Từ quy hoạch đến thực tiễn
Biến đổi khí hậu (BĐKH), suy giảm tài nguyên và ô nhiễm môi trường không còn là câu chuyện của riêng một quốc gia mà đã trở thành thách thức toàn cầu. Đối với Thanh Hóa - tỉnh có điều kiện tự nhiên đa dạng, vừa có biển, đồng bằng, vừa có miền núi rộng lớn - tác động của BĐKH ngày càng thể hiện rõ nét, ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất, đời sống và an sinh xã hội.
Công tác trồng rừng ngập mặn ven biển ở Thanh Hóa được triển khai nhằm tăng khả năng phòng chống xói lở, giảm thiểu tác động của nước biển dâng và bão mạnh. Ảnh: Thu Thủy.
Với đường bờ biển dài hơn 100 km, diện tích miền núi chiếm khoảng 70%, Thanh Hóa phải đối mặt với nhiều loại hình thiên tai như bão, lũ, hạn hán, nắng nóng kéo dài, rét đậm, rét hại, lũ ống, lũ quét… Theo thống kê của các cơ quan chức năng, thiệt hại do thiên tai gây ra trong những năm gần đây lên tới hàng nghìn tỷ đồng, để lại nhiều hệ lụy lâu dài về kinh tế, môi trường và đời sống dân sinh. Không chỉ gây tổn thất về người và tài sản, thiên tai còn làm phát sinh các vấn đề về vệ sinh môi trường, nguồn nước sinh hoạt và nguy cơ dịch bệnh tại các khu vực bị ảnh hưởng.
Trước thực tế đó, các cấp, các ngành trong tỉnh đã xác định ứng phó với BĐKH là nhiệm vụ thường xuyên, cấp bách. Nhiều kế hoạch hành động, chương trình thích ứng với BĐKH được ban hành, gắn với chiến lược phát triển kinh tế – xã hội của từng địa phương. Công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng về BĐKH, phòng chống thiên tai và bảo vệ môi trường được đẩy mạnh, từng bước tạo chuyển biến trong nhận thức và hành động của người dân.
Song song với đó, tỉnh chú trọng đầu tư các công trình hạ tầng phục vụ phòng, chống thiên tai và thích ứng với BĐKH như nâng cấp, sửa chữa hồ đập, kiên cố hóa kênh mương, quy hoạch và quản lý chặt chẽ tài nguyên, khoáng sản. Các hoạt động trồng rừng, nhất là rừng phòng hộ, rừng ngập mặn ven biển được triển khai nhằm tăng khả năng phòng chống xói lở, giảm thiểu tác động của nước biển dâng và bão mạnh.
Lan tỏa ý thức cộng đồng, hướng tới thích ứng bền vững
Bên cạnh các giải pháp mang tính kỹ thuật và quản lý, Thanh Hóa đặc biệt coi trọng vai trò của cộng đồng trong ứng phó với BĐKH. Nhiều phong trào, chiến dịch bảo vệ môi trường được tổ chức rộng khắp, thu hút sự tham gia của đông đảo các tầng lớp Nhân dân. Các hoạt động hưởng ứng Ngày Môi trường thế giới, Tháng hành động vì môi trường, Tuần lễ biển và hải đảo Việt Nam, Ngày Đại dương thế giới… đã trở thành hoạt động thường niên, góp phần nâng cao ý thức, trách nhiệm của xã hội đối với môi trường và khí hậu.
Thanh Hóa chú trọng đầu tư các công trình hạ tầng phục vụ phòng, chống thiên tai và thích ứng với BĐKH như nâng cấp, sửa chữa hồ đập, kiên cố hóa kênh mương. Ảnh: Thu Thủy.
Đáng chú ý, hưởng ứng Ngày Môi trường thế giới năm 2025 với chủ đề “Chống ô nhiễm nhựa”, UBND tỉnh đã ban hành kế hoạch hành động cụ thể, giao nhiệm vụ rõ ràng cho từng ngành, từng địa phương. Trọng tâm là đẩy mạnh tuyên truyền về tác hại của rác thải nhựa, khuyến khích phân loại rác tại nguồn, tăng cường tái chế và sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường. Các thông điệp về chống rác thải nhựa, bảo vệ môi trường, thích ứng với BĐKH được lan tỏa mạnh mẽ thông qua các sự kiện, lễ mít tinh, hoạt động cộng đồng.
Trong lĩnh vực giáo dục, công tác trang bị kiến thức về BĐKH cho học sinh, sinh viên được quan tâm hơn. Việc đưa Trung tâm Giáo dục BĐKH vào hoạt động tại Trường Đại học Hồng Đức từ năm 2024 được xem là điểm sáng. Trung tâm đã thu hút hàng nghìn lượt học sinh, sinh viên đến tham quan, học tập, trải nghiệm, góp phần nâng cao hiểu biết, kỹ năng ứng phó với thiên tai và BĐKH. Đặc biệt, việc đưa học phần “Đại cương về biến đổi khí hậu” vào tất cả các chương trình đào tạo đại học cho thấy sự chủ động, tiên phong trong đào tạo nguồn nhân lực có nhận thức và trách nhiệm với môi trường.
Tuy nhiên, theo đánh giá của ngành chức năng, công tác ứng phó với BĐKH trên địa bàn tỉnh vẫn còn không ít khó khăn. Ở một số nơi, việc triển khai giải pháp còn bị động; năng lực dự báo, cảnh báo thiên tai chưa theo kịp diễn biến phức tạp của thời tiết; sự tham gia, chung tay của cộng đồng chưa thực sự đồng đều. Một số công trình, dự án ứng phó với BĐKH còn thiếu tính đồng bộ, chưa phát huy hiệu quả như mong muốn.
Thực tế đó đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt, chủ động hơn nữa của cấp ủy, chính quyền, ngành chức năng và toàn xã hội. Mỗi địa phương cần rà soát, xây dựng phương án ứng phó phù hợp với điều kiện thực tiễn; mỗi người dân, mỗi cơ sở sản xuất, kinh doanh cần nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, sử dụng tiết kiệm và hiệu quả tài nguyên thiên nhiên. Về lâu dài, giáo dục về BĐKH cần được chú trọng hơn nữa, tạo sức lan tỏa sâu rộng trong cộng đồng, nhất là thế hệ trẻ – những người sẽ trực tiếp gánh vác trách nhiệm bảo vệ môi trường và phát triển bền vững trong tương lai.
