Tạo lập hệ thống thông tin minh bạch liên quan tới các dự án xanh

Trong đó, Quyết định 21/2025/QĐ-TTg được xem là nền tảng pháp lý quan trọng, tạo quy chuẩn chung để thẩm định và cung cấp thông tin đầy đủ, nhất quán cho các bên tham gia thị trường tín dụng xanh và trái phiếu xanh.

Tiêu chí xác định dự án đầu tư xanh

Theo Quyết định 21/QĐ-TTg, một dự án được xác nhận thuộc danh mục phân loại xanh phải đáp ứng hai tiêu chí bắt buộc. Thứ nhất, dự án phải có quyết định phê duyệt kết quả thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM), giấy phép môi trường hoặc đăng ký môi trường theo quy định của pháp luật, trừ trường hợp được miễn thủ tục môi trường. Thứ hai, dự án phải thuộc lĩnh vực bảo vệ môi trường hoặc mang lại lợi ích môi trường và đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật cụ thể quy định tại Phụ lục I của Quyết định.

Hai nhóm chủ thể có thẩm quyền xác nhận dự án xanh gồm cơ quan nhà nước có thẩm quyền về môi trường và các tổ chức xác nhận độc lập. Với cơ quan nhà nước, việc xác nhận được thực hiện đồng thời trong quá trình thẩm định ĐTM hoặc cấp giấy phép môi trường và được ghi rõ trong quyết định phê duyệt hoặc giấy phép.

Đối với tổ chức xác nhận độc lập, đơn vị phải có tư cách pháp nhân, đăng ký hoạt động tại Việt Nam hoặc được thành lập theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền; hoạt động trong lĩnh vực đánh giá sự phù hợp hoặc kiểm toán; đồng thời đáp ứng các tiêu chuẩn quản lý như TCVN ISO/IEC 17029:2020, ISO/IEC 17029:2019 hoặc chuẩn mực ISAE 3000. Tổ chức xác nhận độc lập phải bảo đảm tính khách quan, chịu trách nhiệm pháp lý đối với kết quả xác nhận phục vụ hoạt động cấp tín dụng xanh, trái phiếu xanh và các chính sách ưu đãi liên quan.

Quyết định 22/QĐ-TTg nhấn mạnh vai trò của kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm đối với hoạt động xác nhận dự án xanh sẽ được thực hiện theo pháp luật về bảo vệ môi trường, bảo đảm minh bạch và đúng mục tiêu thúc đẩy dòng vốn vào các dự án mang lại lợi ích môi trường thực chất.

Minh bạch là nền tảng để thu hút dòng vốn xanh

Minh bạch thông tin là nền tảng để các quốc gia thu hút dòng vốn xanh và vận hành hiệu quả danh mục phân loại xanh. Nhiều kinh nghiệm quốc tế trong xây dựng danh mục phân loại xanh cho thấy, chỉ khi dữ liệu được chuẩn hóa, công khai và dễ tiếp cận, thị trường tài chính mới có thể phân biệt các dự án xanh thực chất với các hoạt động “gian lận xanh”, từ đó nâng cao tính tin cậy và hiệu quả phân bổ vốn.

Liên minh châu Âu (EU) là điển hình đi đầu trong thiết lập hệ thống thông tin công khai liên quan đến danh mục phân loại xanh. Cơ sở dữ liệu châu Âu về tài chính bền vững (ESAP) hoạt động như một “kho dữ liệu mở”, tổng hợp toàn bộ báo cáo về tính bền vững, đánh giá rủi ro môi trường và mức độ phù hợp của từng dự án với Taxonomy EU. Điểm quan trọng là doanh nghiệp buộc phải báo cáo theo bộ tiêu chuẩn thống nhất, sử dụng phương pháp đo lường được quy định cụ thể. Nhờ đó, các nhà đầu tư có thể tra cứu mức độ đóng góp khí hậu, rủi ro chuyển đổi và tác động môi trường của từng dự án chỉ với vài thao tác.

Kinh nghiệm chung từ các quốc gia tiên phong xác định ba yếu tố có tính quyết định trong tạo lập hệ thống thông tin minh bạch về các dự án đầu tư xanh, bao gồm: Chuẩn hóa dữ liệu; Xây dựng nền tảng thông tin công khai - dễ truy cập; và Có cơ chế giám sát độc lập đi kèm công bố bắt buộc. Đây cũng là những trụ cột được các tổ chức quốc tế như OECD và Ngân hàng Thế giới khuyến nghị nhằm tăng cường tính liêm chính và minh bạch trong hệ thống tài chính xanh.