Sau 'Gánh nặng quê nghèo' là sức mạnh nội sinh được phát huy

Loạt bài viết đã nhận được 4 văn bản chỉ đạo của Chính phủ, yêu cầu Hà Tĩnh kiểm tra, báo cáo, chỉ đạo, xử lý dứt điểm và 2 báo cáo của Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh. Một số cán bộ sau đó đã bị xử lý kỷ luật, điều chuyển công tác, có khoản thu sau đó trả lại cho đối tượng chính sách và quan trọng là 10 năm qua, người dân nơi đây không còn phải đóng bất cứ khoản thu vô lý nào nữa. Đời sống vật chất, tinh thần và bộ mặt nông thôn ở những làng quê thời gánh nặng ấy giờ ra sao, chúng tôi đã có dịp trở lại.

10 năm trước, chúng tôi gặp ông Ngô Nuôi, lúc đó là Trưởng thôn Đông Nam tại trụ sở UBND xã Thường Nga. Hôm đó là ngày thứ 3 (ngày cuối cùng của chiến dịch thu nộp sản phẩm). Lần đó, ông là người trong cuộc, cũng thật lòng rằng, "các khoản thu ghi tù mù quá, đến tôi còn không biết thì giải thích sao cho dân hiểu được".  

Còn nhớ lúc đó, ông Nguyễn Sỹ Lộc, thôn Tây Bắc đứng cạnh nói chen vào, ngày thường gặp cán bộ đã khó, 3 ngày tận thu này gặp để hỏi cho ra nhẽ càng khó khăn hơn…

Nỗ lực tự thân làm cho cuộc sống tốt lên

10 năm sau, chúng tôi gặp lại ông Ngô Nuôi trên cương vị ông là Chi hội trưởng người cao tuổi thôn Đông Nam. Nhớ lại những ngày đó, ông kể, tôi vẫn còn giữ tất cả các bài viết đó của tác giả Văn Hùng và Hoàng Anh. Tôi nhớ tên nhiều bài viết, nhiều nhân vật và câu chuyện trong từng bài. Điều tôi nhớ nhất, chính nhờ loạt bài mà chúng tôi đã có hiểu biết về pháp luật, về đời sống xã hội phong phú hơn.

Thời điểm đó, cả huyện, cả tỉnh sục sôi vấn đề báo nêu, đi đâu, làm gì, người ta đều bàn tán sôi nổi về vấn đề báo viết. Còn tôi, ngày đó chịu áp lực lớn lắm, đêm về tôi đọc lại bài, nghiền ngẫm và cố gắng tìm hiểu các quy định pháp luật mà nội dung bài báo đề cập để qua đó trang bị thêm kiến thức. Nhờ đó mà chúng tôi nhận ra rằng, mình làm chưa tròn trách nhiệm.

Sau ngày đó, chúng tôi vẫn hay nói với nhau rằng, giờ làm được bao nhiêu là của mình, nghèo đói nữa là do mình, chứ báo chí đã chỉ ra giúp cho mình, chính quyền cũng đã nhìn nhận lại rồi. Việc còn lại là mình phải nỗ lực, tự thân mà làm cho cuộc sống tốt lên thôi. Và quả thực như anh về thấy đó, đời sống vật chất, tinh thần của người dân đã thực sự khá lên rất nhiều, bộ mặt làng quê đã thay đổi rất lớn. Nhiều gia đình, nhân vật mà báo viết ngày đó giờ nhà cửa khang trang, con cái trưởng thành. Cũng có những người đã thành thiên cổ nhưng cuộc sống gia đình của họ nay khá ổn.  

Nói rồi, ông Nuôi dẫn tôi đi xem tuyến đường bê tông vừa được đầu tư nâng cấp mới nối từ thôn Đông Nam ra Quốc lộ 15A. Ông nói, từ chỗ cả xã không có mét đường nhựa, đến nay đã có nhiều tuyến được nhựa hóa, đường bê tông phủ kín toàn xã, đường bê tông nội đồng vừa rồi tiếp tục được đầu tư mấy km nữa. Hệ thống thủy lợi nội đồng cũng được Nhà nước đầu tư từ kênh chính đến các tuyến nhánh xuống tận chân ruộng. Tất cả từ nguồn ngân sách nhà nước, người dân được thụ hưởng. Nhờ đó mà năng suất lúa vụ này nối tiếp vụ kia đều cao và gần như chưa mất mùa lần nào.

Năm nay, có những gia đình thu 6-7 tấn lúa, cá biệt có nhà chục tấn. Không chỉ có lúa, trong xã, kinh tế trang trại, vườn đồi, chăn nuôi của nhiều hộ dân cũng phát triển rất mạnh. Tất cả làm ra bao nhiêu là của gia đình bấy nhiêu chứ không phải bán tháo như ngày trước để không bị phạt 5% vì chậm nộp sản nữa, (vừa nói vừa cười) ông cảm thấy hạnh phúc.

