Khi bờ đất lùi dần
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Trà Vinh, tình trạng sạt lở bờ sông, bờ biển trên địa bàn ngày càng nghiêm trọng, diễn ra nhanh và khó lường hơn trước. Toàn tỉnh có khoảng 80 km tổng chiều đường bờ sông, bờ biển bị xâm thực, gây ảnh hưởng trực tiếp đến sinh kế của hàng ngàn hộ dân.
Bị ảnh hưởng bởi gió biển, ruộng hành tím của người dân giảm năng suất. Ảnh: Hồ Thảo.
Một trong những điểm sạt lở nghiêm trọng nhất là khu vực ven sông thuộc xã Định An, huyện Trà Cú. Tại đây, đoạn sạt lở kéo dài hơn 2 km, mỗi năm cuốn trôi hàng chục hecta đất sản xuất và đất ở của người dân.
Ghi nhận tại ấp Vàm Bến Tranh, trước đây có gần 100 hộ sinh sống bằng nghề đóng đáy và nuôi cá. Cả khu vực từng là một làng đông đúc, nhộn nhịp nhờ hoạt động giao thương từ nghề cá. Vài năm trở lại đây, sạt lở liên tục khiến nhà cửa và tài sản bị cuốn trôi. Xóm làm đáy nay chỉ còn lại vài nhà, trụ đá xiêu vẹo và những vật dụng hoen gỉ do bà con "chạy sóng" bỏ lại.
Ông Tăng Văn Hiền, Trưởng Ban nhân dân ấp, chia sẻ: “Trước kia, từ nhà ra mép sông còn khoảng 400m. Người ta còn mở quán cà phê, khách đến đông lắm. Nhưng khoảng 10 năm nay, sạt lở dữ dội. Bà con làm kè bằng trụ dừa để giữ đất nhưng sóng lớn đánh sập hết. Cây trồng thì chết do ngập mặn, cá trong ao cũng trôi theo nước ra sông".
Theo ông Hiền, nền đất ở khu vực này vốn yếu, lại chịu tác động của triều cường, sóng lớn và hoạt động khai thác cát, khiến tình trạng sạt lở ngày càng nghiêm trọng hơn.
Tương tự, ở khu vực bờ biển thuộc ấp Hồ Thùng, xã Đông Hải, thị xã Duyên Hải, từng hàng phi lao chắn gió, giữ đất giờ đã bật gốc, ngổn ngang khắp nơi do nước cuốn. Người dân cho biết chỉ trong vài tháng, chân sóng biển đã ăn sâu vào đất liền hàng chục mét, cuốn trôi nhà ở, đất rẫy và ao tôm của họ.
Theo thống kê của chính quyền địa phương, hơn 50 hộ dân buộc phải di dời vì không còn chỗ ở và đất sản xuất. Những hộ còn ở lại sống trong nỗi lo sợ thường trực, do nước tràn vào nhà, đồ đạc bị ướt. Nhiều người mất ngủ suốt nhiều ngày, do đêm phải thức canh con nước.
Bà Trương Thị Quyên, ấp Hồ Thùng, nghẹn ngào: “Mười năm nay năm nào cũng lở, mỗi năm càng nặng hơn. Giờ tôi chỉ còn nửa công đất trồng dưa, chưa kịp thu hoạch đã bị nước biển tràn vô làm chết hết rồi, không biết phải sống sao nữa”.
Khu tái định cư mới tại xã Định An, huyện Trà Cú, tỉnh Trà Vinh được xây dựng nhằm ổn định cuộc sống cho người dân vùng sạt lở ven sông. Ảnh: Hồ Thảo.
Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Trà Vinh cho biết, với những khu vực có nguy cơ sạt lở cao, tỉnh đang khẩn trương triển khai các dự án di dời khẩn cấp, đưa bà con đến nơi an toàn, có chỗ ở ổn định để yên tâm làm ăn, sinh sống.
Cụ thể, tại thị xã Duyên Hải, chính quyền địa phương đang xây dựng khu tái định cư rộng hơn 13.000 m², trong đó gần 9.000 m² được bố trí làm nền nhà. Đến nay, đã có 51 hộ được cấp nền, khoảng 31 hộ đã bắt tay dựng nhà mới. Một số hộ còn lại đang được vận động dọn về nơi ở mới.
