Nông thôn mới nhưng vẫn giữ được bản sắc. Ảnh: Đinh Thanh Huyền.
Lúc đó khu vực nông thôn của Hà Nội chiếm hơn 70% diện tích, hơn 65 % dân số nhưng hạ tầng còn nhiều thiếu thốn, người dân chủ yếu sản xuất nông nghiệp manh mún. Trung bình mỗi xã chỉ đạt 1 tiêu chí, thu nhập khoảng 13 triệu đồng/người/năm, tỷ lệ hộ nghèo 11,25%. Trước những thách thức đó, nhiệm kỳ 2011 - 2015 và 2016 - 2020 Thành ủy Hà Nội đã ban hành Chương trình số 02 trọng tâm về phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới (NTM) và nâng cao đời sống nông dân.
Giai đoạn 2011-2015 thành phố hoàn thiện quy hoạch xây dựng NTM gắn với quy hoạch phát triển vùng, quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch sản xuất và ban hành nhiều cơ chế chính sách. Trong đó, thực hiện dồn điền đổi thửa được xem là cuộc cách mạng bởi muôn vàn khó khăn tưởng chừng như không thể làm được nhưng đã được Hà Nội triển khai quyết liệt và chỉ sau 3 năm đã cơ bản hoàn thành. Từ mỗi hộ nơi thấp nhất 7 ô thửa, nơi cao nhất 39 ô thửa nay mỗi hộ chủ yếu chỉ còn từ 1-2 ô thửa. Diện tích đất nông nghiệp dôi dư sau đó đã tạo điều kiện cho các địa phương quy hoạch mở rộng công trình phúc lợi, quy hoạch đấu giá đất tạo nguồn lực xây dựng NTM.
Giai đoạn năm 2016-2020 tuy chỉ còn 185/386 xã chiếm 47,93% chưa đạt chuẩn nhưng đều là các xã khó khăn, xa trung tâm, các tiêu chí chưa đạt đều khó như môi trường, cơ sở vật chất trường học, cơ sở vật chất văn hóa, thu nhập bình quân đầu người…Hệ thống hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn đã được đầu tư nhưng chưa đồng bộ, chưa đáp ứng được yêu cầu. Hạ tầng về giao thông, thủy lợi, điện phục vụ sản xuất nhiều nơi còn khó khăn.
Trên cơ sở hoàn thiện và đồng bộ các thể chế, cơ chế chính sách và quy hoạch, giai đoạn này, thành phố đã tập trung đầu tư để nâng cấp hạ tầng đường giao thông nông thôn, trường học, nhà văn hóa, thủy lợi, điện, nước sạch...Đẩy mạnh tái cơ cấu ngành nông nghiệp, lấy tập trung ruộng đất, ứng dụng công nghệ cao, liên kết sản xuất và OCOP là khâu đột phá.
Trẻ em được vui chơi, học hành đầy đủ. Ảnh: Đinh Thanh Huyền.
2020, năm kết thúc giai đoạn thứ 2 của chương trình để lại dấu ấn nổi bật khi giá trị gia tăng ngành nông nghiệp đạt 4,2%, thu nhập bình quân khu vực nông thôn đạt 55 triệu đồng/người/năm. Hơn 90% số xã ở Hà Nội đã đạt chuẩn NTM, 13 xã được công nhận xã đạt chuẩn NTM nâng cao, 7 đơn vị cấp huyện được Thủ tướng Chính phủ công nhận đạt chuẩn NTM.
Ngày 17/3/2021, Thành ủy Hà Nội ban hành Chương trình số 04/CTr về "Đẩy mạnh thực hiện hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM gắn với cơ cấu lại ngành nông nghiệp và phát triển kinh tế nông thôn, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nông dân giai đoạn 2021 - 2025". Ở giai đoạn này, thành phố tập trung vào các tiêu chí nâng cao, kiểu mẫu, tạo chiều sâu bền vững.
Kết quả Hà Nội đã trở thành hình mẫu về phát triển nông thôn toàn diện với các dấu mốc ấn tượng: Một là hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM cấp thành phố năm 2024, trước 1 năm so với kế hoạch. Hai là địa phương đứng đầu cả nước về xây dựng NTM với 100% số xã đạt chuẩn NTM; 229 xã đạt chuẩn NTM nâng cao; 109 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu; 100% huyện, thị xã đạt chuẩn/hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM; 6/17 huyện đạt chuẩn huyện NTM nâng cao. Ba là chương trình OCOP dẫn đầu cả nước về số lượng sản phẩm với trên 3.400 sản phẩm đã được đánh giá, phân hạng. Xuất khẩu nông, lâm sản vượt ngưỡng 2 tỷ USD. Các sản phẩm thuộc nhóm thủ công mỹ nghệ và nông sản chế biến xuất khẩu trên 40 quốc gia và vùng lãnh thổ. Không còn hộ nghèo. Hai làng nghề đầu tiên của Hà Nội cũng như của Việt Nam là gốm Bát Tràng và lụa Vạn Phúc trở thành thành viên của mạng lưới các thành phố thủ công sáng tạo thế giới.
Bài viết có sự phối hợp của Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng NTM TP Hà Nội.
