Dán nhãn năng lượng đã bắt buộc thay vì tự nguyện
Trong bối cảnh Việt Nam đang hướng tới phát triển bền vững, chuyển đổi xanh và đảm bảo an ninh năng lượng, thực hiện giảm phát thải ròng bằng 0, việc mở rộng và siết chặt quy định dán nhãn năng lượng là yêu cầu bắt buộc chứ không còn là tự nguyện như trước đây.
Nhãn năng lượng cung cấp thông tin rõ ràng về hiệu suất, mức tiêu thụ điện năng của thiết bị, qua đó giúp người tiêu dùng so sánh, lựa chọn sản phẩm tiết kiệm điện hơn. Khi người mua có thể nhìn vào “tấm thẻ năng lượng” để biết thiết bị nào tốn điện hơn, họ dễ đưa ra quyết định hợp lý hơn, điều này không chỉ giảm chi phí điện cho hộ gia đình mà còn nâng cao nhận thức tiêu dùng tiết kiệm.
Hơn nữa, khi nhãn năng lượng trở thành công cụ so sánh, doanh nghiệp sẽ chịu áp lực cải tiến công nghệ để sản xuất các thiết bị hiệu suất cao hơn. Đúng như ông Đỗ Đức Tiến - CEO Công ty NAYAN Sustainability đã chia sẻ, dán nhãn năng lượng tạo nên sức ép cạnh tranh lành mạnh, khách hàng ưu tiên những thiết bị tiết kiệm điện, buộc nhà sản xuất phải đầu tư nghiên cứu, đổi mới.
Điều hòa tiết kiệm điện, có dán nhãn năng lượng đang được người dân ưu tiên lựa chọn. Ảnh: Phạm Oanh.
Ở cấp độ vĩ mô, việc người dùng chuyển sang sử dụng thiết bị hiệu suất cao đồng nghĩa với tổng lượng điện tiêu thụ quốc gia giảm. Điều này góp phần giảm áp lực lên hệ thống lưới điện, kéo giảm nhu cầu đầu tư xây dựng các nhà máy điện mới. Đồng thời, việc sử dụng điện hiệu quả giúp giảm lượng khí nhà kính phát thải. Theo Bộ Công Thương, mỗi 1 kWh điện tiết kiệm góp phần cắt giảm khoảng 0,6592 kg CO₂, đóng góp tích cực vào cam kết trung hòa các-bon (Net Zero) trong tương lai.
Với những giá trị kép như trên, việc dán nhãn năng lượng tại Việt Nam đã chuyển từ tự nguyện vào năm 2008 sang bắt buộc phải thực hiện đối với một số nhóm sản phẩm như đèn chiếu sáng, điều hòa, tủ lạnh, máy giặt, quạt điện.. kể từ năm 2013 và 2017.
Việc dán nhãn năng lượng cũng được Luật hoá trong Luật sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, nhất là Luật Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả được thông qua vào tháng 6/2025. Thực hiện quy định trong Luật, Chính phủ đã phân cấp cho Bộ Công Thương và Bộ Xây dựng soạn thảo và ban hành danh mục phương tiện, thiết bị và vật liệu xây dựng phải dán nhãn năng lượng và lộ trình thực hiện.
Như vậy, theo quy định mới năm 2025, các cơ quan chức năng đã bổ sung thêm vật liệu xây dựng vào danh mục các sản phẩm phải dán nhãn năng lượng. Tính đến thời điểm này, cả nước đã có trên 20.000 chủng loại sản phẩm được dán nhãn năng lượng và đã giúp nâng cao hiệu suất sử dụng của các thiết bị, giúp tiết kiệm hàng triệu kWh.
Mục tiêu Chương trình Dán nhãn năng lượng và áp dụng mức hiệu suất năng lượng tối thiểu là sẽ tiết kiệm tiêu dùng tích lũy khoảng 10 nghìn tỷ đồng, tương đương sẽ giảm 34 triệu tấn khí thải CO2 vào năm 2030. Lượng tiết kiệm điện quốc gia hàng năm sẽ vào khoảng 6.000 GWh/năm, giảm được nhu cầu tương đương với khoảng hai nhà máy điện đốt than 1.000 MW.
Lộ trình dán nhãn năng lượng rõ ràng, minh bạch
Bộ Công Thương vừa ban hành Thông tư 52/2025/TT-BCT quy định chi tiết lộ trình thực hiện dán nhãn năng lượng trên phương tiện, thiết bị từ 1/1/2026. Cụ thể:
Đối với nhóm thiết bị gia dụng và nhóm thiết bị công nghiệp, thực hiện dán nhãn năng lượng bắt buộc đối với các thiết bị gia dụng và nhóm thiết bị công nghiệp sau: Đèn huỳnh quang ống thẳng, đèn huỳnh quang compact, chấn lưu điện từ và điện tử cho đèn huỳnh quang, máy điều hòa không khí, tủ lạnh, máy giặt gia dụng, nồi cơm điện, quạt điện, máy thu hình, đèn LED, bình đun nước nóng có dự trữ, máy biến áp phân phối, động cơ điện.
Tủ lạnh là một trong những thiết bị gia dụng bắt buộc phải dán nhãn năng lượng. Ảnh: Tú Thành.
Thực hiện dán nhãn năng lượng tự nguyện đến hết ngày 31/12/2026 đối với: bếp từ, bếp hồng ngoại, lò vi sóng, đèn điện LED chiếu sáng đường và phố.
Thực hiện dán nhãn năng lượng bắt buộc từ ngày 1/1/2027 đối với: bếp từ, bếp hồng ngoại, lò vi sóng, đèn điện LED chiếu sáng đường và phố.
Đối với nhóm thiết bị văn phòng và thương mại, thực hiện dán nhãn năng lượng bắt buộc đối với máy tính xách tay, tủ giữ lạnh thương mại.
Thực hiện dán nhãn năng lượng tự nguyện đối với: máy photocopy, màn hình máy tính, máy in, máy điều hòa không khí thương mại.
Thực hiện dán nhãn năng lượng tự nguyện đến hết ngày 31/12/2026 đối với máy tính để bàn.
Thực hiện dán nhãn năng lượng bắt buộc từ ngày 1/1/ 2027 đối với máy tính để bàn.
Thông tư 52/2025/TT-BCT cũng khuyến khích thực hiện việc dán nhãn năng lượng tự nguyện đối với phương tiện, thiết bị không thuộc danh mục quy định tại Thông tư nhưng đã có tiêu chuẩn quốc gia quy định mức hiệu suất năng lượng đồng thời có khả năng thử nghiệm trong nước.
Chương trình dán nhãn năng lượng và quản lý hiệu suất năng lượng tối thiểu tại Việt Nam được thực hiện thông qua việc xây dựng 50 bộ tiêu chuẩn quốc gia quy định hiệu suất năng lượng cho 19 chủng loại thiết bị tiêu thụ năng lượng, trong đó có 4 chủng loại chính: sản phẩm gia dụng, các sản phẩm dùng trong khu công nghiệp, các sản phẩm dùng trong kinh doanh và các các sản phẩm trong phương tiện giao thông.
