5 điểm nghẽn, 4 điểm nóng của ngành chăn nuôi
Tại Hội thảo “Ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số nhằm phát triển chăn nuôi và thú y bền vững” do Cục Chăn nuôi và Thú y (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) tổ chức chiều 8/10 tại TP. Hồ Chí Minh, một “diễn giả” đặc biệt đã khiến cả khán phòng bất ngờ: Phần trình bày chính không do chuyên gia thực hiện, mà được giao cho trí tuệ nhân tạo (AI).
Đây là lần đầu tiên tại một diễn đàn chuyên ngành, công nghệ AI được “trao mic” để thuyết trình về chiến lược phát triển ngành, mang lại trải nghiệm mới mẻ và cho thấy sự chuyển mình mạnh mẽ trong cách tiếp cận công nghệ của lĩnh vực chăn nuôi Việt Nam. Sự kiện này nằm trong khuôn khổ Triển lãm quốc tế chuyên ngành chăn nuôi, thức ăn chăn nuôi và chế biến thịt tại Việt Nam năm 2025 (Vietstock 2025).
Ông Phạm Kim Đăng, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi và Thú y cho biết, mặc dù hạn chế về diện tích đất đai nhưng ngành chăn nuôi Việt Nam đã từng bước khẳng định vai trò trên bản đồ chăn nuôi thế giới. Ảnh: Hồng Thắm.
Phát biểu tại hội thảo, ông Phạm Kim Đăng, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi và Thú y cho biết, lĩnh vực chăn nuôi hiện đóng góp khoảng 25 - 27% GDP toàn ngành nông nghiệp. Không chỉ chủ động nguồn cung sản phẩm cho hơn 100 triệu dân và khoảng 15 triệu khách du lịch quốc tế, đảm bảo sinh kế cho hàng triệu nông hộ và an sinh xã hội, ngành chăn nuôi còn là mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng thực phẩm toàn cầu.
Mặc dù hạn chế về diện tích đất đai nhưng ngành chăn nuôi Việt Nam đã từng bước khẳng định vai trò trên bản đồ chăn nuôi thế giới: Chăn nuôi lợn đứng thứ 5 về đầu con và đứng thứ 6 về sản lượng. Đàn thủy cầm đứng thứ 2 thế giới. Sản lượng sữa tươi nguyên liệu đứng thứ 4 trong khu vực ASEAN.
Cùng với đó, ngày càng nhiều sản phẩm chăn nuôi có lợi thế cạnh tranh như: Mật ong, lợn sữa, tổ yến, trứng vịt muối, sản phẩm Halal và thịt gà chế biến… được xuất khẩu.
Hội thảo “Ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số nhằm phát triển chăn nuôi và thú y bền vững” diễn ra chiều 8/10, tại TP. Hồ Chí Minh. Ảnh: Hồng Thắm.
Tuy nhiên, đằng sau những thành quả đó, theo Cục Chăn nuôi và Thú y, ngành chăn nuôi vẫn đang phải đối diện với “5 điểm nghẽn” lớn. Cơ cấu sản xuất còn phân tán, chăn nuôi nhỏ lẻ còn nhiều và liên kết chuỗi lỏng lẻo; giết mổ, chế biến sâu và bảo quản sau thu hoạch còn yếu kém; việc ứng dụng công nghệ hiện đại, công nghệ cao mới chỉ là bắt đầu và tập trung ở các trang trại chăn nuôi quy mô lớn; quản lý cơ sở dữ liệu, truy xuất nguồn gốc sản phẩm chăn nuôi còn yếu; và năng lực xây dựng vùng an toàn dịch bệnh còn hạn chế.
Ngoài ra, “4 điểm nóng” cũng đang tạo sức ép không nhỏ lên sự phát triển của ngành, gồm: Dịch bệnh và thiên tai gây thiệt hại lớn; biến động giá cả và sự phụ thuộc vào chuỗi cung ứng toàn cầu; sức ép từ thị trường quốc tế và rủi ro chính sách thương mại; công tác quản lý môi trường chăn nuôi vẫn còn nhiều bất cập.
Cần hạ tầng công nghệ đủ mạnh
Lãnh đạo Cục Chăn nuôi và Thú y cho hay, trong bối cảnh khoa học công nghệ toàn cầu phát triển với tốc độ chưa từng có, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đã trở thành động lực then chốt để nâng cao năng suất, chất lượng và năng lực cạnh tranh. Tại Việt Nam, các thành tựu này đang được ứng dụng mạnh mẽ, tạo ra bước thay đổi trong phương thức quản trị, chuyển dịch cơ cấu ngành chăn nuôi.
Đây cũng chính là tinh thần xuyên suốt của các nghị quyết quan trọng của Đảng và Nhà nước, như: Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; Nghị quyết 59-NQ/TW về hội nhập quốc tế và Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân.
Ông Võ Quốc Trung, Giám đốc sản phẩm, Trung tâm Nông nghiệp số VNPT (Tập đoàn VNPT) chia sẻ, chuyển đổi số giúp ngành chăn nuôi nâng cao hiệu quả quản lý dịch bệnh và an toàn dịch bệnh; tối ưu sản xuất; đảm bảo truy xuất nguồn gốc và an toàn thực phẩm; đồng thời thúc đẩy kết nối thị trường và thương mại số; hỗ trợ quản trị và hoạch định chính sách; thúc đẩy phát triển bền vững và kinh tế xanh.
