp. Điều này không chỉ giúp giảm chi phí, nâng cao giá trị hạt gạo, mà còn hướng đến phát triển bền vững, thích ứng biến đổi khí hậu, góp phần thực hiện mục tiêu Net Zero 2050.
Các chuyên gia cho rằng, để hạn chế rủi ro từ biến động thị trường, ĐBSCL cần đẩy mạnh thực hiện Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp. Ảnh: Văn Vũ.
Theo ông Trần Hữu Hiệp, chuyên gia kinh tế vùng ĐBSCL, việc giảm từ 3 vụ xuống 2 vụ/năm, tập trung vào các giống dài ngày, chất lượng cao, cũng được khuyến khích để vừa đảm bảo đầu ra, vừa mở thêm sinh kế cho nông dân. Đồng thời, cần tăng cường liên kết chuỗi giá trị giữa nông dân - hợp tác xã - doanh nghiệp để hạn chế tình trạng bị thương lái ép giá mỗi khi thị trường biến động.
Nông dân ĐBSCL thu hoạch lúa hè thu. Ảnh: Văn Vũ.
Bên cạnh việc ứng phó trước mắt, các chuyên gia cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chuyển đổi cơ cấu giống lúa, áp dụng các kỹ thuật canh tác thông minh và nâng cao giá trị chế biến gạo xuất khẩu. Nếu được thực hiện đồng bộ, các giải pháp này không chỉ giúp nông dân giảm thiệt hại trong các vụ mùa ngắn hạn mà còn tạo nền tảng phát triển bền vững, giúp vùng ĐBSCL duy trì vị thế là vựa lúa quốc gia và gia tăng khả năng cạnh tranh của lúa gạo trên thị trường thế giới.
Theo các doanh nghiệp xuất khẩu gạo tại TP Cần Thơ, việc thị trường chủ lực Philippines tạm ngưng nhập khẩu đã ảnh hưởng trực tiếp đến xuất khẩu, trong khi các thị trường khác cũng chững lại, khiến hoạt động thu mua trong nước chậm.
