Trong kỷ nguyên biến đổi khí hậu ngày càng cực đoan và khó lường, Việt Nam là một trong những quốc gia chịu tác động nặng nề nhất đang đứng trước yêu cầu cấp bách phải thích ứng, giảm phát thải và chuyển đổi mô hình phát triển theo hướng trung hòa carbon. Đây không chỉ là nhiệm vụ môi trường, mà còn là chiến lược phát triển kinh tế xanh, bền vững của đất nước.
Chủ động hội nhập, dẫn dắt các cam kết toàn cầu
Trong nhiệm kỳ vừa qua, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã chủ động tham mưu cho Đảng và Nhà nước nhiều chính sách lớn về ứng phó với biến đổi khí hậu; tích cực tham gia, đóng góp có trách nhiệm tại các diễn đàn quốc tế. Việc Việt Nam cam kết đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 tại Hội nghị COP26 được xem là bước ngoặt thể hiện quyết tâm mạnh mẽ trong hành trình xanh hóa nền kinh tế.
Nhiều văn bản pháp luật, chiến lược và chương trình hành động quốc gia đã được ban hành, tạo nền tảng pháp lý cho quá trình chuyển đổi. Trong đó, nổi bật là Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, Nghị định 06/2022/NĐ-CP về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ô-dôn, cùng Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu đến năm 2050. Các chính sách này không chỉ hoàn thiện thể chế mà còn mở đường để Việt Nam tham gia “sân chơi” quốc tế về tín chỉ carbon và giảm phát thải khí nhà kính.
Lũ lụt ở Hội An (tỉnh Quảng Nam cũ). Ảnh: DCC.
Theo các nghiên cứu quốc tế, biến đổi khí hậu có thể khiến nền kinh tế thế giới thiệt hại tới hàng chục nghìn tỷ USD mỗi năm. Việt Nam cũng không nằm ngoài vòng xoáy đó, chỉ riêng cơn bão Yagi năm 2024 đã gây thiệt hại hơn 3,3 tỷ USD. Những con số này là lời cảnh tỉnh về sự cấp bách của chuyển đổi xanh.
Từ sau COP26, “luật chơi” toàn cầu đã thay đổi. Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của Liên minh châu Âu và nhiều quy định mới trong Thỏa thuận Paris buộc các quốc gia phải hành động mạnh mẽ hơn. Với Việt Nam, thích ứng với biến đổi khí hậu không chỉ để bảo vệ môi trường, mà còn là chìa khóa nâng cao năng lực cạnh tranh và bảo đảm an ninh phát triển.
Năm định hướng đột phá cho giai đoạn mới
Báo cáo Chính trị của Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhiệm kỳ 2025 - 2030 đã khẳng định: “Ứng phó với biến đổi khí hậu, phòng chống thiên tai là trách nhiệm của toàn hệ thống chính trị, của mỗi người dân và toàn xã hội. Trung hòa carbon đóng góp hiệu quả cho phát triển bền vững đất nước”.
Trên cơ sở xác định mục tiêu “phát thải ròng bằng 0” là nhiệm vụ chiến lược, Cục Biến đổi khí hậu đề xuất năm nhóm giải pháp trọng tâm, tạo đột phá cho giai đoạn tới, đó là:
Hoàn thiện thể chế và chính sách. Nghiên cứu, đề xuất nội dung ứng phó với biến đổi khí hậu đưa vào Nghị quyết chuyên đề của Ban Chấp hành Trung ương năm 2027; xây dựng Luật Biến đổi khí hậu trình Quốc hội thông qua vào năm 2029. Đây sẽ là khung pháp lý đồng bộ, thống nhất để cụ thể hóa chủ trương trung hòa carbon, phát triển thị trường các-bon trong nước và hợp tác trao đổi tín chỉ quốc tế.
Triển khai hiệu quả các cam kết quốc tế. Các hoạt động giảm phát thải và thích ứng sẽ được giám sát chặt chẽ theo Đóng góp quốc gia tự quyết định (NDC), Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu đến năm 2050 và Kế hoạch thích ứng giai đoạn 2021–2030, đảm bảo thực hiện nghiêm túc các mục tiêu đề ra.
Trồng cây chắn sóng chống xói mòn ở vùng biển Bạc Liêu. Ảnh: Văn Bằng.
Đồng thời, đẩy mạnh truyền thông và nâng cao nhận thức cộng đồng. Công tác tuyên truyền sẽ được mở rộng trên nền tảng số, kết hợp với các chương trình đào tạo, hội thảo, tập huấn chuyên đề. Thông tin về lợi ích, cơ hội và thách thức của mục tiêu phát thải ròng bằng “0” cần đến được với mọi tầng lớp xã hội, tạo sự đồng thuận và hành động chung.
Bên cạnh đó, ứng phó dựa trên dữ liệu và đổi mới sáng tạo. Cục Biến đổi khí hậu sẽ xây dựng nền tảng dữ liệu quốc gia về biến đổi khí hậu, ứng dụng các công nghệ tiên tiến như AI, IoT, Big Data, viễn thám để giám sát, kiểm kê khí nhà kính, cảnh báo sớm thiên tai và hỗ trợ nông nghiệp thông minh. Mục tiêu là cung cấp 100% dịch vụ công trực tuyến toàn trình, giảm chi phí tuân thủ cho người dân và doanh nghiệp.
Cuối cùng là nâng cao năng lực quản lý và hợp tác quốc tế. Đội ngũ cán bộ quản lý sẽ được đào tạo chuyên sâu, nắm vững kiến thức đàm phán và xu thế toàn cầu. Việt Nam sẽ chủ động tham gia, dẫn dắt các cơ chế hợp tác quốc tế, huy động nguồn lực tài chính, công nghệ và tri thức để triển khai các hoạt động ứng phó hiệu quả.
Cục Biến đổi khí hậu cho rằng đây chính là kim chỉ nam để ngành Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục phát huy sức mạnh tổng hợp, biến thách thức thành cơ hội, góp phần cùng cả nước hướng tới nền kinh tế xanh, phát triển bền vững và tương lai trung hòa carbon vào năm 2050.
Nhân kỷ niệm 80 năm Ngày Nông nghiệp và Môi trường và Đại hội Thi đua yêu nước lần thứ I, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức chuỗi sự kiện kéo dài từ tháng 7 đến tháng 12/2025. Trong đó trọng tâm là lễ Kỷ niệm 80 năm ngành Nông nghiệp và Môi trường và Đại hội Thi đua yêu nước lần thứ I, dự kiến tổ chức sáng 12/11/2025 tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia (Hà Nội) với hơn 1.200 đại biểu tham dự, gồm lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ; nguyên lãnh đạo Bộ, đại diện các tổ chức quốc tế và các điển hình tiên tiến trong toàn ngành.
