Chuyển từ tư duy hỗ trợ sang tạo nền tảng để phát triển bền vững

Cùng với cả nước, giai đoạn 2021- 2025, tỉnh Quảng Trị thực hiện 3 Chương trình Mục tiêu Quốc gia: Xây dựng nông thôn mới, Giảm nghèo bền vững và Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Công tác tuyên truyền được coi là vấn đề trọng tâm, là mấu chốt trong việc thực hiện các chương trình. Điều này đã giúp các chương trình có sức lan tỏa và hướng tới việc tạo sinh kế, nhân rộng mô hình.

Để hiểu thêm về vấn đề này, phóng viên (PV) Báo Nông nghiệp và Môi trường đã phỏng vấn ông Trần Đình Hiệp, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Trị.

Thưa ông, trong 5 năm qua, ngành Nông nghiệp và Môi trường tỉnh đã triển khai hiệu quả nhiều mô hình phát triển kinh tế. Xin ông chia sẻ đôi điều về vấn đề này?

Giai đoạn 2021- 2025, ngành Nông nghiệp và Môi trường Quảng Trị thực hiện nhiều mô hình sinh kế phù hợp với điều kiện sản xuất, trình độ tiếp cận kỹ thuật và nhu cầu của người dân, đặc biệt là hộ nghèo, hộ cận nghèo và đồng bào dân tộc thiểu số. Các mô hình được định hướng theo nhóm lĩnh vực chính như trồng trọt theo hướng an toàn, hữu cơ và sinh thái; chăn nuôi theo chuỗi và an toàn sinh học; lâm nghiệp và kinh tế dưới tán rừng; thủy sản ứng dụng công nghệ cao; mô hình mới, mô hình chuyển đổi số … Đến cuối năm 2025, toàn tỉnh đã triển khai hơn 680 mô hình, giải ngân dự kiến 298 tỷ đồng.

Điểm nổi bật là Quảng Trị đã chuyển từ hỗ trợ đơn lẻ sang tổ chức mô hình theo nhóm hộ - cộng đồng, có sự đồng hành của kỹ thuật viên, doanh nghiệp, hợp tác xã và chính quyền cơ sở, giúp nâng cao tính bền vững và hạn chế rủi ro.

Để triển khai các chương trình một cách hiệu quả, tạo được sự đột phá, địa phương đã có những cách làm sáng tạo nào, thưa ông?

Bài liên quan

Từ nhà nổi chống lũ đến làng du lịch tốt nhất thế giới

Trước khi triển khai các mô hình, Quảng Trị tổ chức các đợt tập huấn chuyển giao kỹ thuật cho người dân. Mô hình được xây dựng đáp ứng lợi thế vùng miền, không đầu tư dàn trải; khuyến khích kết hợp nông - lâm, xen canh; đa dạng hóa cây trồng, vật nuôi để tận dụng tối đa đất đai, thời vụ và nguồn lực sẵn có, giúp hộ nghèo có thu nhập liên tục quanh năm; phù hợp điều kiện sản xuất của hộ nghèo. Việc tổ chức theo nhóm hộ cộng đồng giúp giảm rủi ro so với hỗ trợ đơn lẻ. Cán bộ kỹ thuật được chỉ đạo thường xuyên đồng hành, hướng dẫn “cầm tay chỉ việc” nông dân.

Các chương trình được chủ động lồng ghép để bổ sung hạ tầng và dịch vụ hỗ trợ; đẩy mạnh thực hiện ứng dụng công nghệ số, chuyển đổi số trong các hoạt động của chương trình. Quảng Trị khuyến khích doanh nghiệp và hợp tác xã tham gia liên kết đầu ra cho sản phẩm.

Điểm nổi bật là chúng tôi tăng cường sự tham gia của các tổ chức mặt trận, đoàn thể, các tổ khuyến nông cộng đồng và hộ có kinh nghiệm làm kinh tế giỏi. Đây là lực lượng giúp các chương trình được triển khai hiệu quả hơn; lan tỏa những mô hình tốt, các làm hay để những hộ khác học tập. Trên các phương tiện thông tin đại chúng, chúng tôi cũng thường xuyên có các chương trình tuyên truyền sâu rộng để người dân hiểu được ý nghĩa, giá trị của các chương trình.

Nhờ cách làm bài bản, các mô hình không chỉ tạo sinh kế mà còn giúp người dân nâng cao tư duy sản xuất hàng hóa thay vì sản xuất tự cung - tự cấp.

Các Chương trình Mục tiêu Quốc gia đã giúp đời sống của người dân có sự chuyển biến như thế nào, thưa ông?

Từ năm 2022 đến đầu năm 2025, Quảng Trị giảm được gần 16 nghìn hộ nghèo (giảm bình quân 1,24%/năm) đạt và tiệm cận mục tiêu của giai đoạn.

Cơ sở hạ tầng kinh tế nông thôn ngày càng được đầu tư đồng bộ, khang trang, bộ mặt nông thôn thay đổi rõ rệt. Điều kiện về y tế, giáo dục, văn hóa được cải thiện; cảnh quan môi trường có nhiều chuyển biến rõ nét. Phong trào khu dân cư kiểu mẫu, vườn mẫu ở nhiều địa phương đã thúc đẩy nông thôn mới đi vào thực chất.

