Những ngày cận Tết, dâu tây Sơn La bắt đầu vào vụ. Không khó để có thể tìm được dâu tây được bán ngập tràn tại các chợ đầu mối như chợ Long Biên, chợ Đền Lừ (Hà Nội). Tìm dâu thì dễ nhưng xác định nguồn gốc của dâu lại là bài toán khó, bởi mỗi tiểu thương lại "khai sinh" cho dâu tây một nguồn gốc khác nhau, người nói dâu Sơn La, người nói dâu Đà Lạt, chỗ lại nói dâu nhập khẩu từ Trung Quốc..., mẫu mã, hình thức ná ná nhau khiến người tiêu dùng chả biết đâu mà lần.
Lấy mác là dâu tây Mộc Châu (Sơn La) nhưng loại dâu này được bán với giá chỉ rẻ bằng nửa so với dâu Mộc Châu thật sự. Ảnh: Minh Toàn.
Một tiểu thương tại chợ Long Biên cho biết: “Dâu Đà Lạt đấy, của mình còn đang xuất đi chẳng hết, nhiều lắm… Dâu Trung Quốc dài hơn, quá bé bé, dài dài, cái này trồng trong nhà kính, phủ nilon đấy…”.
Thế nhưng vẫn hình dạng, màu sắc đó, quả dâu tây lại được một tiểu thương khác "khai sinh" cho ở một nơi cách Đà Lạt gần 1.700km khi khẳng định: “Dâu Mộc Châu đấy, đợt này Mộc Châu sẵn, người ta mua hàng Mộc Châu thôi…”.
Những loại dâu tây được lấy danh rất đa dạng về nguồn gốc thường có giá rẻ hơn nhiều so với dâu Sơn La. Chúng được bán với giá chỉ 40.000 đồng/hộp nhỏ, 70.000 đồng/hộp to 500gram. Trong khi đó, dâu Sơn La có giá dao động từ 100 – 200 nghìn đồng/hộp 500gram.
Chính sự nhập nhằng, thiếu kiểm chứng được về nguồn gốc đã tạo sự e dè đối với người tiêu dùng khi lựa chọn dâu tây. Thậm chí điều này có thể làm sụt giảm uy tín, chất lượng của nông sản Việt trong mắt người tiêu dùng.
Dâu tây Sơn La (trái) có sự khác nhau cơ bản với loại dâu tây giá rẻ được bán trên thị trường (phải). Ảnh: Minh Toàn.
Không chỉ người tiêu dùng mà chính nông dân trồng dâu tây chịu ảnh hượng nặng nề nhất do việc nhập nhằng nguồn gốc sản phẩm trên thị trường.
Thông tin dâu Sơn La bị mạo danh đã xuất hiện từ những năm trước. Trên thực tế, nhiều hộ dân khi vào chính vụ đã rất khó khăn trong việc tiêu thụ sản phẩm đành phải nhổ bỏ cây sinh kế chính của gia đình để chuyển đổi cơ cấu cây trồng và chờ vụ sau.
Ông Nguyễn Văn Thu (Cò Nòi, Mai Sơn, Sơn La), một hộ trồng dâu cho biết: “Năm ngoái, còn hơn 1 tháng nữa mới hết vụ dâu nhưng gia đình tôi đành phải phá đi để trồng các cây trồng khác thay thế như ngô, rau… vì giá dâu thấp và khó tiêu thụ, trong khi đó trồng dâu chi phí cao, sản phẩm khó bảo quản, vận chuyển phức tạp…”.
Theo các nhà vườn trồng dâu tây ở Mộc Châu (Sơn La), vụ thu hoạch dâu năm nay lượng tiêu thụ giảm, kéo theo giá bán giảm. Đầu vụ năm 2022, dâu tây loại to có giá từ 200 nghìn đồng/kg trở lên thì năm nay giá chỉ còn xung quanh 100 nghìn đồng/kg. Theo các nhà vườn, sản lượng dâu tây năm nay có thể tăng gấp đôi năm ngoái do diện tích tăng mạnh và được mùa. Dù rẻ cũng khó có thể bán được hết sản phẩm là nỗi lo chung của người trồng dâu tây ở Sơn La trong vụ thu hoạch năm nay.
Người trồng dâu tây tại Sơn La đang ngày càng gặp nhiều khó khăn trong tiêu thụ sản phẩm. Ảnh: Minh Toàn.
Đầu ra không phải là nỗi lo duy nhất của người trồng dâu tây mà còn phải đánh cược với thời tiết. Chị Nguyễn Thị Huyền Trang (đại diện Hợp tác xã dâu tây Cò Nòi, Mai Sơn, Sơn La) cho biết: “Trồng dâu rất kỳ công, đòi hỏi kỹ thuật tỉ mỉ, chăm như chăm con mọn, nhất là giai đoạn cây dâu chưa ra quả. Bên cạnh đó, cây dâu tây yêu cầu khắt khe về điều kiện thời tiết nên rất hay gặp rủi ro, có khi gặp mưa, cả vườn dâu của HTX hái được 5 tạ quả thì tỷ lệ bị hỏng phải loại đi phần lớn, chỉ còn lại được 1 tạ…”.
Để giải bài toán đầu ra, Phòng NN-PTNT huyện Mai Sơn (tỉnh Sơn La) cho biết đã phối hợp với Sở Khoa học Công nghệ tỉnh này xây dựng chỉ dân địa lý cho quả dâu tây. Ông Nguyễn Khắc Hào, Trưởng phòng NN-PTNT huyện Mai Sơn cho biết, việc xây dựng thương hiệu, chỉ dẫn địa lý và truy xuất nguồn gốc cho dâu tây Sơn La nói chung và các doanh nghiệp, hợp tác xã trên địa bàn nói riêng đang là vấn đề vô cùng quan trọng và cấp thiết trong thời gian tới.
