Những năm qua tình trạng sạt lỡ bờ sông tại Cà Mau diễn biến phức tạp. Ảnh: Trọng Linh.
Trước tác động ngày càng gay gắt của biến đổi khí hậu, nước biển dâng và sụt lún đất, tỉnh Cà Mau - vùng đất cực nam địa đầu Tổ quốc đang phải đối mặt với tình trạng sạt lở bờ sông, bờ biển ngày càng nghiêm trọng. Trong bối cảnh đó, việc triển khai các giải pháp thủy lợi đồng bộ, kết hợp giữa công trình và phi công trình, được xem là yếu tố then chốt nhằm giữ đất, giữ rừng ngập mặn và bảo vệ sinh kế cho người dân ven biển.
Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trung bình mỗi năm khu vực ĐBSCL mất từ 300 - 500 ha đất do sạt lở bờ sông, bờ biển; tốc độ sụt lún trung bình toàn vùng hơn 1cm/năm. Những con số này cho thấy áp lực ngày càng lớn đối với hệ thống thủy lợi của vùng, đòi hỏi phải được đầu tư, nâng cấp để thích ứng với BĐKH.
Riêng tại Cà Mau, nhằm ứng phó với tình trạng này, những năm qua tỉnh đã đầu tư xây dựng 78km kè chống sạt lở, với tổng kinh phí hơn 2.700 tỷ đồng. Các công trình này đã góp phần bảo vệ nhiều khu dân cư, đất sản xuất và công trình thủy lợi trọng yếu. Tuy nhiên, trước tác động của triều cường, sóng lớn và nước biển dâng, tình trạng sạt lở tại địa phương vẫn tiếp tục diễn biến phức tạp.
Sạt lở cũng đã ảnh hướng đến giao thông đường bộ. Ảnh: Trọng Linh.
Thực tế ghi nhận tại nhiều khu vực ven biển Đông của tỉnh, như các đoạn Hố Gùi - Bồ Đề, Kiến Vàng - Ông Tà hay Kênh 5 Ô Rô - Vàm Xoáy, cho thấy sóng biển thường xuyên đánh mạnh, làm đai rừng phòng hộ bị tàn phá, xuất hiện nhiều điểm sạt lở loang lổ. Trước diễn biến nguy hiểm này, UBND tỉnh Cà Mau đã phải ban bố tình huống khẩn cấp tại một số khu vực ven biển.
Theo ông Nguyễn Thanh Tùng, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi tỉnh Cà Mau, các công trình như đê biển tây và hệ thống kè bảo vệ đê của tỉnh thời gian qua đã được các bộ, ngành Trung ương và nhiều tổ chức quốc tế đánh giá cao về hiệu quả bảo vệ bờ biển và thích ứng với BĐKH.
Bên cạnh các công trình kiên cố, tỉnh Cà Mau cũng triển khai linh hoạt nhiều giải pháp tạm thời tại những điểm sạt lở nghiêm trọng, phù hợp với điều kiện thực tế và khả năng nguồn lực. Nhiều mô hình kè đá khan, kè rọ đá, kè lát mái được áp dụng tại các khu vực xung yếu, mang lại hiệu quả rõ rệt trong việc giảm sức tấn công của sóng biển và hạn chế xói lở.
Kè chắn sóng bảo vệ bờ biển hiệu quả. Ảnh: Trọng Linh.
Trong điều kiện nguồn lực còn hạn chế, tỉnh đã thi công hơn 18km các loại kè này để bảo vệ đê biển, đê cửa sông và khu dân cư ven biển. Theo ông Lê Văn Sử, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau, hằng năm tỉnh đều chỉ đạo các ngành chức năng rà soát, đánh giá mức độ xói lở trên toàn tuyến bờ biển, từ đó phân loại mức độ nguy hiểm và lựa chọn giải pháp phù hợp với điều kiện thực tế từng khu vực.
Song song với đầu tư hạ tầng thủy lợi, Cà Mau cũng đẩy mạnh phục hồi rừng ngập mặn, nghiên cứu thủy động lực, xói lở, bồi tụ để xây dựng các giải pháp tổng thể, lâu dài. Nhiều viện, trường và tổ chức quốc tế đang hỗ trợ địa phương ứng dụng khoa học - kỹ thuật vào thiết kế các mô hình kè mềm, kè sinh thái, kết hợp trồng rừng bổ sung nhằm tăng khả năng tự bảo vệ của bờ biển.
Giải giáp kè giúp khôi phục rừng ngập mặn. Ảnh: Trọng Linh.
Các chuyên gia cho rằng, để Cà Mau cũng như toàn vùng ĐBSCL phát triển bền vững, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các giải pháp ngắn hạn và dài hạn, giữa công trình và phi công trình, cùng sự tham gia của chính quyền, người dân và cộng đồng khoa học. Mỗi tuyến đê được gia cố, mỗi mét kè được xây dựng và mỗi cánh rừng ngập mặn được phục hồi không chỉ góp phần hoàn thiện hệ thống thủy lợi ven biển, mà còn giữ đất, giữ rừng và giữ sinh kế cho người dân Cà Mau trước những thách thức ngày càng lớn của BĐKH.
