Trong hai ngày 25, 26/11 tại Hà Nội, các chuyên gia trong nước và quốc tế đã cùng thảo luận tại tọa đàm chính sách “Định hướng thị trường Các-bon toàn cầu và Việt Nam: Những nhận định sau COP30 và hướng đi tiếp theo”.
Sự kiện do Dự án Carbon For Good phối hợp với VNU–UEB, CARE, CIFOR, Đại học British Columbia và Đại học Flinders tổ chức, quy tụ gần 200 đại biểu từ Canada, Việt Nam và nhiều quốc gia khác.
PGS.TS. Lê Trung Thành, Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Quyết Thắng.
Phát biểu tại hội thảo, PGS.TS. Lê Trung Thành, Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội - cho biết: Thế giới đang chứng kiến những chuyển biến mạnh mẽ trong nỗ lực ứng phó biến đổi khí hậu.
Sau COP30, các thỏa thuận toàn cầu, đặc biệt là những quy định liên quan đến Điều 6 của Thỏa thuận Paris đang mở ra một giai đoạn mới cho thị trường các-bon, nơi các quốc gia, doanh nghiệp và cộng đồng khoa học cùng chung tay thúc đẩy mục tiêu phát thải ròng bằng “0”. Trong bối cảnh đó, Việt Nam đang khẩn trương chuẩn bị cho việc vận hành thị trường carbon trong nước từ đầu năm 2029 và tăng cường hội nhập sâu rộng hơn với các cơ chế trao đổi tín chỉ carbon quốc tế. Tại hội thảo, các đại biểu đặc biệt quan tâm đến những quyết định mới được thông qua tại COP30 ở Belém.
Theo ông Nguyễn Tuấn Quang, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu, thế giới đang bước vào giai đoạn vận hành chính thức Điều 6.4 của Thỏa thuận Paris, một cột mốc đánh dấu việc nâng cao các tiêu chuẩn môi trường, minh bạch và tính toàn vẹn trong trao đổi tín chỉ các-bon.
Ông Nguyễn Tuấn Quang, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) phát biểu đề dẫn tại hội thảo. Ảnh: Quyết Thắng.
Ông Quang nhấn mạnh, thị trường các-bon chuyển dịch từ mô hình “bù đắp” sang “đóng góp thực chất”, yêu cầu tín chỉ các-bon, đặc biệt là tín chỉ rừng phải thể hiện khả năng giảm phát thải thật, ổn định lâu dài và minh bạch. Việc ra đời Quỹ Rừng Nhiệt đới Vĩnh viễn (TFFF) càng củng cố xu hướng này, khi rừng được định giá không chỉ bởi lượng các-bon hấp thụ, mà còn bởi giá trị hệ sinh thái đi kèm.
Những tiêu chuẩn mới đồng nghĩa với việc các tín chỉ chất lượng thấp hoặc thiếu minh bạch gần như không còn chỗ đứng trên thị trường quốc tế. Các cơ chế liên quan đến Điều 6.4 sẽ trở thành khung tham chiếu quan trọng cho các quốc gia, trong đó có Việt Nam, xây dựng, giao dịch và công nhận tín chỉ phục vụ mục tiêu Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC).
Trong những năm gần đây, Việt Nam đã xây dựng nền tảng pháp lý cho thị trường các-bon. Cụ thể, Luật Bảo vệ Môi trường 2020 lần đầu tiên quy định về tổ chức và phát triển thị trường các-bon; Nghị định 06/2022/NĐ-CP cùng Nghị định 119/2025/NĐ-CP xác lập lộ trình đến năm 2028 và vận hành chính thức từ 2029. Mặt khác, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang tiếp tục cụ thể hóa các quy định trên vào dự thảo Nghị định về trao đổi quốc tế kết quả giảm nhẹ phát thải và tín chỉ các-bon; dự thảo Nghị định về hấp thụ và lưu giữ các-bon của rừng; dự thảo Nghị định về vận hành sàn giao dịch các-bon trong nước. Các quy định mới cũng sẽ nội tiêu chuẩn quốc tế sau COP30.
Theo Phó Cục trưởng Nguyễn Tuấn Quang, Việt Nam sẽ xây dựng thị trường carbon không chỉ ưu tiên khối lượng giao dịch, mà coi đây là công cụ để chuyển đổi mô hình tăng trưởng phát thải thấp. Do đó, sẽ không chạy theo số lượng tín chỉ giá rẻ, mà tập trung vào chất lượng để đảm bảo lợi ích quốc gia và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế.
Ông Jim Nickel, Đại sứ Canada tại Việt Nam phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Quyết Thắng.
Đại sứ Canada tại Việt Nam, ông Jim Nickel, ghi nhận nỗ lực của Việt Nam và khẳng định: Thị trường các-bon là công cụ then chốt để đạt mục tiêu phát thải ròng bằng không. Việc chia sẻ kinh nghiệm quốc tế sẽ giúp Việt Nam có cơ sở thiết kế thị trường phù hợp, đảm bảo hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường.
Tại hội thảo, các diễn giả đã chia sẻ về lhung pháp lý của Việt Nam và yêu cầu điều chỉnh sau COP30; xu hướng toàn cầu đối với thị trường tín chỉ các-bon tự nguyện, thị trường tuân thủ, tín chỉ rừng và tín chỉ xanh. Cùng với đó là những thách thức đối với khu vực tư nhân trong phát triển các dự án chất lượng cao.
Theo bà Lê Kim Dung, Trưởng Văn phòng CARE tại Việt Nam, nhấn mạnh yếu tố công bằng trong phát triển thị trường các-bon. Theo bà, mọi chính sách và cơ chế vận hành cần đảm bảo phụ nữ, người nghèo, cộng đồng dân tộc thiểu số có cơ hội tham gia và hưởng lợi, phù hợp với nguyên tắc “không để ai bị bỏ lại phía sau”.
Quang cảnh hội thảo. Ảnh: Quyết Thắng.
Thị trường các-bon được xác định không chỉ là công cụ khí hậu, mà còn là cơ hội kinh tế giúp nâng giá trị tài nguyên rừng và khuyến khích phát triển thấp phát thải. Tuy nhiên, để nắm bắt cơ hội này, Việt Nam cần một khung pháp lý hoàn chỉnh, minh bạch và phù hợp với thực tiễn địa phương, đồng thời sẵn sàng đáp ứng những tiêu chuẩn toàn cầu mới sau COP30.
Số liệu mới nhất từ Báo cáo "Thực trạng và Xu hướng Định giá các-bon năm 2025" của Ngân hàng Thế giới cho thấy các công cụ định giá các-bon hiện đã kiểm soát khoảng 28% lượng phát thải khí nhà kính toàn cầu, tạo ra nguồn thu hơn 100 tỷ USD trong năm qua, trở thành nguồn lực tài chính công quan trọng cho chuyển đổi xanh.
