Thỏa thuận Paris và bước chuyển của Việt Nam

Nỗ lực toàn cầu phải cắt giảm 60% phát thải khí nhà kính

Thỏa thuận Paris được thông qua ngày 12/12/2015 trong khuôn khổ Hội nghị COP 21. Đây được xem là thỏa thuận lịch sử bởi lần đầu tiên, thế giới có 1 văn bản mang tính ràng buộc pháp lý về trách nhiệm của quốc gia trong vấn đề giảm nhẹ phát thải khí nhà kính.

Mục tiêu của việc giảm lượng khí thải này để giữ cho nhiệt độ trung bình toàn cầu vào cuối thế kỷ tăng dưới 2°C (so với thời kỳ tiền công nghiệp), lý tưởng là chỉ ở mức 1,5°C và đạt được cân bằng giữa phát thải và hấp thụ khí nhà kinh (phát thải bằng “0”) vào nửa cuối thế kỷ. Các quốc gia thành viên Thỏa thận đưa ra cam kết giảm phát thải trong Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) và cập nhật định kỳ, nhằm nâng dần mục tiêu giảm phát thải, bảo đảm NDC là nỗ lực cao nhất của quốc gia.

Thỏa thuận cũng nhấn mạnh sự cân bằng giữa giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và thích ứng biến đổi khí hậu, khả năng chống chịu với thiên tai, khí hậu cực đoan. NDC vì vậy không chỉ là một “bản kế hoạch”, mà còn là thước đo mức độ cam kết, năng lực và đóng góp của quốc gia đối với nỗ lực toàn cầu ứng phó biến đổi khí hậu.

Trước thềm Hội nghị nghị COP 30 năm 2025 - tròn 1 thập kỷ Thỏa thuận Paris ra đời, Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu cảnh báo, lượng khí thải cắt giảm được là rất thấp, bất chấp các nỗ lực của thế giới trong suốt thập niên qua hòng theo đuổi các mục tiêu đề ra trong Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu. Để có thể giới hạn mức tăng nhiệt độ toàn cầu chỉ ở mức 1,5 độ C, các nước cần phải cắt giảm được 60% lượng khí thải vào năm 2035 so với mức của năm 2019.

Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres nhấn mạnh các quốc gia cần đưa ra mục tiêu cao hơn trong lần cập nhật NDC thứ ba (NDC 3.0) và hành động giảm phát thải quyết liệt hơn. Nếu không, biến đổi khí hậu sẽ diễn biến ghiêm trọng, không thể cứu vãn khi nhiệt độ tăng “vượt ngưỡng”.

Việt Nam nắm lấy cơ hội chuyển đổi nền kinh tế

Việt Nam là một trong những nước đầu tiên ban hành Kế hoạch thực hiện Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu, ngay sau khi chính thức phê duyệt Thỏa thuận. Vốn thường xuyên chịu tác động nặng nề nhất của biến đổi khí hậu, Việt Nam xác định NDC không chỉ là nghĩa vụ quốc tế, mà còn là yêu cầu cấp bách để bảo vệ sinh kế, tài nguyên và tương lai phát triển bền vững của đất nước.

Giai đoạn đến 2015-2020, nền tảng thể chế, chính sách về giảm phát thải khí nhà kính, thích ứng biến đổi khí hậu của Việt Nam dần định hình. Qua đó, tạo môi trường để tập trung các nỗ lực quốc gia cho ứng phó với BĐKH, thu hút nguồn lực tư nhân và hỗ trợ quốc tế. Nhà nước khuyến khích giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, định hướng công tác chuẩn bị nguồn lực về con người, công nghệ và tài chính để thực hiện các đóng góp về giảm nhẹ, thích ứng và các nghĩa vụ khác do Thỏa thuận Paris quy định.

Từ năm 2021, Việt Nam bước vào giai đoạn bắt buộc phải thực hiện nghĩa vụ giảm phát thải khí nhà kính theo cam kết trong NDC cho Thỏa thuận Paris. 5 năm qua cũng là khoảng thời gian Việt Nam thể hiện những nỗ lực vượt bậc, cả về tăng cường quản trị, hoàn thiện khung chính sách ứng phó biến đổi khí hậu và huy động sự tham gia của các tầng lớp xã hội, doanh nghiệp.

Chặng đường phía trước còn nhiều thách thức, nhưng những kết quả đã đạt được cho thấy, Việt Nam có đủ nền tảng để chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng xanh và bền vững, đóng góp hiệu quả hơn vào nỗ lực toàn cầu ứng phó biến đổi khí hậu.