TS. Nguyễn Đình Trọng: ‘Không đủ đam mê, không làm rác được!’

TS. Nguyễn Đình Trọng – Chủ tịch HĐQT Tập đoàn công nghệ T-Tech Việt Nam là một nhà khoa học, song cũng đồng thời là một doanh nhân trong lĩnh vực xử lý rác thải. Lò đốt rác mang thương hiệu T-Tech đã có mặt ở hầu khắp các địa phương trong cả nước, sang cả Campuchia và phân phối cho doanh nghiệp Singapore để mở rộng thị trường tại ASEAN và châu Phi. Thành quả ấy gặt hái được sau những tháng năm bền bỉ, kiên trì, bản lĩnh và trí tuệ.

Ham muốn nội địa hóa lò đốt rác

Sinh ra và lớn lên ở làng Vân Côn, Hoài Đức, Hà Nội, trong một gia đình làm nghề cơ khí, TS. Nguyễn Đình Trọng đã chọn học khoa Cơ khí của Đại học Bách khoa Hà Nội, sau chuyển sang học ngành Công nghệ thông tin. Tốt nghiệp xong, anh công tác tại VTC, chuyên nhập khẩu thiết bị khoa học kỹ thuật từ các nước G7 về phân phối trong nước. Với kiến thức học được, lại có kỹ năng về cơ khí, anh trở trăn: “Những thiết bị này hoàn toàn có thể nội địa hóa, vậy vì sao Việt Nam phải nhập khẩu theo đường biển mất 2-3 tháng, lúc nhận về, có khi thiết bị đã gỉ sét?”.

Điều băn khoăn ấy thổi bùng ngọn lửa “nội địa hóa” trong anh. Năm 2002, Nguyễn Đình Trọng thành lập cơ sở kinh doanh tư nhân. T-Tech thời đầu tiên ấy là hãng sản xuất thiết bị trong phòng thí nghiệm và kiểm định xây dựng cho ngành giao thông, thủy lợi… Từ nội địa hóa 10-20% thiết bị trong phòng thí nghiệm, sau 7-8 năm, tỷ lệ này đạt 70-80%. Anh tự tin với khả năng tự làm chủ công nghệ của mình.

Khi có tiếng trong kinh doanh, một công ty của Nhật Bản đề nghị liên kết với T-Tech để phân phối lò đốt rác thải. Với góc nhìn của một kỹ sư Việt, TS. Nguyễn Đình Trọng nhận thấy công nghệ nước ngoài có nhiều ưu điểm nổi bật, song chưa chắc đã phù hợp với rác thải sinh hoạt ở Việt Nam: hỗn tạp, không được phân loại, độ ẩm cao, nhiệt trị kém, khó xử lý, giá thành thấp. Vậy là, một thử thách mới đặt ra: Anh lao vào nghiên cứu chế tạo lò đốt rác thải mang thương hiệu T-Tech Việt Nam.

 “Chúng tôi ứng dụng những nguyên lý khoa học cơ bản một cách thông minh để đốt được rác, đó là: cách nhiệt và giữ nhiệt, lưu chuyển dòng khí nóng, bức xạ nhiệt”. Kết hợp cùng các quy định trong Quy chuẩn Việt Nam, T-Tech đã sáng tạo thành công lò đốt rác có kích thước và phương thức hoạt động phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện ở nhiều địa phương.

So sánh công nghệ lò đốt rác khoảng 300 tấn/ngày, T-Tech là hãng sản xuất lớn trong khu vực, đủ sức cạnh tranh với các nước G7. Chúng tôi xử lý rác với bàn tay, khối óc của “nghệ nhân”, có thể nâng lên đến 800-1000 độ C ở buồng đốt sơ cấp, dùng rác tự đốt rác ở mức tối ưu. Chính ham muốn học hỏi, khát vọng chinh phục khoa học công nghệ đã giúp T-Tech thực hiện được điều đó” – TS. Nguyễn Đình Trọng bày tỏ.

“Người ta đốt rác ra tiền, còn mình “đốt tiền” ra… rác!”

Tưởng chỉ là câu nói bông đùa, nhưng đó lại là… sự thật! Để chế tạo lò đốt rác thải “made in Vietnam”, TS. Nguyễn Đình Trọng chia sẻ: “Trong quá trình nghiên cứu, hiếm hoi sản phẩm khoa học nào khi vừa ra đời đã thành công ngay. Để ra được lò đốt rác đầu tiên, chúng tôi đã phải đập đi xây lại hàng chục lần, thậm chí phải mua rác về thí điểm đốt thử. Mỗi lò làm thử toàn tiền tỷ cả. Gần như không tiếc tiền. Cứ đốt thử lại đập đi, xây lại. Tôi nhớ ngày ấy, mua một xe rác mất tiền triệu, nếu không thì rác cũng đổ ra bãi.