Nông nghiệp giữ được mức tăng trưởng, phát triển tương đối toàn diện, góp phần cho sự tăng trưởng chung của tỉnh. Các mô hình phát triển kinh tế trong chương trình xây dựng nông thôn mới bước đầu đã mang lại hiệu quả, ngày càng được triển khai sâu rộng như chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP), chương trình phát triển du lịch nông thôn.

Chương trình không chỉ mang lại thay đổi về điều kiện vật chất mà còn tạo chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành động của người nghèo. Nhiều trường hợp đã chủ động vươn lên, tự nguyện làm đơn xin thoát nghèo.

Ngoài kết quả giảm nghèo, chương trình tạo ra những thay đổi mang tính nền tảng và bền vững, thu nhập cải thiện rõ rệt. Đời sống của người nông dân từng bước được cải thiện và nâng cao, thu nhập của cư dân nông thôn đạt 43,1 triệu đồng/người/năm, gấp 1,3 lần so với năm 2020 và gấp 4,3 lần so với trước khi triển khai chương trình…

Tuy vậy, mức độ chuyển biến giữa các vùng còn chưa đồng đều và một số mô hình vẫn cần thời gian để chứng minh tính bền vững.

Sáp nhập tỉnh tạo ra không gian phát triển mới với nhiều tiềm năng, lợi thế trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường. Vậy, trong giai đoạn 2026 - 2030, tầm nhìn đến 2035, ngành Nông nghiệp và Môi trường tỉnh sẽ làm gì để phát huy các tiềm năng lợi thế đó và đặt mục tiêu như thế nào trong công tác giảm nghèo thông qua các chương trình này?

Trong giai đoạn 2026 - 2030, tầm nhìn đến năm 2035, ngành Nông nghiệp và Môi trường Quảng Trị đặt ra một số mục tiêu để thực hiện.

Thứ nhất, thực hiện mục tiêu giảm nghèo đa chiều, bao trùm và bền vững, chuyển từ hỗ trợ trực tiếp sang hỗ trợ có điều kiện gắn với xây dựng nông thôn mới.

Thứ hai, tập trung nâng cao chất lượng cuộc sống người nghèo thông qua tiếp cận đầy đủ dịch vụ xã hội cơ bản, nhất là tại các xã đặc biệt khó khăn.

Thứ ba, đầu tư có trọng tâm cho xã đặc biệt khó khăn và vùng dân tộc thiểu số, bảo đảm thu hẹp khoảng cách vùng miền.

Thứ tư, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, chuyển đổi nghề, tạo việc làm bền vững.

Thứ năm, tăng cường tiêu thụ nông sản qua thương mại điện tử, tạo bước chuyển trong thực hiện chương trình, góp phần thoát nghèo bền vững và thu hẹp khoảng cách giữa các vùng miền.

Các chỉ tiêu cụ thể đã được đặt ra. Tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều giảm 1-1,5%/năm. Tỷ lệ hộ nghèo vùng đồng bào DTTS giảm bình quân 4%/năm. Toàn tỉnh có trên 60% số xã đạt chuẩn nông thôn mới; ít nhất 100 mô hình sinh kế bền vững, gắn với nông nghiệp hàng hóa và chuyển đổi số được hỗ trợ phát triển; 100% xã thực hiện số hóa và cập nhật dữ liệu hộ nghèo, cận nghèo theo thời gian thực trên phần mềm hoặc hệ thống trực tuyến…

Để thực hiện các mục tiêu trên, trong giai đoạn 2026 - 2030, tầm nhìn đến 2035, ngành Nông nghiệp và Môi trường tỉnh sẽ phân vùng lại mô hình sinh kế theo địa giới mới, bảo đảm mỗi vùng có sản phẩm sinh kế đặc trưng; phát triển mô hình theo chuỗi giá trị, có doanh nghiệp hoặc HTX làm hạt nhân và bao tiêu sản phẩm. Các mô hình thích ứng biến đổi khí hậu, đặc biệt ở vùng cát, ven biển; khu vực miền núi và vùng bán sơn địa sẽ được ưu tiên. Việc chuyển giao kỹ thuật, đào tạo nghề gắn với việc làm, nâng cao kỹ năng quản lý kinh tế hộ và thương mại hóa sản phẩm sẽ được chú trọng.

Bên cạnh đó, công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, đánh giá việc thực hiện chương trình ở các cấp, các ngành; hướng dẫn, tháo gỡ khó khăn cho các địa phương trong quá trình triển khai thực hiện sẽ được tăng cường. Định kỳ, chúng tôi sẽ sơ kết, tổng kết, đánh giá các mô hình hay, cách làm tốt để nhân rộng, đồng thời học tập kinh nghiệm một số địa phương để triển khai thực hiện chương trình có hiệu quả.

Giai đoạn 2026 - 2030 là giai đoạn Quảng Trị sẽ chuyển mạnh từ tư duy hỗ trợ sang tạo nền tảng phát triển bền vững, nâng cao năng lực người dân, thúc đẩy kinh tế nông thôn dựa trên công nghệ số, liên kết chuỗi giá trị và phát triển bao trùm.

Xin cảm ơn Ông!