Hướng đi mới trong quản lý tài nguyên đất đai trong thời đại số hóa

Ngày 11/7, Hội thảo khoa học quản lý đất đai toàn quốc lần thứ III chính thức khai mạc tại Trường Đại học Cần Thơ với chủ đề “Quản lý đất đai bền vững”. Đây là diễn đàn khoa học quan trọng do 3 cơ sở đào tạo hàng đầu trong lĩnh vực nông nghiệp phối hợp tổ chức: Trường Đại học Cần Thơ, Trường Đại học Nông Lâm - Đại học Huế và Học viện Nông nghiệp Việt Nam, với mục tiêu thúc đẩy hợp tác nghiên cứu, chuyển giao công nghệ và đề xuất giải pháp phát triển bền vững tài nguyên đất.

Hội thảo quy tụ khoảng 250 đại biểu đến từ các viện nghiên cứu, trường đại học, sở ban ngành và doanh nghiệp trên cả nước. Ngoài ra, có hơn 50 sinh viên, học viên cao học tham dự và lắng nghe các chuyên đề chuyên sâu. Nội dung hội thảo xoay quanh các chủ đề then chốt như tài nguyên đất đai, quản lý nhà nước về đất; biến đổi khí hậu và quản lý đất đai; công nghệ quản lý và cơ sở dữ liệu đất và đánh giá quy hoạch sử dụng đất.

GS.TS Võ Quang Minh, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Đất Việt Nam, cho biết: Đất đai là nền tảng cho mọi hoạt động sản xuất và sinh sống. Việc sử dụng, quản lý đất một cách bền vững chính là nền tảng để giải quyết các vấn đề an ninh lương thực, suy thoái môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Trong bối cảnh tài nguyên đất ngày càng suy giảm do khai thác quá mức, quy hoạch chồng chéo và tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu, các tham luận tại hội thảo đều thống nhất rằng cần có một cách tiếp cận liên ngành, minh bạch và ứng dụng công nghệ cao để đảm bảo việc sử dụng đất hiệu quả, cân bằng giữa phát triển và bảo tồn.

Một trong những điểm nổi bật được đề cập là việc đẩy mạnh chuyển đổi số trong lĩnh vực đất đai. Các nhà khoa học đề xuất áp dụng mạnh mẽ công nghệ bản đồ số, dữ liệu lớn (Big Data), trí tuệ nhân tạo (AI) và các hệ thống giám sát thời gian thực để cập nhật, đánh giá và quản lý biến động đất đai. Việc số hóa hồ sơ địa chính và tích hợp các nền tảng dữ liệu mở cũng là giải pháp thiết yếu nhằm tăng tính minh bạch, hạn chế tranh chấp và thất thoát tài nguyên.

Các đại biểu kiến nghị cần sớm hoàn thiện thể chế, chính sách và pháp luật đất đai theo hướng đồng bộ, linh hoạt và minh bạch. Trong đó, nhấn mạnh vai trò của việc công khai quy hoạch, cấp quyền sử dụng đất và tạo điều kiện cho người dân, doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận thông tin.

Theo PGS.TS Nguyễn Hiếu Trung, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Cần Thơ, hội thảo không chỉ là diễn đàn học thuật, mà còn mở ra cơ hội hợp tác liên vùng, liên ngành, đóng góp thiết thực vào quá trình xây dựng chính sách và chiến lược phát triển bền vững tài nguyên đất đai trong thời gian tới. Đây cũng là minh chứng cho vai trò ngày càng quan trọng của khoa học công nghệ trong bảo vệ nguồn tài nguyên quý giá này.

Hiện nay, Đại học Cần Thơ có các mô hình nghiên cứu, ứng dụng công nghệ GIS viễn thám và các hệ thống giám sát UAV trong quản lý tài nguyên đất vùng ĐBSCL. Hai phòng thí nghiệm trọng điểm của trường gồm Phòng thí nghiệm Tài nguyên Đất đai và Phòng thí nghiệm GIS và Viễn thám là minh chứng cho việc đầu tư hạ tầng nghiên cứu bài bản, phục vụ công tác đào tạo và chuyển giao công nghệ.

PGS.TS Nguyễn Hiếu Trung nhấn mạnh, đặc biệt trong khuôn khổ hội thảo, nhiều bài tham luận về các mô hình sử dụng đất hiệu quả, như phát triển nông nghiệp hữu cơ, bảo tồn đa dạng sinh học, phục hồi rừng và bảo vệ hệ sinh thái. Các mô hình này được đánh giá là hướng đi tất yếu trong bối cảnh tài nguyên ngày càng khan hiếm, thiên tai gia tăng và nhu cầu phát triển bền vững đặt ra yêu cầu cấp bách.

Một điểm đáng chú ý là hội thảo lần này là dành không gian cho sinh viên, học viên cao học và các nhà nghiên cứu trẻ trình bày công trình nghiên cứu, qua đó góp phần xây dựng đội ngũ kế thừa trong lĩnh vực quản lý tài nguyên đất đai.

Kết thúc phiên thảo luận, các bên thống nhất khuyến nghị một số nhóm giải pháp trọng tâm: hoàn thiện chính sách đất đai gắn với quyền tiếp cận bình đẳng, ứng dụng công nghệ số vào quản lý, xây dựng cơ sở dữ liệu mở về đất đai và nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ tài nguyên đất.