Hiệu quả bền vững khi tổ cộng đồng tham gia bảo vệ rừng

Bảo vệ rừng là bảo vệ cuộc sống

Như thường lệ, sau 4 ngày nghỉ ở nhà làm đồng cùng gia đình, hôm nay tổ bảo vệ rừng cộng đồng của anh Katơr Xuyên (người đồng bào Raglai) lại đến phiên trực, tuần tra và trực chống cháy rừng trong 2 ngày.

Ngay từ 6 giờ sáng, Katơr Xuyên và 7 anh em trong kíp trực đã có mặt tại chốt bảo vệ rừng Tà Lú, xã Phước Đại, huyện Bác Ái, tỉnh Ninh Thuận để nhận công việc bàn giao từ kíp trực trước.

Hành lý mang theo gồm áo quần, áo mưa, nước uống và các công cụ khác phục vụ đi tuần tra rừng. Sau khi nhận bàn giao, Katơr Xuyên và anh em trong kíp trực họp bàn kế hoạch tuần tra, bảo vệ rừng ở những khu vực trọng yếu.

Theo anh Katơr Xuyên, từ xa xưa cuộc sống của người dân miền núi đã gắn bó mật thiết với rừng. Xác định được tầm quan trọng của rừng, nên khi nhà nước có chủ trương giao khoán rừng cho các hộ dân bảo vệ, anh Katơr Xuyên đã đăng ký tham gia vào tổ cộng đồng giữ rừng của Ban quản lý rừng phòng hộ đầu nguồn liên hồ Sông Sắt – Sông Trâu, nhằm góp chút công sức trong công cuộc giữ rừng đầu nguồn.

“Tham gia tổ cộng đồng, mình và các anh em trong tổ được tuyên truyền, phổ biến kiến thức nên càng nâng cao nhận thức được tầm quan trọng cần phải bảo vệ rừng. Bảo vệ rừng là bảo vệ cuộc sống của mình, bảo vệ hơi thở của mình, bảo vệ nguồn nước mát để uống hàng ngày và nước tưới tắm cho ruộng đồng…”, anh Katơr Xuyên bộc bạch.

Tham gia tổ cộng đồng, gia đình Katơr Xuyên được giao nhận khoán bảo vệ 30 ha rừng, trước đây nhà nước hỗ trợ 400 ngàn đồng/ha/năm nên mỗi năm được nhận 12 triệu đồng, còn từ năm 2025 nhà nước nâng mức hỗ trợ lên 600 ngàn đồng/ha/năm. Số tiền này đã giúp cho gia đình Katơr Xuyên có khoản thu nhập kha khá đối với các hộ dân đồng bào miền núi.

“Nhà mình có 1,5ha ruộng sản xuất lúa nước, nhờ có nguồn thu nhập từ sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi và bảo vệ rừng, mình đã nuôi được 2 đứa con ăn học đại học, đứa đầu đã ra trường, đi làm, còn đứa sau thì đang học tại Trường Đại học Nha Trang”, Katơr Xuyên phấn khởi kể.

Anh Katơr Phân, tổ trưởng tổ bảo vệ rừng cộng đồng Tà Lú (xã Phước Đại), thuộc Ban quản lý rừng phòng hộ đầu nguồn liên hồ Sông Sắt – Sông Trâu cho biết, tổ cộng đồng của anh gồm 23 thành viên, chia ra làm 3 kíp trực 24/24, mỗi kíp trực có 8 người túc trực 2 ngày, sau đó luân phiên đến kíp trực khác. Tổ cộng đồng bảo vệ rừng cộng đồng Tà Lú được nhận khoán 700 ha rừng thuộc tiểu khu 70 và tiểu khu 76a nằm trọn trên ngọn núi Tà Năng (xã Phước Đại).

“Người miền núi từ bao đời nay sống dựa vào rừng, rừng mang lại cuộc sống ấm no nên toàn bộ thành viên bảo vệ rừng tham gia rất nhiệt tình, trách nhiệm. Mùa khô, ngoài công tác bảo vệ rừng, tổ còn thường trực làm công tác phòng cháy, chữa cháy rừng. Còn mùa mưa thì nhiệm vụ chủ yếu là đi tuần tra, bảo vệ không cho người dân vào xâm hại rừng trái phép. Mặc dù mỗi kíp trực có 8 người nhưng trong mùa khô, khi xuất hiện điểm cháy hoặc Ban quản lý rừng huy động tham gia chữa cháy ở địa bàn khác thì toàn bộ lực lượng trong tổ đều tham gia đầy đủ”, anh Katơr Phân nói.

Tạo sinh kế cho tổ cộng đồng

Anh Tôn Thất Huy, Trạm trưởng Trạm bảo vệ rừng Phước Đại, thuộc Ban quản lý rừng phòng hộ đầu nguồn liên hồ Sông Sắt – Sông Trâu cho biết, với địa bàn rộng lớn nhưng lực lượng bảo vệ rừng mỏng, do vậy công tác quản lý, bảo vệ rừng gặp nhiều khó khăn, nhất là công tác phòng chống cháy rừng trong mùa khô. 