Tại xã Định An (huyện Trà Cú), tỉnh cũng đã triển khai khu tái định cư cho 69 hộ dân bị ảnh hưởng bởi sạt lở. Khu dân cư mới được đầu tư điện, đường, nước sạch đầy đủ. Tính đến nay, đã có 56 hộ xây xong nhà, số còn lại cam kết sẽ hoàn thành trong năm nay. Đối với các hộ nghèo, ngoài khoản hỗ trợ 30 triệu đồng không hoàn lại, xã còn triển khai thêm gói vay 50 triệu đồng để xây nhà vệ sinh và lắp đặt nước sạch.
Bà Trầm Thị Thu Trang, Phó Chủ tịch UBND xã Định An, cho hay: “Bà con ở đây phần đông làm nghề biển, thu nhập bấp bênh. Cất cái nhà bây giờ đâu phải chuyện dễ. May nhờ có doanh nghiệp vật liệu xây dựng cho trả góp, mỗi tháng vài triệu đồng, nên nhiều hộ mới dám dựng lại nhà. Giờ có chỗ ở ổn định, bà con yên tâm hơn để tính chuyện mưu sinh”.
Không chỉ là chỗ ở
Những ngày này, khu tái định cư ở xã Định An, huyện Trà Cú rộn ràng tiếng cười nói, nhà mới đã có điện, có đèn. Cùng với tiếng karaoke vang vọng, là tiếng lũ trẻ nô đùa trước sân, mấy bà hàng xóm gọi nhau í ới mua gói đường, chai nước. Sau bao năm sống thấp thỏm vì sạt lở, sóng đánh, đất trôi... giờ người dân nơi đây đã dần ổn định, an tâm làm ăn tại nơi ở mới.
Bà Nguyễn Văn Hải ở ấp Vàm Bến Tranh kể, gia đình từng sống ven sông, chỉ có một nền nhà 200 m² để che nắng che mưa. Mỗi lần đi làm là trong lòng thấp thỏm, bởi những tháng gió chướng, sóng đánh sát mép nhà, tàu lớn chạy ngang tạo sóng mạnh, đồ đạc bay sạch xuống sông. Giờ chuyển đến nơi ở mới, bà phấn khởi vì không chỉ có nhà cửa ổn định mà còn có công việc nhẹ nhàng hơn trước.
"Tôi vay vốn mở tiệm tạp hóa và bán nước giải khát. Nhờ bà con ủng hộ nên mỗi ngày cũng có đồng ra đồng vào. Khác với trước kia làm nghề đóng đáy, bữa nào trời yên biển lặng thì có cá, sóng to thì trắng tay”, bà Hải nói.
Người dân xã Định An, huyện Trà Cú, tỉnh Trà Vinh chia sẻ với cán bộ địa phương về cuộc sống tại khu tái định cư sau khi bị ảnh hưởng bởi sạt lở ven sông. Ảnh: Hồ Thảo.
Không xa đó, ông Phạm Văn Dũng vừa hoàn thiện ngôi nhà mới trị giá hơn 300 triệu đồng. Ông cho biết mình được chính quyền hỗ trợ giới thiệu nơi mua vật liệu trả góp và phấn khởi chia sẻ: "Giờ có nhà, có đất, vợ tôi còn được đi học nghề làm móng để mở tiệm. Khó khăn thì có nhưng có chỗ ở rồi thì ráng phấn đấu để vươn lên”.
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Trà Vinh, về lâu dài để bảo vệ người dân vùng ven sông, ven biển và các công trình hạ tầng thiết yếu, tỉnh đã kiến nghị Trung ương hỗ trợ khoảng 5.520 tỷ đồng để xây dựng hơn 72,5km công trình phòng, chống sạt lở. Song song đó, địa phương cũng tập trung hỗ trợ người dân sau tái định cư bằng các chương trình đào tạo nghề, giúp bà con chuyển đổi sinh kế, ổn định đời sống.
Ông Lê Quang Răng, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Trà Vinh, cho biết: “Lo được chỗ ở đã khó, nhưng điều quan trọng là sau khi an cư, người dân phải có kế sinh nhai bền vững. Vì vậy, các địa phương đang phối hợp cùng Hội Nông dân tổ chức các lớp dạy nghề như điện dân dụng, làm móng, trồng rau sạch... giúp bà con học nghề mới, có cơ hội chuyển đổi công việc. Nhiều hộ dân sau khi ổn định chỗ ở đã bắt đầu buôn bán nhỏ, làm nail, hoặc đi làm thuê để có thêm thu nhập".
