Thủy lợi có vai trò đặc biệt quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội tại khu vực miền núi. Ảnh: Ngọc Tú.
Thủy lợi vừa và nhỏ đem lại lợi ích lớn cho người dân miền núi
Tại tỉnh Bắc Kạn, một số hồ chứa nước có dung tích lớn có thể kể đến như hồ chứa nước Nặm Cắt dung tích 12.000m3, hồ Khuổi Khe dài 7km, chỗ rộng nhất là 400m, diện tích mặt hồ rộng 32ha, chỗ sâu nhất lên đến 25m.
Ngoài số ít công trình trên, đa phần đều ở mức vừa và nhỏ. Đây đều là nhóm công trình phù hợp với điều kiện miền núi và mức đầu tư tại khu vực.
Nền kinh tế tỉnh Bắc Kạn phát triển chủ yếu là dựa vào sản xuất nông nghiệp, do vậy, việc đầu tư hệ thống các công trình thủy lợi nâng cao hiệu quả sử dụng đất, tăng sản lượng lương thực có hạt sẽ góp phần ổn định an ninh lương thực trên địa bàn tỉnh.
Thủy lợi kết hợp với các dịch vụ như nuôi trồng thủy sản, dịch vụ du lịch... giúp tăng mức sống của người dân, đóng góp tích cực vào chương trình xoá đói, giảm nghèo, từng bước ổn định tình hình kinh tế xã hội và an ninh quốc phòng của tỉnh.
Đặc biệt, hệ thống công trình thủy lợi còn góp phần điều hòa ổn định dòng chảy cho các dòng sông, suối, hạn chế lũ, giảm thiểu thiên tai.
Tuy nhiên, theo ông Đồng Thanh Hoàn, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi tỉnh Bắc Kạn, việc triển khai thực hiện chính sách hỗ trợ phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng và tưới tiên tiến, tiết kiệm nước theo Nghị định số 77/2018/NĐ-CP của Chính phủ chưa thực sự hiệu quả.
Trong đó, chưa bố trí nguồn vốn để thực hiện chính sách, hiện nay thực hiện lồng ghép vào các chương trình, dự án khác. Đặc biệt, đối với tỉnh Bắc Kạn, ngân sách địa phương còn hạn hẹp, đời sống của người dân còn gặp nhiều khó khăn việc thực hiện hỗ trợ sau đầu tư theo Nghị định 77 chưa phù hợp.
Ngoài ra, việc thành lập tổ chức thủy lợi cơ sở theo Thông tư số 05/TT-BNNPTNT ngày 15/5/2018 của Bộ NN-PTNT còn gặp nhiều khó khăn, bất cập, chưa đáp ứng quy định toàn bộ người sử dụng sản phẩm dịch vụ thủy lợi là thành viên của tổ chức thủy lợi cơ sở; đối với loại hình tổ chức thủy lợi cơ sở là tổ hợp tác thì không có tư cách pháp nhân nên khó khăn trong quản lý nguồn kinh phí hỗ trợ và công tác thanh quyết toán.
Giải pháp để vận hành, khai thác hiệu quả
Hiện nay, tỉnh Bắc Kạn đang triển khai một số chính sách phát triển thủy lợi vừa và nhỏ như: Nghị định số 96/2018/NĐ-CP của Chính phủ Quy định chi tiết về giá sản phẩm, dịch vụ thủy lợi và hỗ trợ tiền sử dụng sản phẩm, dịch vụ công ích thủy lợi; Nghị định số 77/2018/NĐ-CP của Chính phủ Quy định hỗ trợ phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng và tưới tiên tiến, tiết kiệm nước…
Mặt khác, địa phương cũng đang áp dụng một số chính sách liên quan đến chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, phát triển kinh tế - xã hội cùng đồng bào dân tộc thiểu số và Nghị định số 35 của Chính phủ năm 2015 về quản lý và sử dụng đất trồng lúa.
Tỉnh Bắc Kạn giao các địa phương thành lập tổ chức thủy lợi cơ sở. Ảnh: Ngọc Tú.
Từ năm 2021 trở về trước, Công ty TNHH MTV Quản lý, khai thác công trình thủy lợi Bắc Kạn cung cấp sản phẩm dịch vụ công ích cho 118 tổ dùng nước tại các địa phương. Từ năm 2022, khi chuyển sang phương thức đặt hàng, các tổ dùng nước phải giải thể để chuyển đổi sang mô hình tổ thủy lợi cơ sở.
Để khai thác hiệu quả công trình thủy lợi nhỏ, tỉnh Bắc Kạn giao các địa phương thành lập tổ chức thủy lợi cơ sở. Theo đó, giao các hợp tác xã, tổ hợp tác quản lý thống nhất từ công trình đầu mối đến hệ thống thủy lợi nội đồng.
Trong đó các hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp tổng hợp có tham gia dịch vụ quản lý khai thác công trình thủy lợi, hoạt động theo quy định của Luật Hợp tác xã, Bộ luật Dân sự và các quy định khác có liên quan. Đối với tổ hợp tác, điều lệ hoặc quy chế hoạt động dịch vụ thủy lợi được trên 50% thành viên của tổ chức thủy lợi cơ sở thông qua.