Dân nghèo và mất niềm tin sẽ khó khơi gợi nội lực

Chia tay ông Ngô Nuôi, tôi tìm đến nhà ông Phạm Viết Phong - đảng viên, cựu chiến binh thôn Tây Bắc. Trong câu chuyện với chúng tôi, ông mong muốn, tới đây, việc sáp nhập các xã sẽ tạo thêm luồng sinh khí mới cho các làng quê nông thôn. 

“Nói gì nói, cứ phải dân giàu, nước mạnh. Khi đó, việc đóng góp xây dựng cho quê hương không mấy ai nề hà đâu. Chứ để cho dân nghèo đói và mất niềm tin thì khó có thể khơi gợi được nội lực”, ông Phong chia sẻ và chỉ lên căn nhà mới vừa xây cất xong.

Nhân ông Phong đề cập đến kêu gọi đóng góp trong dân, tôi hỏi ông, 10 năm nay, việc này ở Thường Nga thế nào? Ông bảo, sau “Gánh nặng quê nghèo” thì chấm dứt hẳn các khoản thu trái quy định, nhưng có một điều đặc biệt là việc huy động xã hội hóa trong đồng bào, nhất là con em ở xa gửi về xây dựng quê hương lại rất sôi nổi. Điều đó đã khơi gợi được lòng dân. Số liệu cụ thể, anh gặp lãnh đạo địa phương để có con số chính xác, nhưng qua một số công trình gần đây, quả thực rất đáng nể và đáng trân trọng. Những việc làm đó tôi đảm bảo trước 2015 chưa từng diễn ra.

Bà Lê Thị Hương, người đàn bà khắc khổ khóc nghẹn ngào trong bài đầu tiên của loạt bài, gặp lại chúng tôi, vẫn có thể đọc đầy đủ tên tác giả bài báo của 10 năm trước. Gặp chúng tôi lần này, vợ chồng ông bà vui tươi hẳn lên, không còn khóc, kêu than nữa. Bà bảo, so với 10 năm trước thì bây giờ khá hơn nhiều, cái bàn thờ gia tiên cũng được sắm tươm tất chứ không phải tấm gỗ treo tường như ngày trước. Còn ông chồng thì vẫn thật thà như ngày nào, 10 năm là 20 vụ lúa, tôi không phải kéo cả xe bò lúa đi bán lấy tiền đóng sản nữa. Có lẽ, do 10 năm không phải đóng sản, lúa làm ra được bao nhiêu là của mình nên chừng ấy thời gian nhà tôi không còn bị xếp là hộ nghèo nữa.

Cách nhà bà Hương một đoạn là nhà ông Phan Công Khoan. Thời điểm này 10 năm trước, ông Khoan là Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Thường Nga. Tâm sự với chúng tôi, ông bảo, thật lòng mà nói, loạt bài viết đã chỉ ra nhiều chỗ đúng và giúp chúng tôi nhận ra nhiều điều trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo ở cơ sở. Năm đó, xã không về kịp nông thôn mới (NTM) nhưng 1 năm sau thì đạt chuẩn NTM một cách trọn vẹn.

Chặng đường 10 năm qua là một hành trình vươn lên đầy nỗ lực của cả Đảng bộ, chính quyền và nhân dân, nhờ đó mà đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân khá lên rất nhiều. Điều mà ông Khoan trăn trở đó là công tác đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng cán bộ kế cận.

Gánh nặng quê nghèo là đòn bẩy

Chiều muộn đầu tháng 6, chúng tôi gõ cửa phòng làm việc của ông Đường Hồng Lam, Bí thư Đảng ủy xã Thường Nga. 

Ông Lam bảo, tôi làm ở xã gần 20 năm nay và quả thực nếu tính từ sau 2015 thì giai đoạn vừa rồi là một bứt phá của toàn Đảng bộ, chính quyền và nhân dân. Những kết quả làm được có thể chưa được như kỳ vọng nhưng rõ ràng là bức tranh ấy xán lạn hơn rất nhiều. Chúng tôi được các anh và cấp trên chỉ ra cho những tồn tại hạn chế thì đã kịp thời kiểm điểm, điều chỉnh để hoàn thiện mình, góp phần vào sự nghiệp chung. Thấy đời sống người dân ngày một tốt lên, bộ mặt nông thôn khang trang, là cán bộ, chúng tôi cảm thấy vui mừng lắm.

