Trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn biến phức tạp, câu chuyện về người nông dân bám trụ với các cây trồng chủ lực như cây lúa, cây sắn (mì) đã không còn là điều hiếm gặp.
Thế nhưng, tại xã Lộc Ninh, một xã thuần nông thuộc tỉnh Tây Ninh, đang diễn ra một cuộc "cách mạng" thầm lặng nhưng đầy mạnh mẽ. Chính quyền với vai trò truyền thông chính sách, người dân chủ động nắm bắt thông tin, từng bước chuyển đổi cơ cấu cây trồng, đưa cây sầu riêng trở thành cây trồng chủ lực mở ra hướng đi mới cho công cuộc giảm nghèo bền vững.
"Thiên thời, địa lợi" cho cây sầu riêng
Lộc Ninh sở hữu những lợi thế tự nhiên mà không phải địa phương nào cũng có được. Nơi đây mang đặc trưng khí hậu nhiệt đới gió mùa, với hai mùa mưa nắng rõ rệt, đặc biệt là nguồn nước dồi dào từ hệ thống thủy lợi, rất phù hợp cho các loại cây ăn trái cần độ ẩm cao. Quan trọng hơn, vùng đất này có đất đen, phù sa cổ màu mỡ, được đánh giá là "đất vàng" cho sự phát triển của cây sầu riêng - một loại cây trồng được mệnh danh "vua" của các loại trái cây nhiệt đới.
Sầu riêng mở lối thoát nghèo cho bà con xã Lộc Ninh. Ảnh: Trần Trung.
Trước đây, phần lớn diện tích canh tác của bà con tập trung vào cây lúa và cây sắn (mì). Dù mang lại nguồn lương thực ổn định, nhưng giá trị kinh tế không cao, thường xuyên chịu áp lực về giá cả thị trường và chi phí đầu tư. Nhiều hộ dân dù cần cù lao động vẫn nằm trong danh sách hộ nghèo và cận nghèo của xã.
Nhận thấy tiềm năng đất đai và những giới hạn của các loại cây trồng truyền thống, chính quyền xã Lộc Ninh đã chủ động khởi xướng chủ trương chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng hiệu quả và bền vững. Điều đáng nói, chủ trương ấy không dừng ở khẩu hiệu mà được triển khai bài bản bằng nhiều giải pháp đồng bộ.
Trước hết, công tác tuyên truyền được đặt lên hàng đầu. Xã tổ chức hội thảo, tập huấn kỹ thuật, mời chuyên gia nông nghiệp về tận nơi hướng dẫn để người dân nắm chắc quy trình sản xuất mới. Cùng với đó, chính quyền kết nối Ngân hàng Chính sách xã hội, tạo điều kiện để bà con tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi, đồng thời giới thiệu các giống sầu riêng chất lượng như Monthong, Ri6 phù hợp điều kiện khí hậu.
Không dừng lại ở sản xuất, xã còn hỗ trợ thành lập tổ hợp tác nhằm hình thành chuỗi liên kết bền vững, giúp người dân có đầu ra ổn định, tránh cảnh “được mùa mất giá”. Những bước đi này đã tạo nền tảng để người dân mạnh dạn thay đổi tư duy sản xuất, tiếp nhận thông tin mới và có thêm động lực vươn lên.
Bà con nông dân Lộc Ninh, vốn quen với việc "bán mặt cho đất, bán lưng cho trời" với cây lúa, ban đầu còn nhiều e ngại. Tuy nhiên, khi nhìn thấy những mô hình thí điểm thành công, sự kiên trì vận động của cán bộ xã, họ đã mạnh dạn thay đổi.
Người dân xã Lộc Ninh từng bước nắm vững kỹ thuật canh tác, làm chủ sinh kế từ cây sầu riêng. Ảnh: Trần Trung.
Ông Võ Văn Mỹ, một hộ dân tiêu biểu tại xã Lộc Ninh, chia sẻ: "Hồi đầu cũng lo lắm, bỏ lúa đi trồng sầu riêng là cả một gia tài. Nhưng nghe cán bộ xã phân tích, thấy đất mình tốt quá, lại có nước tưới đầy đủ, tui liều làm theo. Giờ thì mừng rồi, một sào sầu riêng lời gấp mấy chục lần so với trồng lúa".
Câu chuyện giảm nghèo từ trái ngọt
Thành công không đến ngay lập tức, nhưng sự kiên trì đã được đền đáp xứng đáng. Vài năm trở lại đây, những vườn sầu riêng đầu tiên đã cho thu hoạch. Giá trị kinh tế mà loại cây này mang lại đã vượt xa mọi kỳ vọng.
“Trước kia, khu vực ấp chủ yếu sống bằng nông nghiệp, trồng lúa là chính, thêm mì, nhãn… một thời gian. Tuy nhiên, giá nông sản bấp bênh khiến bà con khó khăn. Vì vậy, người dân chọn phương án chuyển đổi sang cây sầu riêng. Bà con đã mạnh dạn bỏ nhãn, bỏ bắp, bỏ cao su để chuyển đổi. Diện tích hiện khoảng 20-30 ha. Người dân mới chuyển sang trồng sầu riêng khoảng 5 năm trở lại đây”, ông Nguyễn Bá Quốc, trưởng ấp Lộc Trung, xã Lộc Ninh chia sẻ.
Nhiều hộ gia đình từ diện nghèo, cận nghèo đã vươn lên thành hộ khá, thậm chí giàu có. Những căn nhà cấp 4 cũ kỹ dần được thay thế bằng những ngôi nhà kiên cố. Đời sống vật chất, tinh thần của người dân được nâng lên rõ rệt.
Diện mạo nông thôn xã Lộc Ninh ngày càng khởi sắc từ chuyển đổi cơ cấu cây trồng hợp lý. Ảnh: Trần Trung.
Mô hình chuyển đổi này không chỉ giúp người dân tăng thu nhập mà còn góp phần quan trọng vào mục tiêu giảm nghèo bền vững của địa phương. Nó minh chứng cho việc tận dụng tối đa thế mạnh tự nhiên, kết hợp với sự nhạy bén của chính quyền và sự chủ động nắm bắt thông tin, kỹ thuật của người dân là chìa khóa để thành công trong nông nghiệp hiện đại.
Lộc Ninh hôm nay không chỉ thơm mùi lúa chín mà còn nức tiếng bởi hương sầu riêng. Cuộc cách mạng chuyển đổi cơ cấu cây trồng này không chỉ mang lại trái ngọt vật chất mà còn thắp lên niềm tin, niềm hy vọng về một tương lai tươi sáng hơn trên mảnh đất Tây Ninh đầy nắng gió này.