T-Tech khác biệt ở công nghệ, kỹ năng vận hành, quy trình sản xuất và quản trị sau đầu tư. Chúng tôi đồng hành cùng nhà nước, với người dân để xử lý ô nhiễm môi trường – đây là việc làm nhân văn, và tôi thấy mình hạnh phúc khi làm được điều đó” – TS. Nguyễn Đình Trọng nói.

Rồi những lò đầu tiên đi đầu tư ở các tỉnh, vốn mang tâm lý “sính ngoại”, họ không tin người Việt Nam có thể làm được lò đốt rác như của nước ngoài. Chúng tôi phải lắp đặt thí điểm, giảm giá sâu, thậm chí lỗ vốn để minh chứng rằng: Người Việt Nam có thể chế tạo, sản xuất sản phẩm khoa học công nghệ, đặc biệt là lò đốt rác thải. Thậm chí, sau này, có dự án T-Tech đầu tư 60 tỷ ở cấp huyện, mà suốt 2 năm phải “đốt không”, ngân sách địa phương không trả được chi phí xử lý rác, mà nhà máy vẫn phải hoạt động, vẫn phải “nuôi quân”, trả lãi ngân hàng. Một thời, xử lý môi trường, nhất là xử ý rác còn được hệ thống ngân hàng xếp vào nhóm ngành rủi ro cao. Như vậy để thấy, với rác, người không đủ đam mê, không kiên trì, không làm được!”.

Vượt qua những khó khăn ấy, TS. Nguyễn Đình Trọng đã vững vàng chèo lái con thuyền T-Tech. “23 năm, chưa bao giờ T-Tech dừng đầu tư, chưa bao giờ dừng mở rộng. Chúng tôi luôn cải tiến công nghệ hoàn thiện hơn, phù hợp hơn và hiện đại hơn” – anh khẳng định.

Không chỉ sáng tạo công nghệ và đưa vào đời sống, TS. Nguyễn Đình Trọng còn tính đến bài toán phòng ngừa rủi ro cho nhà đầu tư và người sử dụng trong quá trình vận hành, dù họ chưa yêu cầu. “Người có tâm ở bất cứ nghề gì, đều phải lường trước được những rủi ro, từ vật tư tiêu hao, vật tư thay thế, độ an toàn, cách quản trị, cách vận hành, không chỉ cho chính mình, mà cho cả khách hàng”.

3 bước giải pháp cho xử lý rác thành công

Theo TS. Nguyễn Đình Trọng, T-Tech cũng như hàng ngàn doanh nghiệp Việt đang nỗ lực để định vị mình trong khu vực và trên thế giới, bởi những lợi thế rõ ràng về chính trị, kinh tế của Việt Nam trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Hơn nữa, việc sắp xếp lại chính quyền địa phương 2 cấp cũng tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp như T-Tech, nhất là cấp xã được mở rộng, không còn tình trạng “xã này né xã kia” dự án xử lý rác. Các quy định pháp luật liên quan đến xử lý môi trường, rác thải đã tương đối đầy đủ, các địa phương cần mạnh dạn áp dụng để đưa các chính sách vào đời sống, nhất là vấn đề về đơn giá thu gom, xử lý rác.

Xử lý rác thải là việc khó, làm được phải kiên trì. Để thành công trong xử lý rác thải ở địa phương, TS. Nguyễn Đình Trọng đề xuất giải pháp 3 bước cho cấp tỉnh:

Thứ nhất, xây dựng một bản đồ thu gom - vận chuyển - xử lý, xác định được điểm thu gom, trạm trung chuyển, khu liên hợp, khu kinh tế tái chế. Đến lúc phải xác định xử lý rác theo tư duy kinh tế tuần hoàn để lập khu kinh tế tái chế, từ đó thúc đẩy công nghệ tuần hoàn rác thải.

Thứ hai, lựa chọn công nghệ và lựa chọn phương thức đầu tư. Về công nghệ: lựa chọn công nghệ đốt, hay sản xuất phân, sản xuất vật liệu… Về phương thức đầu tư: Nhà nước đầu tư, tư nhân đầu tư hay phối hợp công – tư theo hình thức PPP. Nếu công suất dưới 50 tấn rác/ngày, không nên thu hút đầu tư xã hội hóa, do các dự án nhỏ đa phần sẽ bị lỗ. Phải trên 50 tấn rác/ngày mới nên thu hút đầu tư xã hội hóa.

Thứ ba, cần sự đồng hành của Doanh nghiệp – Nhà nước – Người dân. Doanh nghiệp cam kết với Nhà nước, Nhà nước cũng phải cam kết với Doanh nghiệp và thậm chí, người dân cũng phải cam kết phân loại rác tại nguồn. Việc xử lý môi trường cần sự gắn kết, chia sẻ mới thành công.