Thời tiết nắng nóng đang làm giảm chất lượng sống của cộng đồng. Ảnh: AI
Thời tiết nắng nóng đang trở thành mối đe dọa nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng, đặc biệt tại các quốc gia nhiệt đới như Việt Nam. Năm nay nhuận tháng 6 âm lịch, nên thời tiết nắng nóng càng khắc nghiệt hơn. Ở một số địa phương, nhiệt độ ngoài trời có thể lên đến 38-40 độ C, kết hợp với độ ẩm cao và hiệu ứng đô thị khiến cảm giác oi bức tăng gấp nhiều lần.
Nếu không có biện pháp thích nghi và phòng ngừa hợp lý, thời tiết nắng nóng không chỉ gây ra cảm giác mệt mỏi đơn thuần mà còn có thể dẫn đến nhiều bệnh lý nguy hiểm, thậm chí tử vong. Đối tượng cần quan tâm nhất là người già, trẻ em, người lao động ngoài trời và những người có bệnh nền mãn tính.
Một trong những bệnh lý phổ biến nhất trong thời tiết nắng nóng là sốc nhiệt. Khi cơ thể phải tiếp xúc lâu với nhiệt độ cao mà không được làm mát đúng cách, trung tâm điều hòa thân nhiệt sẽ bị quá tải. Nạn nhân có thể xuất hiện các triệu chứng như: đau đầu dữ dội, chóng mặt, buồn nôn, thân nhiệt tăng cao trên 40 độ C, mạch nhanh, da khô nóng và trong trường hợp nặng có thể dẫn đến hôn mê hoặc tử vong. Sốc nhiệt thường xảy ra ở những người làm việc ngoài trời như công nhân, nông dân, người giao hàng…
Mất nước và rối loạn điện giải cũng là tình trạng phổ biến trong thời tiết nắng nóng. Khi nhiệt độ môi trường tăng cao, cơ thể đổ mồ hôi nhiều để làm mát, dẫn đến mất nước và các khoáng chất quan trọng như natri, kali, magiê… Tình trạng này khiến cơ thể mệt mỏi, hoa mắt, chuột rút, tụt huyết áp, tim đập nhanh. Nếu không được bù nước và điện giải kịp thời, người bệnh có thể bị ngất xỉu, thậm chí rơi vào tình trạng nguy hiểm.
Ngoài ra, thời tiết nắng nóng còn tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của các loại vi khuẩn, virus gây ra nhiều bệnh nhiễm trùng đường tiêu hóa, điển hình là tiêu chảy, ngộ độc thực phẩm, viêm dạ dày – ruột cấp… Do thực phẩm dễ bị ôi thiu, nước uống bị nhiễm bẩn nếu không bảo quản cẩn thận. Các loại thức ăn đường phố, kem, nước đá không rõ nguồn gốc cũng tiềm ẩn nguy cơ gây bệnh cao.
Bên cạnh đó, thời tiết nắng nóng cũng làm gia tăng các bệnh viêm da, rôm sảy, mẩn ngứa ở trẻ em và người có làn da nhạy cảm. Do cơ thể tiết nhiều mồ hôi, lỗ chân lông bị bít kín, vi khuẩn phát triển mạnh mẽ, dẫn đến viêm nhiễm da. Nếu không vệ sinh cơ thể sạch sẽ và mặc quần áo thoáng mát, tình trạng da có thể trở nên nghiêm trọng hơn, gây khó chịu, ngứa ngáy kéo dài.
Không chỉ có vậy, thời tiết nắng nóng còn ảnh hưởng tiêu cực đến hệ tim mạch và hô hấp. Nhiệt độ cao khiến tim phải hoạt động nhiều hơn để bơm máu ra da giúp tản nhiệt, điều này dễ khiến người có bệnh tim mạch nền như tăng huyết áp, suy tim, xơ vữa động mạch… bị mệt mỏi, tụt huyết áp, rối loạn nhịp tim. Ngoài ra, không khí khô và ô nhiễm trong mùa hè cũng có thể làm trầm trọng hơn các bệnh lý hô hấp như hen suyễn, viêm mũi dị ứng, viêm phế quản.
