Phụ nữ và thuốc lá - Khi làn khói làm lu mờ nét đẹp riêng

Một trưa nắng tháng Sáu, tôi ghé vào một quán nước ven đường trên phố Hoàng Diệu, thành phố Thái Bình, tỉnh Thái Bình. Gió hầm hập thổi qua những hàng cây trút lá, phố xá bỗng chùng xuống trong cái nắng oi ả của buổi trưa. Trong góc quán nhỏ, một người phụ nữ khoảng ngoài 50 tuổi ngồi lặng lẽ bên cốc trà đá. Điều khiến tôi chú ý không phải là bộ quần áo giản dị hay dáng ngồi trầm tư của bà, mà là làn khói trắng đặc đang nhè nhẹ tỏa ra từ điếu thuốc lá trên tay.

Người phụ nữ ấy rít một hơi sâu, giữ khói trong miệng rồi chậm rãi nhả ra thành từng làn lượn lờ. Có gì đó rất an nhiên trong dáng vẻ của bà, nhưng đồng thời cũng gây một cảm giác lạ lẫm - và đôi chút tiếc nuối.

Trong ký ức của nhiều người, hình ảnh người phụ nữ Việt gắn liền với vẻ dịu dàng, kín đáo và thanh lịch. Thế nên, khi bắt gặp một phụ nữ ngồi hút thuốc giữa phố đông, cảm giác ngỡ ngàng là điều khó tránh khỏi. Và tôi chợt nhận ra: chuyện phụ nữ hút thuốc, dù không còn quá mới mẻ, vẫn là một điều khiến xã hội phải trăn trở.

Khi khói thuốc không còn là "đặc quyền" của nam giới

Theo thống kê của Bộ Y tế, tỉ lệ nữ giới hút thuốc lá ở Việt Nam tuy không cao như nam giới nhưng đang có xu hướng tăng, đặc biệt là ở giới trẻ. Những năm gần đây, thuốc lá điện tử trở thành một “làn sóng ngầm” len lỏi vào trường học, khu công nghiệp và cả những tụ điểm giải trí - nơi nhiều nữ sinh, nữ công nhân xem nó như một cách thể hiện cá tính hoặc giải tỏa căng thẳng.

Không ít lần, tôi bắt gặp các cô gái trẻ ngồi ở quán trà sữa, tay cầm chiếc vape nhỏ xinh, nhả khói như đang… "diễn một phân cảnh trong phim Hàn". Trong lớp khói mỏng, gương mặt họ hiện lên đầy tự tin, nhưng sau lớp trang điểm và thần thái “cool ngầu” ấy là những hiểm họa về sức khỏe mà có lẽ họ chưa kịp nghĩ tới.

Không chỉ có thuốc lá điện tử, thuốc lá truyền thống cũng vẫn hiện diện như một “người bạn đồng hành” của nhiều phụ nữ trung niên. Tuần trước, tại một quán bia trên đường Tạ Quang Bửu (Hai Bà Trưng, Hà Nội), tôi bắt gặp một chị khoảng 40 tuổi, tóc xoăn nhuộm nâu, tay châm lửa điêu luyện như một người từng trải. Chị hút thuốc trong tiếng cười nói rôm rả với bạn bè, chẳng ngại ánh nhìn từ những người xung quanh.

Với đàn ông, hút thuốc vốn đã mang lại nhiều tác hại cho sức khỏe. Nhưng với phụ nữ, nhất là ở độ tuổi sinh sản, cái giá phải trả còn cao hơn gấp bội. Theo Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, nguy cơ mắc ung thư cổ tử cung ở phụ nữ hút thuốc cao gấp đôi so với người không hút. Khói thuốc chứa hàng trăm chất độc hại và nhiều trong số đó đã được xác định là thủ phạm gây ra ung thư cổ tử cung cùng nhiều căn bệnh ung thư nguy hiểm khác. Một con số đáng lo ngại, nhất là trong bối cảnh ung thư cổ tử cung đang là một trong những loại ung thư phổ biến nhất ở nữ giới tại Việt Nam.

