Thủ phủ nghề nuôi yến mới ở miền Tây mở đường xuất khẩu

Đẩy mạnh kết nối cung - cầu

Cả nước hiện có hơn 29.320 nhà yến, sản lượng tổ yến đạt 130-150 tấn/năm, trong đó phần lớn được tiêu thụ tại thị trường Trung Quốc nơi chiếm tới 80% nhu cầu toàn cầu, tương đương 300 tấn/năm.

Tại Đông Nam Á, Indonesia dẫn đầu với 150.000 nhà yến (60% sản lượng), tiếp theo là Thái Lan, Malaysia. Trong đó có 4 quốc gia Việt Nam, Philippines, Campuchia và Myanmar chiếm khoảng 13% thị phần. Dù thị trường lớn, nhưng ngành yến vẫn đối diện thách thức về quản lý, chất lượng và truy xuất nguồn gốc.

Với lợi thế tự nhiên phong phú, môi trường sinh thái đa dạng, đặc biệt sau khi sáp nhập, An Giang – Kiên Giang trở thành tỉnh An Giang mới, có số lượng nhà yến hàng đầu cả nước với 4.475 nhà yến. Riêng phường Rạch Giá đã có 835 nhà, kế đến Hòn Đất (770 nhà), Kiên Lương (309 nhà), Hà Tiên (214 nhà), Thoại Sơn (303 nhà), Châu Phú (241 nhà).

Nghề nuôi yến ở An Giang đang phát triển rất hiệu quả. Sản lượng tổ yến trong năm 2025 dự kiến đạt 35 tấn, chỉ riêng 6 tháng đầu năm đã thu gần 20 tấn, đạt 56% kế hoạch. Giá trị thương mại từ tổ yến đóng góp tích cực vào thu nhập hộ dân và giá trị sản xuất nông nghiệp, từng bước xây dựng thương hiệu yến sào nguồn gốc An Giang.

Tuy nhiên, tốc độ phát triển quá nhanh cũng kéo theo nhiều bất cập: xây dựng tự phát, phát loa dẫn dụ sai quy định gây tiếng ồn, chế biến và tiêu thụ chưa theo chuỗi, sản phẩm chưa truy xuất nguồn gốc, nhiều nhà yến hoạt động không đúng công năng và nằm ngay trong khu dân cư.

Ông Trần Quốc Tuấn, Phó Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y An Giang cho biết: An Giang có lợi thế lớn để nghề nuôi yến phát triển, nhưng hiện nay phần lớn nhà yến còn mang tính tự phát, thiếu liên kết, chưa hình thành chuỗi giá trị. Công tác quản lý tiếng ồn, xây dựng, môi trường, chất lượng sản phẩm và truy xuất nguồn gốc cần được chấn chỉnh mạnh hơn để ngành yến phát triển bền vững.

Theo ông Tuấn, hiện nay An Giang đang triển khai hướng dẫn các tổ chức, cá nhân tuân thủ nghiêm Nghị định 13/2020/NĐ-CP, nhất là giới hạn âm thanh dẫn dụ không vượt quá 70dBA, thời gian phát loa trong khung quy định. Đồng thời tăng cường giám sát dịch bệnh, hỗ trợ doanh nghiệp đăng ký xuất khẩu sang Trung Quốc theo Nghị định thư 2025.

Đến nay, An Giang đã có 5 doanh nghiệp đăng ký xuất khẩu, 2 đơn vị được cấp mã số và đã giám sát dịch bệnh trên hơn 1.200 nhà yến, tất cả đều âm tính cúm gia cầm và Newcastle.

Chuẩn hóa là chìa khóa nâng tầm thương hiệu yến Việt

Đại diện Hiệp hội Yến sào Việt Nam, ông Trần Quốc Dũng, Trưởng Ban Khoa học Công nghệ, cho rằng việc chuẩn hóa tiêu chuẩn tổ yến cấp độ quốc gia và cấp độ hiệp hội là yêu cầu cấp bách.

Ông Dũng nhấn mạnh: Muốn nâng uy tín yến sào Việt trên thị trường quốc tế, chúng ta phải chuẩn hóa tiêu chí kỹ thuật, phân loại chất lượng, quản lý nguồn gốc và xây dựng hệ thống truy xuất minh bạch. Các doanh nghiệp cần áp dụng đồng bộ tiêu chuẩn từ tổ yến thô, yến tinh chế, yến rút lông đến yến hũ. Đây sẽ là cơ sở tạo giá trị công bằng, nâng tầm thương hiệu và mở rộng xuất khẩu.