Để phòng tránh những nguy cơ trên và đảm bảo sinh hoạt bình thường trong thời tiết oi bức, mỗi người cần chủ động thực hiện các biện pháp chăm sóc sức khỏe mùa hè một cách nghiêm túc. Trước hết, bổ sung đầy đủ nước là yếu tố quan trọng hàng đầu. Người trưởng thành nên uống ít nhất 2–2,5 lít nước mỗi ngày, ưu tiên nước lọc, nước trái cây, nước dừa hoặc các loại nước có chứa điện giải. Tránh các loại nước có chất kích thích như cà phê, rượu bia vì chúng có thể gây lợi tiểu và làm mất nước nhiều hơn.
Tiếp theo, cần duy trì chế độ ăn uống hợp lý, ưu tiên thực phẩm tươi, dễ tiêu hóa, giàu vitamin và khoáng chất như rau xanh, trái cây, cá, đậu phụ… Hạn chế thực phẩm dầu mỡ, cay nóng và thức ăn để lâu ngoài không khí. Nếu có điều kiện, nên chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày thay vì ăn quá no một lần, giúp cơ thể tiêu hóa dễ hơn và tránh tạo nhiệt nội sinh.
Trong sinh hoạt hằng ngày, nên hạn chế ra ngoài vào thời điểm nắng gắt, đặc biệt từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều. Nếu bắt buộc phải ra đường, cần đội mũ rộng vành, mặc quần áo dài tay, sáng màu, đeo kính râm và sử dụng kem chống nắng có chỉ số SPF phù hợp. Với những người làm việc ngoài trời, cần sắp xếp thời gian nghỉ ngơi hợp lý, tìm bóng mát hoặc nơi có quạt, điều hòa để tránh sốc nhiệt.
Các nhà khoa học cho rằng, để ứng phó thời tiết nắng nóng, không gian sống cũng cần được giữ thông thoáng, mát mẻ. Nếu sử dụng điều hòa, nên duy trì nhiệt độ ở mức 26–28 độ C để tránh chênh lệch quá lớn với bên ngoài. Tránh nằm trực tiếp trước luồng gió điều hòa hoặc quạt máy, dễ gây cảm lạnh và đau nhức cơ. Buổi tối, nên mở cửa sổ hoặc sử dụng quạt thông gió để đẩy khí nóng ra ngoài, tạo không gian dễ chịu khi ngủ.
Một yếu tố quan trọng khác là giữ tâm lý ổn định, tránh căng thẳng. Thời tiết nắng nóng kéo dài khiến con người dễ cáu gắt, mệt mỏi tinh thần. Vì vậy, cần sắp xếp công việc hợp lý, kết hợp nghỉ ngơi và thư giãn, tập các bài thể dục nhẹ nhàng như yoga, đi bộ trong nhà để tăng cường sức đề kháng.
Với trẻ em, người già và người có bệnh mãn tính, cần được chăm sóc đặc biệt. Trẻ em cần được tắm rửa sạch sẽ hằng ngày, mặc đồ thoáng mát, tránh chơi ngoài trời vào giờ nắng gắt. Người già cần uống đủ nước, ăn uống đầy đủ dưỡng chất và được theo dõi huyết áp thường xuyên. Những người mắc bệnh nền như tiểu đường, cao huyết áp, tim mạch cần tuân thủ đúng phác đồ điều trị, không được bỏ thuốc và nên tái khám định kỳ.
Thời tiết nắng nóng là khoảng thời gian dễ phát sinh nhiều vấn đề về sức khỏe nếu chúng ta chủ quan và không có sự chuẩn bị phù hợp. Tuy nhiên, với sự hiểu biết đúng đắn, cách chăm sóc bản thân khoa học và chủ động phòng tránh, chúng ta hoàn toàn có thể vượt qua mùa hè một cách an toàn, khỏe mạnh.