Không dừng lại ở đó, khói thuốc còn âm thầm gây tổn hại đến hệ hô hấp, tim mạch, làn da và cả sức khỏe sinh sản của người phụ nữ. Nhiều nghiên cứu cho thấy, hút thuốc có thể làm giảm chất lượng trứng, gây rối loạn nội tiết, tăng nguy cơ sảy thai và làm giảm hiệu quả của các phương pháp điều trị vô sinh. Với phụ nữ mang thai, hút thuốc còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của thai nhi, làm tăng nguy cơ sinh non và thai chết lưu.

Sự thật là, thuốc lá không chỉ tấn công cơ thể từ bên trong mà còn khiến vẻ ngoài của người phụ nữ trở nên kém tươi tắn: da sạm đi, tóc xơ xác, răng ố vàng và hơi thở có mùi khó chịu. Những điều này dần bào mòn sự duyên dáng, vốn là một trong những nét đẹp đặc trưng của phái nữ.

Để làn khói không che lấp vẻ đẹp của phụ nữ

Chúng ta đang sống trong một xã hội hiện đại, nơi quyền bình đẳng giới được tôn trọng và đề cao. Phụ nữ có quyền lựa chọn cách sống, cách thể hiện bản thân và không nên bị ràng buộc bởi những định kiến cũ kỹ. Tuy nhiên, tự do không đồng nghĩa với việc bỏ qua những hậu quả có thể tiên lượng được.

Hút thuốc không khiến một người phụ nữ trở nên cá tính hay mạnh mẽ hơn, đó chỉ là một ảo ảnh thoáng qua, trong khi cơ thể đang lặng lẽ gánh chịu những tổn thương khó lường. Nhiều bạn trẻ chọn thuốc lá như một cách thể hiện cái tôi, một tuyên ngôn cá tính giữa đám đông. Nhưng phía sau làn khói ấy, ít ai nhận ra mình đang chạm tay vào một quả bom hẹn giờ cho sức khỏe lâu dài. Cá tính thực sự, đôi khi, nằm ở sự lựa chọn sống lành mạnh và tỉnh táo trước những trào lưu có thể khiến mình trả giá bằng chính sức khỏe và tương lai.

Điều đáng lo là hiện nay, nhiều chiến dịch quảng cáo thuốc lá điện tử được "làm màu" để thu hút giới trẻ, trong đó có không ít nữ sinh. Họ bị thuyết phục rằng đây là lựa chọn “an toàn hơn”, “sành điệu hơn”, nhưng sự thật là các loại thuốc lá thế hệ mới cũng chứa đầy hóa chất độc hại, và chưa có nghiên cứu dài hạn nào khẳng định mức độ an toàn thực sự của chúng.

Những người phụ nữ tôi gặp trong quán trà đá hay quán bia hôm ấy không hề biết họ đang trở thành một “chủ đề” trong suy nghĩ của người khác. Có thể với họ, thuốc lá là một cách để giải khuây sau những ngày dài vất vả, là thói quen khó bỏ hoặc đơn giản chỉ là niềm vui nhỏ bé. Nhưng dù lý do là gì, tôi vẫn không khỏi tiếc nuối: liệu làn khói ấy có đáng để đánh đổi lấy sức khỏe, sắc đẹp và cả ánh nhìn trìu mến từ những người xung quanh?

Xã hội hiện đại cần sự cảm thông và hiểu biết, không phải sự phán xét. Nhưng cũng cần những lời nhắc nhở nhẹ nhàng để mỗi người tự cân nhắc lựa chọn cho mình con đường sống lành mạnh hơn. Bởi có những thứ, chẳng hạn như thuốc lá, một khi đã thành thói quen, rất khó quay đầu…

Trong những buổi trò chuyện với học sinh, sinh viên, không ít chuyên gia y tế đã bày tỏ nỗi lo trước xu hướng gia tăng sử dụng thuốc lá điện tử ở trẻ em gái, thanh thiếu niên và phụ nữ trẻ. GS.TS Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế chia sẻ, việc này không chỉ âm thầm ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản, mà còn có thể để lại những hệ lụy lâu dài cho chất lượng giống nòi. Ông cũng cho biết, nhiều khảo sát tại cộng đồng đã chỉ ra mối liên quan đáng lo ngại giữa việc hút thuốc lá điện tử và nguy cơ tiếp xúc với các tệ nạn xã hội như ma túy, shisha hay các chất gây nghiện khác.