Những con số kinh hoàng về chất độc thần kinh Sarin

Nhân sự kiện trên tờ Khoa học & Đời sống (LC) của Mỹ đã cập nhật những con số kinh hoàng liên quan đến chất độc sarin đã được sử dụng cho cuộc tấn công nói trên.

Vài nét về Sarin

Sarin, gọi theo tên của NATO là GB, (O-Isopropyl methylphosphonofluoridate), hoá chất độc hại được sử dụng như là chất độc thần kinh, từng được Liên Hợp Quốc xếp vào danh mục vũ khí hủy diệt hàng loạt nên việc sản xuất và lưu thông sarin đã bị cấm theo Công ước vũ khí hoá học 1993, đến nay có trên 190 tham gia ký kết. Theo Tổ chức Ngăn chặn Vũ khí hóa học, đến nay có gần 95% vũ khí hóa học đã được tuyên bố ở các nước tham gia vào Công ước đã bị phá hủy, thực thi quy tắc của công ước nói trên.

Sarin, công thức hoá học [(CH3)2CHO]CH3P(O)F, có nguồn gốc từ những chữ có trong tên gọi của các nhà hóa học khám phá ra nó, gồm Schrader, Ambros, Gerhard Ritter, và von der Linde. Sau đó đã bị Đức Quốc xã lợi dụng để sản xuất ra vũ khí hóa học vào năm 1938. Ở nhiệt độ bình thường, sarin là chất lỏng không màu, không mùi. Theo Tổ chức Cấm phổ biến vũ khí hóa học, triệu chứng khi tiếp xúc với sarin là đau đầu, buồn nôn, mờ mắt, chảy nước dãi, co giật, ngừng hô hấp và bất tỉnh. Việc hít phải một liều cao khoảng 200 miligam sarin có thể gây chết người "trong chốc lát”, thậm chí không có thời gian để xuất hiện triệu chứng. Nó có thể gây chết người ngay cả ở nồng độ rất thấp, nơi mà cái chết có thể xảy ra trong vòng vài phút sau khi hít trực tiếp liều sarin gây chết, do ngạt thở từ tê liệt cơ bắp và phổi. Những người hấp thụ một liều không gây chết người, nhưng không nhận được điều trị y tế tức thì, có thể dẫn đến tổn thương thần kinh vĩnh viễn.

Những con số kinh hoàng về Sarin

• Sarin có nguồn gốc từ thuốc trừ sâu: Theo Trung tâm Kiểm soát & Phòng chống dịch bệnh Mỹ (CDC), ban đầu sarin được tạo ra để dùng làm thuốc trừ sâu, diệt côn trùng chứ không phải để giết người. Cùng với một số loại thuốc trừ sâu và các chất thần kinh khác, sarin thuộc nhóm hóa chất có tên phosphat hữu cơ (organophosphates).

• Đặc tính sarin: Ở dạng lỏng, sarin trong suốt, không màu, không mùi, không vị, có thể bay hơi nên con người dễ hít vào. Trong cuộc tấn công tại Syria hôm 4/4/2017, chất hóa học này đã lan rộng, phát tán vào không khi sau khi bom nổ.

• Sarin là hoá chất độc hại: Giống như các thuốc thần kinh khác, sarin nhắm vào một enzyme có trong các eo (nút) thần kinh cơ. Thông thường, enzyme này khử hoạt tính của phân tử báo tín hiệu thần kinh là acetylcholine. Nhưng sarin lại có cơ chế làm phong bế hoạt động nói trên bằng cách chặn enzyme hoạt động. Nếu không có enzyme để chuyển đổi, acetylcholine sẽ liên tục kích thích các thụ thể tế bào thần kinh và hậu quả làm cho acetylcholine tích tụ trong cơ, gây co giật quá mức dẫn đến liệt cơ. Nếu các cơ kiểm soát hơi thở bị liệt, dẫn đến không thở được và cuối cùng gây tử vong.

Các loại thuốc trừ sâu hữu cơ phosphate và các chất thần kinh cũng có thể nhắm vào một mục tiêu enzyme, thể dẫn đến sự giải phóng quá mức chất lỏng. Vì lý do này, những người tiếp xúc với khí sarin, dù qua da hoặc qua đường hô hấp, đều có thể bị tiêu chảy, chất lỏng dư thừa chảy ra từ mắt, mũi, miệng, tuyến mồ hôi và đường niệu. Ngoài ra, những người phơi nhiễm sarin còn có thể bị bệnh kinh kinh và co giật.

• Điều trị nhiễm độc sarin: Sarin có thể gây ra các triệu chứng trong vài giây cho tới vài phút, tùy thuộc vào thời gian và mức độ phơi nhiễm. Những người tiếp xúc với sarin nên nhanh chóng tẩy uế bằng cách thay, tẩy sạch quần áo và rửa mặt bằng xà phòng và nước, hoặc rửa miệng và mắt bằng nước...