Cánh đồng rộng hàng chục ha ở thôn Nà Tuồng, xã Xuân Dương (huyện Na Rì) vắng vẻ lạ thường. Thời điểm này, những năm trước, cánh đồng đã bạt ngàn màu xanh của mạ non, nhưng năm nay ruộng đồng khô hạn, bà con chưa thể làm đất.
Ruộng của ông Lô Xuân Tạ chưa thể làm đất do không có nước, nguy cơ đất đai bỏ hoang trong vụ xuân năm nay. Ảnh: Ngọc Tú.
Gia đình ông Lô Xuân Tạ có hơn 2.000m2 ruộng, một nửa đã cấy xong, nửa còn lại không có nước, chưa thể sản xuất. Ông Tạ cho biết, cả cánh đồng không có công trình thủy lợi, phụ thuộc hoàn toàn vào nước mưa. Tại địa phương, đã nhiều tháng nay, trời không mưa, cánh đồng hàng chục hecta khô hạn.
“Những năm trước nếu mưa nhiều thì làm được 2 vụ lúa, có năm làm được một vụ, nhưng năm nay chắc chắn đất đai bỏ hoang. Bây giờ nếu trời mưa cũng đã quá vụ trồng lúa, trồng ngô thì cũng khó cho thu hoạch”, ông Tạ cho biết thêm.
Ông Hoàng Văn Cúc, Trưởng thôn Nà Tuồng (xã Xuân Dương) thông tin, thôn có 2 cánh đồng, một khu dưới thấp, gần suối bà con dùng máy bơm dẫn nước về ruộng, đã gieo cấy xong. Nhưng khu ruộng còn lại cao hơn, xa dòng suối nên phải chờ nước mưa chứ không còn cách nào khác.
Theo thống kê của ngành nông nghiệp huyện Na Rì, toàn huyện có hơn 400 ha chịu ảnh hưởng bởi hạn hán trong vụ xuân năm nay. Trong số này có có 178 ha do Trạm Quản lý thủy nông huyện quản lý, 260 ha do địa phương quản lý.
Cánh đồng nứt nẻ, hệ thống thủy lợi không có nước, người dân bất lực chờ trời mưa. Ảnh: Ngọc Tú.
Ông Nông Quang Linh, phụ trách Trạm Quản lý thủy nông huyện Na Rì cho biết, do nhiều tháng liên tục không có mưa, lưu lượng dòng chảy trên các sông, suối thấp, các hồ chứa chỉ tích nước đạt 50-60% dung tích thiết kế. Mặc dù ngay từ đầu năm đơn vị đã phối hợp với các địa phương sửa chữa, nạo vét kênh mương nhưng nhiều công trình đã xuống cấp, khó khắc phục dẫn tới có hàng trăm hecta ruộng bị hạn.
Theo tính toán, huyện Na Rì cần khoảng 12 tỷ đồng vận hành hệ thống máy bơm, mua thêm vòi bơm, sên hút nước, nạo vét, phát dọn, sửa chữa tạm thời các công trình thủy lợi để chống hạn.
Theo số liệu từ Sở Nông nghiệp và Môi trường Bắc Kạn, vụ xuân năm nay, toàn tỉnh có khoảng 1.693 ha nguy cơ bị hạn hán, trong số này có một phần lớn diện tích phụ thuộc hoàn toàn vào nước mưa. Các địa phương có diện tích bị hạn nhiều là Na Rì hơn 400 ha, Chợ Mới hơn 390 ha, Chợ Đồn hơn 210 ha, Ba Bể hơn 270 ha.
Sở Nông nghiệp và Môi trường Bắc Kạn đã đề nghị các đơn vị, địa phương sửa chữa các công trình thủy lợi, tiếp tục tích nước phục vụ sản xuất. Đối với những diện tích không có nước tưới cần chủ động chuyển sang trồng một số loại cây ngắn ngày như ngô ngọt, ngô sinh khối, đậu tương, lạc, vừng. Bên cạnh đó, ngành chuyên môn cũng yêu cầu các địa phương chuẩn bị sẵn vật tư, giống để kịp thời gieo cấy lại đối với những diện tích bị hạn nếu còn trong khung thời vụ.
Về giải pháp vận hành công trình, các đơn vị thường xuyên kiểm tra, đánh giá nguồn nước trong các công trình thủy lợi, có kế hoạch điều tiết, phân phối nước hợp lý để đảm bảo cung cấp cho nhu cầu thiết yếu và sản xuất nông nghiệp.
Người dân huyện Na Rì tham gia nạo vét kênh mương chống hạn. Ảnh: Ngọc Tú.
Hiện, Công ty TNHH MTV Quản lý, khai thác công trình thủy lợi Bắc Kạn đang tích cực lắp đặt, sửa chữa bảo dưỡng các trạm bơm, máy bơm dã chiến, tận dụng mọi nguồn nước để phục vụ sản xuất.
Về lâu dài, các địa phương cần thực hiện giải pháp tưới tiết kiệm, ưu tiên đáp ứng nhu cầu nước tối thiểu vào các thời kỳ nhạy cảm về nước của cây để bảo đảm sản xuất hiệu quả, thích ứng với diễn biến thời tiết ngày càng phức tạp.