Về câu hỏi sau “Gánh nặng quê nghèo” của anh, quả thực lúc đó chúng tôi rất sốc và mất động lực hẳn. Nhưng rồi thời gian đã cho chúng tôi cảm thấu những việc mà Báo Nông nghiệp Việt Nam làm là vì nhân dân, vì sự phát triển đi theo đúng đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Dần dần, anh em chúng tôi cũng tự nhận ra buộc phải thay đổi, hòa mình vào với nhân dân, xốc lại tinh thần, cung cách làm việc để mọi việc được tốt lên. Lấy lại niềm tin với nhân dân, với cấp trên và hơn hết là lòng tự trọng của người cán bộ, đảng viên, chúng tôi ý thức sâu sắc phải thay đổi để phát triển.

10 năm qua, được sự giúp đỡ của các cấp, các ngành, sự chung lưng đấu cật của toàn Đảng bộ, chính quyền, nhân dân và con em xa quê nên Thường Nga đã giữ vững mặt trận ổn định và có những bước phát triển. Toàn xã có 5/7 thôn được công nhận khu dân cư NTM kiểu mẫu.

Về huy động sức dân, nếu như trước đây phải họp hành, ban hành Nghị quyết rồi bổ đầu sào, đầu hộ, đầu khẩu trầy trật mãi, có khi còn bị các anh phê bình trên báo. Nhưng nay, những số liệu và công trình tôi liệt kê ra đây là anh có thể kiểm chứng được bất cứ ở đâu từ sổ sách kế toán đến thực tế trong dân và ngay chính các công trình được xây dựng lên.

Đó là làm mới 3,7km đường thảm nhựa, với số tiền 3,6 tỷ đồng, trong đó nhân dân đóng góp 932 triệu đồng chỉ trong thời gian ngắn. 10 năm nay, khi vận động nhân dân theo hướng tự nguyện thì chưa có công trình nào mà người dân không hưởng ứng. Đây chính là bài học sâu sắc nhất đối với chúng tôi trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo ở cơ sở.

Những năm qua, xã Thường Nga đã huy động mạnh mẽ nguồn lực xã hội hóa để đầu tư xây dựng nhiều công trình dân sinh như: Đài tưởng niệm liệt sỹ, cổng làng, nhà văn hóa, sân bóng đá, hệ thống điện công cộng và phục dựng các đền thờ tâm linh. Nhân dân và con em xa quê đóng góp hàng tỷ đồng, thể hiện tinh thần gắn bó, tự nguyện cùng xây dựng quê hương. Ngoài ra, xã cũng kêu gọi hỗ trợ sửa chữa, xây mới hàng chục căn nhà cho hộ nghèo, trao quà Tết, cứu trợ thiên tai, dịch bệnh và hỗ trợ hoàn cảnh khó khăn ở cả trong và ngoài nước.

Những điều đó cho chúng tôi một kinh nghiệm về phát huy dân chủ và khơi gợi nội lực trong dân. Rõ ràng, khi làm việc gì, nếu thỏa đáng, đúng đắn và chạm được đến trái tim thì sẽ nhận được sự ủng hộ của nhân dân.

Tạm biệt ông Lam, chúng tôi tới nhà ông Phan Duy Đường, nguyên Tỉnh ủy viên, nguyên Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch HĐND huyện Can Lộc. Nhắc lại cái ngày quê nghèo gánh nặng ấy, ông Đường bảo, cho đến bây giờ tôi vẫn dõi theo tinh thần, thái độ làm việc của cán bộ, đảng viên quê nhà. Tôi muốn nói rằng, “Gánh nặng quê nghèo” là cái đòn bẩy cho địa phương.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy, chỉ có nghiêm túc phê bình và tự phê bình thì mới khá lên được. Đại hội VI Đảng ta cũng khẳng định phải nhìn thẳng sự thật, nói đúng sự thật. Vì thế, sau sự việc ấy, Đảng bộ và chính quyền đến từng đồng chí đảng viên, nhất là người đứng đầu phải thấy được đâu là ưu điểm để phát huy, đâu là hạn chế để khắc phục, không tự phụ, tự mãn, sinh ra mặc cảm, định kiến là hỏng. Nhà báo đã rất dũng cảm viết lên những điều ruột gan ấy, Chính phủ và UBND tỉnh nhìn ra chỉ đạo kịp thời và địa phương đã nhanh chóng khắc phục, sớm đi vào ổn định, đó mới là thành công từ nhiều phía.

“Nếu anh có đề cập nội dung này vào bài viết, thì qua đây, cho tôi được thay mặt cấp ủy, chính quyền xã Thường Nga xin bày tỏ lòng biết ơn về sự đồng lòng nhất trí, ủng hộ, đồng hành của cán bộ, đảng viên, nhân dân và con em xa quê trong suốt những năm qua và nhất là 10 năm trở lại đây. Chính sức mạnh đó đã giúp chúng tôi lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt những mục tiêu, nhiệm vụ và đạt được kết quả khởi sắc như thế”, Bí thư Đảng ủy xã Thường Nga Đường Hồng Lam gửi gắm.