Dinh dưỡng đúng cho sầu riêng: Khổ vì bón thừa phân đạm

100% vườn sầu riêng bón thừa phân đạm

Do cây sầu riêng mang lại lợi nhuận cao, để tăng năng suất, người trồng sầu riêng ở Tây Nguyên nói chung và Đắk Lắk nói riêng đã không tiếc tiền bón vô tội vạ các loại phân bón, nhất là phân đạm và lân. Phân bón dư thừa khiến cây hấp thụ không hết, phân thừa quay ngược lại làm suy thoái đất, ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng trái cây...

Mới đây, tại hội nghị tổng kết niên vụ sầu riêng năm 2024, triển khai nhiệm vụ, giải pháp năm 2025 và 'nói không' với chất cấm trong sản xuất, với khẩu hiệu “Chung tay xây dựng chuỗi sầu riêng xuất khẩu luồng xanh - Vì nền sầu riêng Việt an toàn và bền vững” do Hiệp hội sầu riêng tỉnh Đắk Lắk tổ chức, Công ty Công nghệ Nông nghiệp Enfarm đã chia sẻ về giải pháp quản lý dinh dưỡng cho cây sầu riêng và được đại biểu đánh giá cao.

Theo ông Nguyễn Đỗ Dũng, Tổng Giám đốc Công ty Công nghệ Nông nghiệp Enfarm, ứng dụng công nghệ chính là cơ hội để giải quyết bài toán sầu riêng bền vững, đặc biệt là bài toán Cadimi. Thách thức lớn nhất của ngành sầu riêng hiện nay là thói quen sử dụng phân bón bừa bãi. Lượng tồn dư phân bón trong đất quá lớn dẫn đến cây bị sốc nước kèm sốc dinh dưỡng khi mưa đột biến.

“Chỉ cần tăng đậu trái 10 - 25% thì năng suất tăng đến 30 - 40%, nên ứng dụng công nghệ để theo dõi dinh dưỡng trong đất canh tác sầu riêng là giải pháp bền vững cho người trồng sầu riêng ở Đắk Lắk nói riêng và Tây Nguyên nói chung”, ông Dũng khẳng định.

Cũng theo ông Dũng, vấn đề sượng trái từng là câu chuyện “nóng hổi” của người trồng sầu riêng trong năm 2024, trong đó cũng có vấn đề liên quan đến dinh dưỡng. Khi lượng mưa ở Tây Nguyên nhiều hơn bình thường, dẫn đến lượng đạm tồn dư ở trong đất bị kích hoạt, gây thừa đạm giai đoạn nuôi trái, đồng thời mưa cũng gây úng rễ, cản hấp thu K-Ca, làm mất cân đối dinh dưỡng nhanh. Đây là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến hiện tượng cơm sầu riêng mất độ dẻo ngọt và đồng nhất. Do vậy, muốn trái ngon, cần giảm đạm và tăng kali/canxi khi trái bắt đầu lớn.

Ông Dũng cho biết thêm: Qua nghiên cứu của Enfarm tại 30 vườn sầu riêng ở Tây Nguyên nhận thấy, nếu bón vượt lượng phân đạm 2,2 - 2,3 kg/gốc thì năng suất của cây sầu riêng sẽ đi xuống. Tương tự, nếu bón phân đạm vượt quá 2 kg/gốc thì tỉ lệ sượng trái tăng đột biến lên 16%.

Đó là ví dụ cụ thể mối liên hệ giữa dinh dưỡng trong đất với lượng phân bón tồn dư trong đất và chất lượng cũng như sản lượng của cây trồng. Tuy nhiên đây chỉ là thống kê chung còn lượng phân tối ưu cho mỗi vườn phụ thuộc rất nhiều vào điều kiện dinh dưỡng hiện tại của vườn đó.

“Qua nghiên cứu, khảo sát các vườn sầu riêng ở Tây Nguyên, chúng tôi thấy 100% các vườn sầu riêng đều bón dư đạm; trong đó, đáng chú ý là 40% vườn sầu riêng bón dư hơn gấp đôi lượng đạm cần thiết, đáng quan ngại là có những vườn bón gấp ba, gấp bốn lần lượng đạm cần thiết”, ông Dũng nói và cho biết, trong khi đó 97% số vườn sầu riêng được khảo sát cho thấy người trồng bón thiếu phân kali, tức là nhà vườn bón thừa lượng đạm và lượng lân, nhưng lại bón thiếu kali. Nguyên nhân do bà con không biết trong đất đang thiếu chất gì, đang thừa chất gì.

Đã “đốt tiền” còn hại đất

Theo ông Nguyễn Đỗ Dũng, hiện nay vấn đề đáng lưu ý nhất qua khảo sát của Enfarm là có tới 73% số vườn sầu riêng có lượng phân lân nhiều hơn mức cần thiết, nghiêm trọng hơn có tới 50% vườn có dư lượng phân lân gấp đôi mức cần thiết. Đây chính là nguồn cơn của rủi ro nhiễm Cadimi.

“Thực tế, mỗi vườn canh tác một kiểu, mỗi vùng một kiểu, mỗi mùa một kiểu do người trồng phải uyển chuyển theo yếu tố thời tiết. Phân bón là khoản chi phí lớn nhất của bà con trong sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên, 60% lượng phân bón không được cây hấp thụ, điều này đồng nghĩa với việc mỗi năm trên thế giới nông dân đã phí phạm nhiều tỷ USD tiền phân bón”, ông Dũng cho hay.

Lượng phân bón cây không hấp thụ không chỉ là câu chuyện “đốt tiền” mà còn dẫn đến chuyện thoái hóa đất. Viện Khoa học kỹ thuật Nông lâm nghiệp Tây Nguyên đã công bố rằng, có tới 66% đất ở Tây Nguyên đã thoái hóa từ trung bình đến nặng. Vấn đề bón thừa phân bón còn là nguồn gây khí thải, gây hiệu ứng nhà kính lớn nhất; còn mang tới dư lượng Cadimi trong đất, làm ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng cây trồng.