Trong bối cảnh hợp nhất địa giới hành chính và tốc độ đô thị hóa ngày càng mạnh mẽ, TP HCM đang đứng trước yêu cầu tất yếu: đô thị hóa nông thôn phải song hành với hiện đại hóa quản trị, chuyển đổi số và xã hội hóa dịch vụ công.
TP.HCM xây dựng nông thôn theo hướng hiện đại gắn với đô thị hóa. Ảnh: Vân Minh.
Chính quyền hai cấp và quản trị nông thôn đô thị hóa
Ngày 1/7/2025, mô hình chính quyền địa phương hai cấp chính thức được triển khai tại TP HCM. Đây là thay đổi quan trọng về thể chế, cho phép thành phố tinh gọn bộ máy, phân cấp mạnh hơn cho cấp xã và phường, đồng thời đảm bảo quản trị sát dân, phù hợp với đặc thù đô thị lớn. Chỉ trong hai tuần đầu vận hành, thành phố đã tiếp nhận gần 80.000 hồ sơ hành chính, trong đó hơn 48.000 hồ sơ thuộc cấp xã. Hệ thống công nghệ thông tin và dịch vụ công trực tuyến bước đầu vận hành ổn định, chứng tỏ năng lực thích ứng với khối lượng công việc khổng lồ.
Dẫu vậy, khó khăn còn hiện hữu. Hạ tầng công nghệ thông tin ở nhiều xã chưa đồng bộ, đội ngũ cán bộ còn mỏng, ngân sách phân bổ chưa theo kịp. Trước thực trạng đó, Chính phủ vừa ban hành Nghị quyết 268/NQ-CP năm 2025 ngày 31/8, đưa ra định hướng sắp xếp bộ máy, cải cách thủ tục hành chính, chuẩn hóa dữ liệu đất đai để bảo đảm mô hình mới hoạt động hiệu quả và minh bạch.
Quản lý đất đai và xã hội hóa dịch vụ môi trường: Trụ cột của đô thị hóa nông thôn
Trong tiến trình đô thị hóa nông thôn, quản lý đất đai là một trong những trụ cột quan trọng. TP HCM quản lý hơn 5 triệu thửa đất đã được tích hợp vào một hệ thống cơ sở dữ liệu đất đai thống nhất (VBDLIS/HCMLIS). Song song đó, thành phố đưa vào thử nghiệm phần mềm quản lý giá đất, tạo nền tảng để vận hành thị trường đất đai công khai, minh bạch và hiện đại.
Để tinh gọn bộ máy, Sở Nông nghiệp và Môi trường TP HCM đã hoàn thiện đề án chuyển 22 Ban Bồi thường, Giải phóng mặt bằng về Sở quản lý. Đây là bước điều chỉnh có ý nghĩa lớn để nâng cao hiệu quả tổ chức.
Trong buổi làm việc với TP HCM vào tháng 8 vừa qua, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành nhấn mạnh, thành phố cần đẩy mạnh xã hội hóa dịch vụ môi trường, khuyến khích doanh nghiệp và cộng đồng tham gia, từ đó giảm gánh nặng cho ngân sách, đồng thời bảo đảm chất lượng dịch vụ và tính minh bạch trong quản trị. Điều này mang ý nghĩa thực tiễn, thay vì chỉ dựa vào cơ quan công quyền, việc xử lý rác thải, nước thải hay duy trì cảnh quan sẽ có sự tham gia mạnh mẽ hơn của doanh nghiệp và hợp tác xã dịch vụ, giúp nâng cao hiệu quả quản lý và chất lượng sống ở nông thôn đô thị hóa.
Hướng tới quản trị minh bạch, bền vững
Mô hình trồng rau ứng dụng công nghệ cao tại Công ty TNHH Nông nghiệp xanh Thông Minh (thành phố Hồ Chí Minh). Ảnh: Phạm Cường.
TP HCM là đô thị đặc biệt, trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước, song vẫn nhiều diện tích là nông thôn với những huyện ngoại thành giàu tiềm năng. Trong bối cảnh sáp nhập tỉnh thành, đô thị hóa nông thôn ở TP HCM là bước đi để hoàn thiện diện mạo hạ tầng. Đô thị hóa nông thôn tại TP HCM là quá trình vừa nhiều thách thức vừa mở ra cơ hội, là nền tảng cho một hệ thống quản lý minh bạch, đồng bộ, phù hợp với tầm vóc của một đô thị đặc biệt.
Khi chính quyền hai cấp giúp bộ máy “gọn mà tinh”, khi dữ liệu đất đai được số hóa để mỗi quyết định đều minh bạch và khi dịch vụ môi trường có sự tham gia của doanh nghiệp và cộng đồng, diện mạo nông thôn thành phố không chỉ thay đổi về hạ tầng mà còn nâng tầm về chất lượng sống.
Những bước đi từ cải cách thể chế, chuẩn hóa dữ liệu, đến xã hội hóa dịch vụ vừa giải quyết những bài toán trước, vừa đặt nền móng lâu dài cho một mô hình phát triển bền vững. Nếu thành công, TP HCM sẽ trở thành điển hình về quản trị nông thôn trong lòng đô thị.
