Lợi thế lớn để tham gia thị trường các-bon
Diện tích tự nhiên của tỉnh đạt hơn 1,11 triệu ha, trong đó diện tích đất nông nghiệp chiếm trên 913 nghìn ha và diện tích có rừng hơn 647 nghìn ha, độ che phủ rừng năm 2024 đạt đến 53,91% - cao hơn trung bình toàn quốc hơn 11%. Đây chính là lợi thế nền tảng để Thanh Hóa tham gia sâu vào thị trường các-bon trong nước và quốc tế.
Riêng lĩnh vực lúa nước, Thanh Hóa hiện có 138.000 ha, trong đó trên 6.000 ha đã đăng ký thí điểm sản xuất tạo tín chỉ các-bon bằng kỹ thuật tưới ướt khô xen kẽ (AWD). Phương pháp này không chỉ giúp tiết kiệm nước, nâng cao hiệu quả canh tác mà còn giảm mạnh phát thải khí mê-tan, loại khí gây hiệu ứng nhà kính có sức nóng gấp 28-34 lần CO₂.
Với diện tích rừng lớn, Thanh Hóa có tiềm năng phát triển tín chỉ các-bon rừng. Ảnh: Thu Thủy.
Trong giai đoạn 2023- 2025, khi Việt Nam triển khai thí điểm thỏa thuận chi trả giảm phát thải vùng Bắc Trung Bộ (ERPA), Thanh Hóa đã rà soát được hơn 365 nghìn ha rừng tự nhiên đủ điều kiện tham gia. Tỉnh đã nhận hơn 198 tỷ đồng từ Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng Việt Nam để chi trả cho hơn 25.000 chủ rừng và tổ chức quản lý rừng. Khoản thu này góp phần cải thiện sinh kế cho người dân sống dựa vào rừng, đồng thời tăng cường trách nhiệm bảo vệ và phát triển rừng bền vững.
Song song đó, Thanh Hóa liên tục tiên phong thực hiện các dự án hợp tác quốc tế về giảm phát thải. Điển hình như dự án giảm phát thải các-bon tại vùng nguyên liệu mía Lam Sơn giữa Công ty CP Mía đường Lam Sơn (Lasuco) và hai đối tác Nhật Bản Idemitsu Kosan, Sagri, triển khai từ năm 2025. Giai đoạn đầu áp dụng trên 500 ha, mở rộng lên 8.000 ha vào năm 2026 với kỳ vọng tạo nguồn tín chỉ các-bon lớn từ cây mía. Lasuco hiện đang liên kết hơn 130.000 hộ nông dân, mở ra hướng tiếp cận thị trường các-bon tự nguyện đầy tiềm năng.
Lĩnh vực sản xuất lúa giảm phát thải cũng ghi nhận nhiều kết quả rõ nét. Năm 2024, mô hình thí điểm 100 ha tại Yên Định (cũ) cho thấy mức giảm 4,84 tấn CO₂ quy đổi/ha, tương đương 4,84 tín chỉ carbon/ha. Năm 2025, quy mô thực nghiệm mở rộng mạnh mẽ: Công ty Faeger Nhật Bản triển khai 200 ha, hướng tới 50.000 ha vào năm 2030; Công ty Green Carbon phối hợp tỉnh thực hiện hơn 5.600 ha trong cả hai vụ của năm 2025.
Không chỉ dựa vào thế mạnh rừng và nông nghiệp, Thanh Hóa còn thử nghiệm ứng dụng công nghệ cao trong đo đạc, giám sát và tính toán phát thải. Các mô hình Ứng dụng AI trong sản xuất nông nghiệp bền vững tại huyện Hoằng Hóa cũ và Hà Trung cũ góp phần hình thành nền tảng kỹ thuật để đáp ứng yêu cầu minh bạch khi xác lập tín chỉ các-bon.
Tăng tốc hoàn thiện chính sách và mở rộng sản xuất giảm phát thải
Tuy sở hữu nhiều tiềm năng, Thanh Hóa vẫn đối mặt không ít thách thức khi tham gia thị trường các-bon. Khung pháp lý còn đang trong quá trình hoàn thiện khiến việc xây dựng dự án, đăng ký tín chỉ các-bon theo chuẩn quốc tế gặp nhiều vướng mắc. Công tác điều tra, thống kê dữ liệu phát thải tại tỉnh chưa được triển khai đồng bộ, gây khó khăn cho việc xác định hạn ngạch phát thải cho từng lĩnh vực, doanh nghiệp.
Định hướng của tỉnh Thanh Hóa đến năm 2030 mở rộng 100.000 ha lúa giảm phát thải theo AWD và SRI. Ảnh: Anh Toản.
Trước yêu cầu phát triển thị trường các-bon trong nước từ năm 2028, Thanh Hóa đã bám sát hệ thống chính sách quốc gia như Nghị định 06/2022/NĐ-CP, Nghị định 107/2022/NĐ-CP và Quyết định 232/QĐ-TTg phê duyệt Đề án phát triển thị trường các-bon tại Việt Nam. Đến nay, 28 cơ sở trên địa bàn tỉnh đã thực hiện kiểm kê khí nhà kính theo quy định.
Để tận dụng các lợi thế hiện có, Sở Nông nghiệp và Môi trường Thanh Hóa xác định mục tiêu trọng tâm giai đoạn 2025- 2030 là đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp các-bon thấp. Định hướng của tỉnh đến năm 2030 gồm: Mở rộng 100.000 ha lúa giảm phát thải theo AWD và SRI; Phát triển 15.000 ha mía áp dụng kỹ thuật canh tác các-bon thấp; Tăng cường quản lý, bảo vệ và phát triển hơn 647.000 ha rừng, nâng cao trữ lượng các-bon rừng.
Để đạt mục tiêu này, tỉnh Thanh Hóa triển khai 5 nhóm giải pháp then chốt. Đầu tiên là thực hiện nhanh các chủ trương, chính sách về nông nghiệp xanh, hữu cơ, tuần hoàn; xây dựng cơ chế khuyến khích tạo tín chỉ carbon trong nông nghiệp. Thanh Hóa tiếp tục chuẩn hóa quy trình kỹ thuật theo hướng dẫn của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, nhất là AWD và SRI để bảo đảm tính minh bạch và khả năng chứng nhận tín chỉ các-bon. Đồng thời ứng dụng công nghệ số, vệ tinh, hệ thống quan trắc để giám sát, báo cáo phát thải theo tiêu chuẩn quốc tế; Thiết lập cơ chế phân chia lợi ích công bằng cho nông dân - chủ thể trực tiếp tham gia giảm phát thải. Giải pháp quan trọng là tăng cường hợp tác với doanh nghiệp, viện trường, tổ chức quốc tế nhằm huy động nguồn lực, chuyển giao công nghệ và kết nối thị trường các-bon toàn cầu.
Theo lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường Thanh Hóa, thị trường các-bon không chỉ là cơ hội kinh tế mà còn là “động lực đổi mới toàn diện ngành nông nghiệp”. Tỉnh sẽ ưu tiên hoàn thiện dữ liệu phát thải, mở rộng mô hình giảm phát thải quy mô lớn và đồng hành cùng doanh nghiệp, nông dân để bảo đảm tín chỉ các-bon của Thanh Hóa đủ tiêu chuẩn quốc tế.