Chuyển đổi số giúp ngành chăn nuôi nâng cao hiệu quả quản lý dịch bệnh và an toàn dịch bệnh. Ảnh: Chat GPT.
Theo ông Trung, chuyển đổi số là xu thế tất yếu, nhưng để thành công cần hạ tầng công nghệ đủ mạnh để thu thập - lưu trữ - xử lý - kết nối dữ liệu, cũng như hỗ trợ nông dân và doanh nghiệp áp dụng. Hiện nay, hạ tầng công nghệ của Việt Nam cho chăn nuôi và thú y còn phân tán, thiếu đồng bộ, nhiều địa phương chưa có cơ sở dữ liệu, mạng lưới Internet vạn vật (IoT) chưa phổ biến, kết nối giữa Trung ương - địa phương - nông hộ còn hạn chế.
Đại diện VNPT nhấn mạnh, Nhà nước cần đóng vai trò dẫn dắt, doanh nghiệp đồng hành trong quá trình triển khai. Trước mắt, cần ưu tiên xây dựng hạ tầng số thí điểm tại các vùng trọng điểm chăn nuôi như: Đồng Nai, Hà Nam, Quảng Ninh… trước khi mở rộng trên phạm vi toàn quốc.
Đồng thời, đầu tư trung tâm điều hành thông minh ngành chăn nuôi - thú y nhằm kết nối dữ liệu quốc gia, hỗ trợ giám sát dịch bệnh, phân tích thị trường và ra quyết định hiệu quả.
Bên cạnh đó, cần khuyến khích sử dụng công nghệ mở, nền tảng dùng chung để bảo đảm tính liên thông, tránh tình trạng “cát cứ dữ liệu”.
Cuối cùng, VNPT đề xuất đẩy mạnh hợp tác công - tư và quốc tế, huy động nguồn lực từ doanh nghiệp trong nước, các tập đoàn quốc tế và tổ chức như: FAO, WB, ADB để đầu tư, phát triển hạ tầng công nghệ số cho ngành chăn nuôi.
Doanh nghiệp tiên phong ứng dụng công nghệ, kiến tạo tương lai chăn nuôi hiện đại
Không chỉ đến từ cơ quan quản lý, khoa học công nghệ còn bắt nguồn từ chính các doanh nghiệp tiên phong.
Ông Đặng Thạch Quân, Phó Tổng giám đốc GreenFeed, phụ trách công nghệ, chia sẻ về ứng dụng DigiFarm - Giải pháp Quản lý tổng thể vận hành trang trại và vật nuôi. Đây là hệ thống ứng dụng trí tuệ nhân tạo và IoT, mang lại sự tự động hóa toàn diện, an toàn sinh học nhiều lớp và quản lý dữ liệu minh bạch. Với độ chính xác gần tuyệt đối, hệ thống giúp giảm thiểu nhân lực, phát hiện sớm rủi ro sức khỏe, đồng thời tối ưu chi phí vận hành. Đây không chỉ là công nghệ, mà là chiến lược đầu tư dài hạn, tạo lợi thế tài chính vượt trội và định hình tương lai chăn nuôi thông minh, bền vững.
Đằng sau những thành công, ngành chăn nuôi nước ta vẫn đang phải đối diện với “5 điểm nghẽn” lớn. Ảnh: Hồng Thắm.
Ông Nguyễn Xuân Quang, Giám đốc Công nghệ thông tin Tập đoàn TH nhấn mạnh mô hình chăn nuôi, sản xuất khép kín từ đồng cỏ xanh đến ly sữa sạch của TH. Hệ thống của TH được vận hành kết hợp giữa con người và thiết bị IoT, tạo nên chuỗi sản xuất mượt mà, liên thông tất cả các bước, từ đồng cỏ cho đến sản xuất và phân phối trong cả chuỗi, qua đó xây dựng được một bộ cơ sở dữ liệu rất đầy đủ từ ngọn cỏ đến tay người tiêu dùng. Đây là cơ sở để TH tự tin trong việc xây dựng cơ sở dữ liệu về truy xuất nguồn gốc.
Ông Nguyễn Văn Cường, Trưởng phòng Thú y và An toàn sinh học, Công ty Cổ phần Nông nghiệp BAF, giới thiệu công nghệ chăn nuôi lợn thông minh trong mô mình nuôi lợn nhà cao tầng. Ông khẳng định: “Mô hình chăn nuôi lợn cao tầng giúp tiết kiệm đất, giảm dịch bệnh, bảo vệ môi trường và nâng cao năng suất. Đây là giải pháp tất yếu để ngành chăn nuôi phát triển hiện đại và bền vững hơn trong tương lai”.
Từ “diễn giả AI” đến những ứng dụng công nghệ trong sản xuất, có thể thấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số không còn là khẩu hiệu, mà đã trở thành hướng đi tất yếu, đưa ngành chăn nuôi Việt Nam bước vào kỷ nguyên hiện đại và bền vững.
Ông Phạm Kim Đăng, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi và Thú y nhấn mạnh: “Với tinh thần Nhà nước kiến tạo, doanh nghiệp đua tài, người dân hưởng lợi, vì vậy, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo đã được xác định là động lực nâng cao vị thế doanh nghiệp. Chuyển đổi số là chìa khóa để doanh nghiệp cạnh tranh toàn cầu”.
