Chuẩn bị nổ mìn và đo sóng địa chấn
* Xin cho biết làm cách nào mà người ta đo được chiều sâu của các mỏ trong lòng đất hoặc chiều sâu của các đại dương? 
Đõ Thị Huyền, huyện Khánh Sơn, tỉnh Khánh Hòa
Theo các nhà địa chất thì tuy khoa học địa chất đã đạt được nhiều thành tựu lớn, nhưng việc nghiên cứu trực tiếp về thành phần và cấu trúc của Trái Đất cũng chỉ mới được tiến hành ở phần vỏ trên cùng của Trái Đất. Đến hiện nay việc khoan sâu vào lòng đất chỉ mới tiến hành ở một vài nơi và cũng mới đạt tới độ sâu hơn 10km. Những mũi khoan ở độ sâu ít hơn 10km thường cũng chỉ được tiến hành trong công tác tìm kiếm dầu mỏ, khí đốt ở một số nơi.
Việc nghiên cứu cấu trúc sâu của Trái Đất chủ yếu dựa trên phương pháp điạ vật lý, trước hết là bằng phương pháp địa chấn. Khi xảy ra một vụ động đất hoặc các vụ nổ thì từ tâm chấn động sinh ra những sóng chấn động phức tạp, trong đó đáng chú ý hơn cả là sóng dọc, sóng ngang và sóng trên mặt.
Trong sóng dọc các hạt vật chất dao động theo phương truyền sóng, sóng dọc lan truyền nhanh và có thể truyền qua các môi trường cứng, nước và khí. Sóng ngang có phương dao động của vật chất thẳng góc với phương truyền sóng và có tốc độ lan truyền chậm hơn sóng dọc. Sóng trên mặt lan truyền trên bề mặt ranh giới của mặt đất với khí quyển và bị tắt rất nhanh chóng.
Bằng thực nghiệm người ta đã đo được tốc độ truyền sóng dọc và sóng ngang qua các môi trường vật chất khác nhau. Từ đó khi biết được tốc độ truyền của các loại sóng ta có thể luận ra cấu trúc và thành phần vật chất của môi trường mà sóng truyền qua. Kiểm nghiệm trong công tác nghiên cứu thực tiễn đã chứng minh sự đúng đắn của phương pháp này.
Tốc độ truyền sóng địa chấn qua các tầng khác nhau của Trái Đất thay đổi rất rõ nét, điều đó chứng tỏ thành phần vật chất của các tầng dưới sâu lòng đất rất khác nhau. Tốc độ truyền sóng địa chấn thay đổi dần từ trên mặt đất xuống sâu trong lòng Trái Đất nhưng có mấy mức đột biến rõ nét.
1) Mức đột biến thứ nhất diễn ra ở độ sâu 33m, tốc độ truyền sóng dọc (Vp) và sóng ngang đều tăng vọt. Đây chính là ranh giới dưới của vỏ Trái Đất và manti, quen gọi là ranh giới Mohorovich hay Moho (theo tên nhà địa vật lý Nam Tư cũ là người lần đầu phát hiện sự đột biến về tốc độ truyền sóng này).
2) Dưới ranh giới Moho tốc độ tăng dần và có thay đổi không lớn cho đến độ sâu 2.900km thì tốc độ truyền sóng dọc giảm một cách đột ngột còn sóng ngang thì không truyền tiếp xuống sâu nữa. Đây là ranh giới giữa manti và nhân ngoài của Trái Đất và cũng thường được gọi là ranh giới Gutenberg.
3) Tiếp theo, tốc dộ sóng dọc lại tăng dần cho đến độ sâu 5.200m tốc độ sóng dọc cũng lại thay đổi, không tăng nữa mà chững lại rồi tiếp tục giảm cho đến tâm Trái Đất, đây là ranh giới giữa nhân trong và nhân ngoài.
Như vậy là việc phát ra sóng địa chấn xuống đáy biển hay vào lòng đất rồi theo dõi thời gian sóng dội trở lại khi gặp vật cản (mỏ dầu, mỏ kim loại, đáy biển) và biết được tốc độ của sóng khi qua từng loại môi trường (đất, đá, nước biển…) thì có thể tính ra độ sâu cần tìm kiếm.
