50 cơ sở thuộc diện kiểm kê khí nhà kính
Theo Quyết định 13/QĐ-TTg, toàn quốc có 2.166 cơ sở phát thải khí nhà kính bắt buộc thực hiện kiểm kê năm 2024. Trong đó, Hà Nội có 50 cơ sở thuộc diện kiểm kê bắt buộc, với 37 cơ sở thuộc ngành Công Thương; 4 cơ sở ngành Giao thông vận tải; 7 cơ sở ngành Xây dựng; 2 cơ sở ngành Tài nguyên và Môi trường. Tổng lượng tiêu thụ năng lượng của các cơ sở phát thải khí nhà kính lớn của Hà Nội là hơn 6,6 triệu tấn dầu tương đương (TOE).
Giao thông chiếm phần lớn nguồn phát thải CO₂ và là một trong những nguyên nhân chính khiến nồng độ PM2.5, NO₂ ở khu vực nội đô thường xuyên ở mức có hại cho sức khỏe. Ảnh: Hoàng Hiền.
Trong số này, các cơ sở giao thông vận tải và tài nguyên môi trường tuy ít về số lượng song lượng tiêu thụ năng lượng lại rất lớn. Cụ thể, hai đơn vị có lượng tiêu thụ năng lượng lớn nhất là Tổng Công ty Hàng không Việt Nam và Công ty Cổ phần hàng không Vietjet. Tiếp đó Công ty cổ phần dịch vụ sản xuất Toàn Cầu là cơ sở nghiền, xử lý tái chế chất thải xây dựng. Ba đơn vị này có lượng tiêu thụ khoảng 1.189.572 TOE (tấn dầu tương đương).
Trước khi thực hiện kiểm kê khí nhà kính bắt buộc đối với các cơ sở phát thải lớn, Hà Nội đã triển khai kiểm kê theo quy định của quốc tế. Sở NN-MT Hà Nội (trước đây là Sở TN&MT) đã phối hợp với nhiều Sở, ngành, các tổ chức quốc tế như C40, SNV Hà Lan và các đơn vị chuyên môn trong nước để xây dựng năng lực kiểm kê nội bộ, hướng dẫn doanh nghiệp nắm vững quy trình đo đạc và lập báo cáo theo chuẩn IPCC và Nghị định thư toàn cầu về kiểm kê khí thải nhà kính quy mô cộng đồng (GPC). Thành phố đã hoàn thành kiểm kê năm cơ sở 2015 và 2020 trên các lĩnh vực năng lượng, nông nghiệp, chất thải, các quá trình công nghiệp và sử dụng đất, qua đó hình thành chuỗi dữ liệu nền phục vụ cho việc xây dựng kịch bản giảm phát thải dài hạn.
Dựa trên các mô hình tính toán cập nhật, tổng phát thải khí nhà kính của Hà Nội đến năm 2030 được dự báo tiếp tục tăng mạnh. Riêng lĩnh vực năng lượng có thể đạt hơn 42,7 triệu tấn CO₂ tương đương, cao gấp hơn ba lần so với năm 2015. Phát thải từ chất thải dự kiến đạt 4,72 triệu tấn CO₂; nông nghiệp khoảng 2,38 triệu tấn CO₂; các quá trình công nghiệp khoảng 366.610 tấn CO₂.
Hình thành vùng phát thải thấp
Việc hình thành các vùng phát thải thấp (LEZ) đã được luật hóa tại Điều 28 của Luật Thủ đô. Hà. Hà Nội cũng vừa Tờ trình gửi HĐND TP. Hà Nội đề nghị thông qua Nghị quyết Quy định thực hiện vùng phát thải thấp trên địa bàn thành phố. Dự kiến Nghị quyết này sẽ được xem xét thông qua trong kỳ họp ngày 26, 27/11.
Theo lộ trình, từ 1/1/2030, thành phố sẽ thực hiện vùng phát thải thấp tại 36 xã, phường trong vành đai 3. Trước mắt, từ 1/7/2026 sẽ thí điểm thực hiện vùng phát thải thấp tại 9 phường trong vành đai 1, gồm: Hai Bà Trưng, Cửa Nam, Hoàn Kiếm, Ô Chợ Dừa, Văn Miếu – Quốc Tử Giám, Ba Đình, Giảng Võ, Ngọc Hà, Tây Hồ. Trong đó, sẽ cấm xe mô tô, xe gắn máy lưu thông vào vùng phát thải thấp theo khung giờ/thời điểm hoặc khu vực.
Lợi ích của LEZ đã rõ nhưng sẽ ảnh hưởng đến nhiều sinh kế của nhiều người dân. Theo các chuyên gia, nếu triển khai LEZ mà không đi kèm các chính sách an sinh chuyển đổi thì nguy cơ tạo ra “chi phí xã hội” và phản ứng ngược từ cộng đồng là hiện hữu. Do vậy, cần song hành giữa kiểm kê khí nhà kính chính xác và chính sách an sinh kèm theo để đảm bảo chuyển đổi công bằng.