Hiệp hội đang xây dựng bộ tiêu chí chi tiết cho từng chủng loại sản phẩm, bao gồm độ ẩm, độ tinh khiết, hàm lượng nitrite, protein, acid amin, vi sinh, kim loại nặng, độ nở sau ngâm… đảm bảo tương thích, ISO, HACCP và các tiêu chuẩn của Bộ Y tế. Khi áp dụng đầy đủ, sản phẩm yến Việt Nam sẽ tăng sức cạnh tranh rõ rệt.

Bên cạnh quản lý sản xuất, tỉnh An Giang cũng xác định tiêu thụ và thương mại hóa sản phẩm là yếu tố sống còn. Thị trường nội địa đang tăng trưởng mạnh nhờ thu nhập người dân cải thiện, nhu cầu sử dụng sản phẩm cao cấp ngày càng phổ biến. Các doanh nghiệp được khuyến khích phát triển sản phẩm OCOP, ứng dụng thương mại điện tử, đa dạng hóa mô hình kinh doanh yến sạch, yến hũ, yến tinh chế.

Đồng thời, tỉnh dự kiến tổ chức hội chợ chuyên đề yến sào quy mô lớn, tạo cơ hội cho các đơn vị từ kỹ thuật dẫn dụ, lắp đặt thiết bị, khai thác, chế biến, đến phân phối, xuất khẩu, ký kết hợp tác thương mại.

Doanh nghiệp mong muốn được hỗ trợ và định hướng rõ ràng

Theo đại diện nhiều doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu yến, doanh nghiệp kỳ vọng tỉnh tiếp tục hỗ trợ thủ tục xuất khẩu, hướng dẫn áp dụng tiêu chuẩn mới, đồng thời tạo sân chơi chung để doanh nghiệp và các chủ nhà yến liên kết chặt chẽ hơn. Có định hướng rõ, ngành yến An Giang sẽ bứt phá mạnh trong năm 2025.

Hướng đến ngành yến bền vững, hiện đại, truy xuất được nguồn gốc. Với những phân tích, kiến nghị tại hội nghị, tỉnh An Giang xác định 4 định hướng lớn: Xây dựng khung pháp lý tiêu chuẩn kỹ thuật cho toàn bộ chuỗi nuôi, thu hoạch, chế biến và xuất bán. Kiểm soát nghiêm hoạt động nhà yến, đặc biệt tiếng ồn, xây dựng, vị trí đặt nhà yến. Đẩy mạnh đào tạo, tập huấn kỹ thuật, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường xuất khẩu. Xây dựng thương hiệu “Yến sào An Giang” dựa trên chất lượng cao và truy xuất nguồn gốc.

Ông Trần Thanh Hiệp, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh An Giang, cho biết: An Giang có lợi thế đặc thù về sinh thái lũ, ngọt, mặn và biển đảo, rất phù hợp phát triển nghề nuôi chim yến. Hiện toàn tỉnh có 4.475 nhà yến, đứng nhóm đầu cả nước, sản lượng tổ yến năm 2025 dự kiến đạt 35 tấn, đóng góp quan trọng vào kinh tế hộ.

Tuy nhiên, ngành hàng này vẫn phát triển manh mún, chủ yếu quy mô nông hộ, liên kết nuôi - chế biến - tiêu thụ chưa bền vững. Công tác truy xuất nguồn gốc, chứng nhận chất lượng, xây dựng chuỗi giá trị còn hạn chế. Thị trường tiêu thụ phụ thuộc lớn vào thương lái, trong khi sản phẩm có giá trị cao và yêu cầu khắt khe.

Ông Hiệp nhấn mạnh, vai trò dẫn dắt của doanh nghiệp trong xây dựng vùng nguyên liệu tổ yến, thúc đẩy ứng dụng công nghệ, hình thành chuỗi giá trị bền vững. Và từ đó, tạo đột phá để ngành hàng yến An Giang “cất cánh”, đóng góp lớn hơn vào GRDP và hướng tới tham gia trưng bày tại APEC 2027.