Xây dựng nền kinh tế phát thải thấp
Cùng với Liên minh Châu Âu, Pháp là một trong những nước đóng góp lớn nhất cho tài chính khí hậu. Theo Đại sứ Pháp tại Việt Nam Olivier Brochet, Việt Nam có thể trông cậy vào sự hỗ trợ toàn diện của Liên minh châu Âu và Pháp.
10 năm sau Thỏa thuận Paris, Pháp đang đặt mục tiêu tăng gấp ba nguồn lực tài chính khí hậu đến năm 2035 đặc biệt thông qua nhiệm kỳ chủ tịch G7 vào năm 2026.
Năm 2024, Pháp đã cung cấp 7,2 tỷ euro tài chính khí hậu cho các nước đang phát triển. Cùng năm, EU và các nước thành viên đã cung cấp tổng cộng 31,7 tỷ euro. Châu Âu hiện là nhà đóng góp hàng đầu, với khoảng cách rất lớn, trong lĩnh vực tài chính khí hậu.
Đại sứ Olivier Brochet chia sẻ với báo chí về những giải pháp, dự án hỗ trợ Việt Nam chuyển đổi xanh, giảm phát thải trong nông nghiệp. Ảnh: Kiều Chi.
Trong hợp tác với Việt Nam, nhiều sáng kiến đã và đang tạo dấu ấn rõ rệt. Tại Cà Mau, dự án WARM ứng dụng các giải pháp thuận thiên chống xói lở đã phát triển thêm 2.000 ha rừng phòng hộ ven biển, lá chắn tự nhiên giúp bảo vệ sinh kế nông nghiệp trước tác động ngày càng mạnh của biến đổi khí hậu.
Các viện nghiên cứu của Pháp như CIRAD và IRD tham gia dự án STAR-FARM do EU tài trợ, hỗ trợ Việt Nam giảm phát thải khí mê-tan, từ canh tác lúa và xây dựng mô hình nông nghiệp thích ứng khí hậu.
Chia sẻ từ quốc gia đi đầu về hấp thụ các-bon đại dương và rừng, Pháp đã hợp tác, chia sẻ với nhiều đối tác, trong đó có Việt Nam, tại Hội nghị UNOC3 ở Nice hồi tháng 6, với sự tham dự của Thủ tướng Phạm Minh Chính. Ngoài ra, Pháp cũng cùng Brazil và Gabon thúc đẩy bảo vệ rừng nhiệt đới, thông qua Quan hệ Đối tác Rừng lưu vực Congo đã huy động gần 3 tỷ USD.
Một ưu tiên khác là chuyển dịch năng lượng, hướng tới giảm dần nhiên liệu hóa thạch, nhất là than đá. Tại Việt Nam, Pháp đã hỗ trợ các dự án thủy điện suốt 20 năm và tiếp tục đẩy mạnh với 525 triệu USD qua Tuyên bố chính trị thiết lập quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) để thúc đẩy năng lượng tái tạo. Các dự án trọng điểm gồm hệ thống lưu trữ năng lượng Bác Ái và tăng cường lưới điện qua khoản hỗ trợ 67 triệu euro. Song song đó, Pháp cũng đầu tư vào hạ tầng giao thông xanh như tuyến metro số 3 Hà Nội trị giá 500 triệu euro.
Đặt ưu tiên vào công nghệ nông nghiệp
Pháp định hướng mức cao nhất các dòng vốn vào các mô hình tăng cường khả năng chống chịu và các-bon thấp, trong đó nông nghiệp là ưu tiên quan trọng. Các tiến bộ khoa học mới của Pháp tiếp tục củng cố hợp tác nông nghiệp xanh giữa hai nước. Vừa qua, hai nhà khoa học của Trung tâm nghiên cứu Nông nghiệp Quốc tế của Pháp (CIRAD) - TS Delphine Mieulet và TS Emmanuel Guiderdoni đã được vinh danh tại Giải thưởng VinFuture 2025 ở hạng mục "Nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới".
Công trình khoa học về công nghệ sinh sản vô tính tổng hợp ở cây lúa của các nhà khoa học Pháp được đánh giá làm thay đổi cách thức tạo giống và tiếp cận nguồn giống chất lượng cao cho các nông hộ nhỏ trong tương lai.
Là nhà sinh học thực vật cấp cao với hơn 30 năm kinh nghiệm trong hệ gen chức năng và công nghệ chỉnh sửa gen ở lúa, TS Guiderdoni bày tỏ: "Điều khiến tôi xúc động hơn cả… là có được vinh dự này ngay tại Việt Nam, từ một giải thưởng của Việt Nam". Ông từng được trao Giải Sinh học Tích hợp của Viện Hàn lâm Khoa học Pháp (2012) và Huân chương Công trạng Nông nghiệp Pháp (2021).
TS Delphine Mieulet là chuyên gia di truyền thực vật tại CIRAD, nghiên cứu sinh học sinh sản ở lúa, phát triển các giống chịu nhiệt, chịu hạn. Công trình của bà tập trung hiểu sâu cơ chế giảm phân và tái tổ hợp, mở đường cho các chiến lược chọn giống tiên tiến.
Giải đặc biệt VinFuture 2025 dành cho nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới. Ảnh: Kiều Chi.
TS Delphine Mieulet, chuyên gia di truyền thực vật cấp cao của CIRAD, cho biết: "Khởi đầu từ một ý tưởng rất đơn giản nhưng cực kỳ mạnh mẽ, khi hiện thực hóa, nghiên cứu giúp nông hộ nhỏ tự trồng được các giống lai có năng suất cao hơn khoảng 30% so với giống thường".
Hiệu suất nhân bản cho thấy hơn 95% số hạt do cây lai tạo ra là các bản sao vô tính của cây F1 ban đầu, giữ nguyên năng suất, đặc tính nông học và khả năng chống chịu. Đồng thời, công nghệ này mở ra cơ hội đa dạng hóa giống lai F1 phù hợp với nhiều điều kiện khí hậu và chống chịu tốt hơn với biến đổi khí hậu.
Cùng hạng mục, GS Venkatesan Sundaresan và TS Imtiyaz Khanday (Đại học California, Davis), cùng GS Raphaël Mercier (Viện Max Planck), cũng được trao giải cho công trình nghiên cứu tạo ra các giống cây trồng lai có khả năng tự nhân bản mà không cần sinh sản hữu tính, đồng nghĩa là duy trì được năng suất cao qua nhiều thế hệ.
Đây là bước tiến quan trọng đóng góp cho các mục tiêu phát triển bền vững, đặc biệt là an ninh lương thực (SDG 2) và phát triển kinh tế (SDG 8). Việc cung cấp rộng rãi các giống cây trồng lai cho nông dân nhỏ lẻ có thể đáp ứng nhu cầu lương thực bền vững trong thế kỷ XXI mà không cần tăng diện tích đất canh tác hay chi phí đầu vào nông nghiệp. Điều này sẽ có tác động to lớn đến hàng triệu nông dân trồng lúa và hàng tỷ người ở các nước đang phát triển, những người dùng gạo là lương thực chính.
