TP.HCM hành động quyết liệt trước ô nhiễm môi trường

Đối mặt thử thách

Trong quá trình đô thị hóa và phát triển kinh tế, những năm qua TP.HCM đối mặt với nhiều thách thức về môi trường. Vào các giờ cao điểm, khí thải từ hàng triệu phương tiện giao thông đã biến bầu không khí thành phố trở nên ngột ngạt, ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường, sức khỏe người dân.

Theo Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng (Sở Xây dựng TP.HCM), ô nhiễm bụi mịn đóng góp tới 81,31% các ca tử vong liên quan đến ô nhiễm không khí trên địa bàn. Tổng thiệt hại kinh tế ước tính khoảng trên 3 nghìn tỷ đồng, chiếm khoảng 0,25% GRDP trên địa bàn TP.HCM.

Bên cạnh đó, tình trạng ô nhiễm nguồn nước cũng đáng báo động. Hệ thống sông, kênh rạch tại TP.HCM bị ô nhiễm nghiêm trọng do xả thải sinh hoạt chưa qua xử lý. Ngay cả kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè, Tân Hóa - Lò Gốm… dù đã qua nhiều lần cải tạo nhưng hiện tượng dòng nước đen đặc, bốc mùi hôi vẫn thường xuyên xảy ra ở một số khu vực.

Mỗi ngày thành phố thải ra hàng ngàn tấn rác nhưng tỷ lệ tái chế và phân loại còn thấp, gây lãng phí tài nguyên, tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm đất và nước ngầm. Chỉ riêng Công ty TNHH Xử lý chất thải Việt Nam (VWS - quản lý bãi rác Đa Phước), từ đầu năm 2025 đến nay, đơn vị này tiếp nhận đến 4.000 tấn rác/ngày đêm.

Các chuyên gia về môi trường chỉ ra rằng, ô nhiễm môi trường ở TP.HCM do tốc độ đô thị hóa nhanh, trong khi dân số và phương tiện cá nhân tăng quá nhiều. Ý thức của người dân sống ven kênh rạch còn hạn chế, việc vứt rác, xả thải trực tiếp xuống hệ thống sông ngòi bừa bãi. Trong khi đó, việc xử lý môi trường chưa đồng bộ.

Do vậy, thành phố cần chế tài mạnh hơn nữa trong việc xử lý hành vi vi phạm về môi trường. Tăng cường xử lý chất thải và nước thải, phát triển hệ thống thu gom, xử lý rác hiện đại, cần hạn chế chôn lấp rác, đẩy mạnh hơn nữa chương trình phân loại rác tại nguồn, xem xét đưa giáo dục môi trường vào học đường và các chương trình cộng đồng. Đặc biệt, xử lý nghiêm hành vi xả thải của các doanh nghiệp, khu công nghiệp vi phạm, bởi chất thải của các nhà máy là vô cùng độc hại, có thể giết cả một hệ sinh thái rộng lớn, nhiều năm mới có thể được hồi phục.

Hành động quyết liệt

Theo báo cáo của TP.HCM gửi Văn phòng Chính phủ về tình hình kinh tế - xã hội trên địa bàn và nhiệm vụ giải pháp trọng tâm trong tháng 9/2025. Theo đó, công tác quản lý và bảo vệ môi trường trên địa bàn TP.HCM tiếp tục được tăng cường, tập trung triển khai Chương trình Giảm ô nhiễm môi trường giai đoạn 2020 - 2030 theo Kế hoạch số 3284/KH-UBND.

Thành phố đã ban hành các quy trình nội bộ giải quyết thủ tục hành chính trong lĩnh vực môi trường, thẩm định và phê duyệt Báo cáo đánh giá tác động môi trườngcho 1 dự án, cấp Giấy phép môi trường 4 dự án, nâng tổng số giấy phép môi trường đã cấp lên 324. Đồng thời, thành phố cũng triển khai kế hoạch tổ chức Hội thi Công trình sạch, xanh và thân thiện với môi trường năm 2025 để nâng cao nhận thức cộng đồng.

Trong công tác quản lý chất thải rắn sinh hoạt, lũy kế khối lượng thu gom và xử lý đạt khoảng 3 triệu tấn (trung bình 12 ngàn tấn/ngày). TP.HCM đã ban hành các quy định quan trọng như: Định giá tối đa đối với dịch vụ xử lý chất thải rắn sinh hoạt. Công tác chuyển đổi công nghệ xử lý rác sang đốt phát điện có bước tiến mới với việc hoàn thành lựa chọn nhà đầu tư Dự án Nhà máy xử lý chất thải rắn sinh hoạt bằng công nghệ đốt, phát điện tại xã Châu Pha. Hoạt động hỗ trợ tài chính từ Quỹ Bảo vệ môi trường tiếp tục được đẩy mạnh, lũy kế từ đầu năm đã giải ngân 48,762 tỷ đồng cho 21 dự án.

Bên cạnh đó, thành phố tiếp tục đôn đốc tiến độ thi công xây dựng các nhà máy đốt rác phát điện của Công ty Cổ phần Vietstar và Công ty Cổ phần Đầu tư Phát triển Tâm Sinh Nghĩa. Đồng thời xây dựng Kế hoạch triển khai Chương trình giảm ô nhiễm môi trường giai đoạn 2026 - 2030 và Kế hoạch thực hiện kinh tế tuần hoàn, xây dựng và ban hành Kế hoạch hành động tăng trưởng ngành theo Quyết định số 681/QĐ-BNNMT của Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

TP.HCM đặt mục tiêu đến năm 2030, tỷ lệ cơ sở sản xuất, kinh doanh dịch vụ nằm ngoài khu công nghiệp xử lý nước thải, nước thải bệnh viện, chất thải y tế, cơ sở sản xuất có xử lý khí thải đều đạt quy chuẩn môi trường, giảm 90% ô nhiễm không khí do các phương tiện lưu thông. Thành phố đặt chỉ tiêu 100% công chức, viên chức trên địa bàn được phổ biến kiến thức ứng phó biến đổi khí hậu, 100% hộ gia đình được tiếp cận thông tin về bảo vệ môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu, 90% học sinh, sinh viên, công chức, viên chức áp dụng những hành vi bảo vệ môi trường đơn giản trong sinh hoạt hàng ngày.

Đặc biệt, sau nhiều năm chờ đợi, dự án cải tạo bờ Bắc kênh Đôi nằm trên địa bàn quận 8 (cũ) khởi công. Sau khi hoàn thành, công trình sẽ thay đổi diện mạo đô thị dọc kênh Đôi, giải quyết ô nhiễm, cải thiện hệ thống thoát nước và chống ngập, tăng khả năng kết nối giao thông liên phường, tạo đà phát triển kinh tế và du lịch cho khu vực.

Những nỗ lực cải thiện môi trường tuy còn gặp nhiều khó khăn, nhưng dần mang lại kết quả tích cực cho cộng đồng, TP.HCM hoàn toàn có thể hy vọng vào một tương lai xanh - sạch - đẹp.