Hà Nội ‘ngạt thở’ vì đốt rác

Hà Nội những ngày cuối thu, nơi phố phường rực rỡ sắc vàng của lá, lại chìm trong làn khói mù mịt. Không phải sương mù hay bụi mịn, mà là khói rác - hậu quả của nạn đốt rác bừa bãi vẫn tồn tại dai dẳng trong nhiều khu dân cư. Dạo quanh các tuyến đường, không khó để bắt gặp những đống rác vừa bị châm lửa ngay trước cửa nhà, bên vệ đường hay trong ngõ nhỏ. Hành vi tưởng như “giải quyết nhanh gọn” này lại đang âm thầm hủy hoại sức khỏe của hàng nghìn người dân.

Từ những tuyến phố, trên những con đường nhỏ dẫn vào khu dân cư, những đoạn đường đê... nhất là nơi vắng người qua lại, không khó để bắt gặp rác thải gồm cả rác hữu cơ và vô cơ bị đổ thành đống, đốt tự phát. Thậm chí nhiều bãi rác cháy âm ỉ ngày này qua ngày khác do chứa nhiều thành phần nilông, phế thải nhựa.

Theo bà Nguyễn Thị Huyền (phường Từ Liêm): "Bãi rác sinh hoạt rất gần khu dân cư nơi tôi sinh sống. Rác thải sinh hoạt tại đây thường xuyên rơi vào cảnh quá tải, tràn ra đường, thường xuyên bị đốt tự phát gây mùi khét khó chịu trong nhiều ngày. Mỗi khi bãi rác bốc khói, cả xóm gần đó phải sống trong bầu không khí ô nhiễm, ngột ngạt".

Nhiều lần đi qua khu vực đường trục Nguyễn Xiển, Trung Văn, dọc Đại Lộ Thăng Long… phóng viên đã ghi lại không ít cảnh người dân đốt rơm rác, phế phẩm nông nghiệp và cả rác thải sinh hoạt ngay ven đường. Bao lớn, bao bé rác sinh hoạt, đủ loại túi nilông vứt ngổn ngang, khi rác quá nhiều thì đốt, khói đen bốc lên, cản trở giao thông.

Ông Trần Văn Hải, sống tại một chung cư trên địa bàn phương Đại Mỗ, cũng bức xúc: “Mỗi buổi sáng, khói rác từ các ngõ nhỏ bay thẳng vào nhà. Bệnh hen suyễn của tôi ngày càng nặng hơn. Chúng tôi rất mong chính quyền có biện pháp mạnh tay, không thể để tình trạng này tiếp diễn”.

Theo các chuyên gia môi trường, việc đốt rác không chỉ gây ô nhiễm không khí, mà còn thải ra các chất độc hại như dioxin, furan, bụi mịn PM2.5. Đây là tác nhân chính gây các bệnh về hô hấp, tim mạch và ảnh hưởng lâu dài đến hệ thần kinh. Theo TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường: “Đốt rác là nguyên nhân quan trọng khiến chất lượng không khí ở Hà Nội liên tục ở mức kém. Nếu không kiểm soát, người dân sẽ phải chịu tác hại lâu dài, đặc biệt là trẻ em, người già và những người có bệnh nền”.

Người dân không chỉ khổ vì sức khỏe, mà còn bức xúc vì hình ảnh đô thị bị xấu đi. Khói rác khiến những con phố vốn sạch sẽ trở nên ảm đạm, mùi hôi khó chịu xâm chiếm không gian sống. Chị Phạm Thùy Linh, một người bán hàng tạp hóa trên đường Lương Thế Vinh (phường Đại Mỗ) bày tỏ: “Chúng tôi muốn Hà Nội sạch, nhưng mỗi sáng ra đường đã thấy khói mù mịt. Rất mong cơ quan chức năng vào cuộc, không chỉ xử lý rác mà còn xử phạt nghiêm những người cố tình đốt”.

Về mặt pháp lý, hành vi đốt rác sinh hoạt trong khu dân cư bị xem là vi phạm Luật Bảo vệ Môi trường; theo Nghị định 45/2022 của Chính phủ, các hành vi bỏ, đốt rác, không phân loại rác có thể bị xử phạt hành chính với khung phạt cho hộ gia đình, cá nhân từ khoảng 500.000 đến 1.000.000 đồng tùy mức độ vi phạm; trường hợp đốt chất thải nguy hại hoặc quy mô lớn có thể chịu mức phạt rất cao (hàng chục đến hàng trăm triệu đồng). Tuy nhiên, thực tế xử lý, phát hiện và cưỡng chế còn gặp khó khăn do nguồn lực thanh kiểm tra hạn chế và nhiều điểm “đen” rác nằm xen kẽ khu dân cư.

Để Hà Nội thực sự “sạch” hơn, chính quyền thành phố cần triển khai những giải pháp đồng bộ. Trước tiên là tăng cường kiểm tra, xử phạt nghiêm khắc các trường hợp đốt rác, đồng thời mở rộng mạng lưới thu gom, xử lý rác thải hiệu quả đến tận từng ngõ xóm. Cùng với đó, việc đẩy mạnh các chiến dịch nâng cao ý thức cộng đồng về tác hại của việc đốt rác là rất cần thiết.

Những giải pháp này không chỉ bảo vệ sức khỏe người dân mà còn góp phần cải thiện chất lượng môi trường sống và hình ảnh đô thị xanh, sạch trong mắt người dân và khách du lịch. Theo nhiều chuyên gia, một Hà Nội “sạch khói rác” không phải là mục tiêu xa vời nếu cả cộng đồng và chính quyền cùng đồng hành.