Những năm qua, thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, nhất là tạo công ăn việc làm, thu nhập cho người dân đồng bào dân tộc thiểu số, Ban đã triển khai giao khoán bảo vệ rừng cho cộng đồng dân cư trên địa bàn và thành lập các tổ cộng đồng bảo vệ rừng từ các hộ nhận khoán.

“Việc giao khoán bảo vệ rừng cho các hộ dân đã gắn kết trách nhiệm của mỗi thành viên tổ cộng đồng, giúp cho công tác bảo vệ rừng của lực lượng chủ rừng được giảm tải. Bởi, ngoài công tác tuần tra, ứng trực thì chính lực lượng này là hạt nhân để tuyên truyền cho người thân và cộng đồng dân cư trong thôn, xã nâng cao ý thức trách nhiệm bảo vệ rừng. Chính vì vậy những năm qua tình trạng người dân vi phạm lâm luật tại đơn vị đã giảm đi rất nhiều”, anh Tôn Thất Huy nói và cho biết, để các tổ hoạt động hiệu quả, trạm đã phân công nhiệm vụ cho lực lượng thành viên ở trạm xuống giám sát và cùng trực với cái tổ cộng đồng tuần tra, kiểm tra, nắm bắt tình hình vi phạm lâm luật tại địa bàn do trạm phụ trách.

Đặc biệt, để tạo nguồn thu nhập, nâng cao đời sống cho các thành viên trong tổ bảo vệ rừng cộng đồng, từ năm 2018, Ban quản lý rừng phòng hộ đầu nguồn liên hồ Sông Sắt – Sông Trâu đã xây dựng mô hình sinh kế phát triển nuôi bò dưới tán rừng. Theo đó, những năm đầu triển khai mô hình, khi được nhận tiền khoán bảo vệ rừng, các thành viên đã tự nguyện trích lại một ít để đóng góp mua bò nuôi sinh sản.

Khi bò sinh sản, tổ sẽ giao cho mỗi thành viên 1 con để phát triển kinh tế gia đình. Đến nay, toàn bộ 23 thành viên trong tổ đã được nhận bò để nuôi sinh sản, nhằm tạo sinh kế bền vững. Ngoài số bò mà mỗi thành viên được nhận, hiện nay, tổ còn có 42 con bò đang được chăn thả. Số bò này hàng năm được tổ bán một số con để tăng thêm thu nhập cho các thành viên trong tổ và có thêm nguồn kinh phí đi tuần tra, bảo vệ rừng.

Ông Nguyễn Văn Hiến, Phó trưởng Ban quản lý rừng phòng hộ đầu nguồn liên hồ Sông Sắt – Sông Trâu cho biết, hiện nay đơn vị quản lý, bảo vệ trên 39.000 ha rừng, trải dài trên ba huyện và 11 xã miền núi. Do rừng của đơn vị chủ yếu là rừng khộp nghèo, rụng lá vào mùa khô dẫn đến nguy cơ cháy rừng cao. 

Để thực hiện tốt nhiệm vụ bảo vệ rừng và phòng cháy, chữa cháy rừng, những năm qua đơn vị đã tổ chức giao khoán cho bà con trong thôn, bản, các tổ cộng đồng. Đến nay, đơn vị đã thành lập được 34 tổ cộng đồng, mỗi tổ có từ 20 - 25 thành viên thực hiện nhiệm vụ tuần tra, canh gác bảo vệ rừng. Chính lực lượng này đã góp phần đắc lực giúp Ban hoàn thành tốt nhiệm vụ bảo vệ rừng những năm qua.

“Ngoài ra, chúng tôi thường xuyên phối hợp với chính quyền địa phương tuyên truyền, vận động người dân thực hiện tốt công tác phòng cháy, chữa cháy rừng, đồng thời hướng dẫn cho bà con thực hiện phát dọn, đốt nương rẫy trong mùa khô có kiểm soát, có người canh trực tránh tình trạng xảy ra cháy lan, cháy lớn. Đặc biệt, khi xảy ra cháy rừng ngoài, lực lượng của ban, các lực lượng liên ngành của huyện thì chúng tôi còn huy động lực lượng tổ cộng đồng bảo vệ rừng cùng tham để kịp thời dập tắt đám cháy”, ông Nguyễn Văn Hiến chia sẻ.

Ông Nguyễn Văn Hiến: “Thực tế cho thấy, mỗi hộ dân nhận khoán bảo vệ rừng là một tuyên truyền viên hiệu quả, hàng ngày lực lượng này tuyên truyền theo kiểu “mưa dầm thấm lâu” cho bà con trong thôn, trong xã nhận thức vai trò của rừng, những quy định trong Luật Lâm nghiệp, từ đó cộng đồng dân cư không xâm hại đến rừng”.