Phóng viên Sơn Bách và hành trình vào tâm chấn động đất ở Myanmar

Anh chia sẻ kỷ niệm tác nghiệp tại "điểm nóng" động đất tại Myanmar, nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam. 

Tác nghiệp trong tâm chấn động đất Myanmar

Cuối tháng 3/2025, trận động đất 7,7 độ richter bất ngờ xảy ra tại Myanmar và một số nước trong khu vực Đông Nam Á, khiến hàng nghìn người tử vong. Chỉ vài ngày sau thảm họa, Việt Nam cử các đoàn cứu nạn, cứu hộ sang để chung tay chia sẻ khó khăn với nước bạn. Ban Biên tập Báo Nhân Dân quyết định cử 2 phóng viên Trần Sơn Bách và Trần Thành Đạt trực tiếp tớiMyanmar tác nghiệp. 

Từng cùng nhau tham gia đưa tin thảm họa động đất tại Thổ Nhĩ Kỳ (năm 2023), chúng tôi xác định ngay từ đầu: Chuyến tác nghiệp lần này rất khác biệt, nhất là khi vùng động đất lần này có một phần chịu ảnh hưởng bởi giao tranh.

Bởi vậy, ngay khi đặt chân tới Myanmar, chúng tôi đã quyết định phải chia đôi nhóm. Anh Thành Đạt sẽ nhận nhiệm vụ di chuyển tới Thủ đô Naypyidaw, nhập đoàn cứu hộ, cứu nạn Việt Nam để bám sát tuyến thông tin từ thực địa giải cứu. Trong khi đó, tôi tiếp tục đi sâu hơn về phía bắc 700km để tiếp cận vùng “khởi phát” động đất là Sagaing và Mandalay.

2h sáng hôm sau, Đạt và tôi thức dậy, rời Yangoon để bắt đầu hành trình. Mất đúng 12 giờ di chuyển liên tục, tới tối muộn ngày 1/4, tôi cùng các phóng viên Đinh Quốc Dũng, Ngô Bá Đức (Đài Truyền hình Hà Nội) mới tới được Mandalay. Cùng thời điểm, Thành Đạt cũng có mặt tại Naypyidaw bắt đầu tác nghiệp. Dọc đường, khung cảnh những tòa nhà đổ vỡ, những mái chùa bị bẻ gập cong queo trải dài ra dường như bất tận.

Những điều không nằm trong sách vở

Vào thời điểm đó, do nước sở tại yêu cầu hạn chế phóng viên quốc tế tiếp cận các vùng tâm chấn, nên lượng thông tin có được… khá nghèo nàn và khuyết thiếu. Và cũng giống như “trải nghiệm” tại Hatay năm 2023, người dân địa phương hầu như không sử dụng tiếng Anh để giao tiếp. Việc phỏng vấn sẽ phải thông qua một phiên dịch viên người bản xứ, trong khi cả 3 phóng viên đều chưa từng tới Mandalay, cũng không có bất cứ quan hệ nào tại vùng đất này.

Rất may, thông qua một người Việt Nam tại địa phương, cả nhóm đã thuê được một căn phòng nhỏ gần trung tâm thành phố. Yaz Rar Htun - anh chàng lễ tân khách sạn nói được tiếng Anh, tôi ngay lập tức ngỏ ý… nhờ anh dẫn đường trong những ngày tác nghiệp sắp tới với một khoản chi phí nhỏ. Khi biết mục đích của đoàn, Yaz đã đồng ý tham gia; đồng thời lưu ý cần tác nghiệp thận trọng, không sử dụng máy quay, máy ảnh, đặc biệt tại những vùng đang bị ảnh hưởng bởi chiến sự.

Ngay tối đó, đúng 21 giờ, cách thời điểm Mandalay thực hiện lệnh giới nghiêm 1 tiếng, Yaz đưa chúng tôi tiếp cận khu tị nạn dành cho các nạn nhân động đất để thực hiện những cuộc phỏng vấn đầu tiên.

Những ngày tiếp theo, trên chiếc xe Tuktuk thuê được, Yaz dẫn chúng tôi đi dọc lòng Mandalay, chứng kiến hàng chục ngôi chùa, tu viện, khách sạn, trung tâm thương mại, nhà dân… đổ sập.

Thông qua sự giúp đỡ của Yaz, chúng tôi có điều kiện tiếp cận sâu hơn vào lòng thảm họa. Thậm chí, trong buổi sáng thứ 3, anh còn “đánh liều” đưa đoàn tiếp cận tỉnh Sagaing - vùng khởi phát động đất, cũng là nơi đang bị ảnh hưởng bởi giao tranh. Nhưng, vì lý do an toàn, chúng tôi chỉ ở lại thành phố tâm chấn 30 phút rồi trở về.

Không chấp nhận dừng lại ở “ranh giới an toàn”, ngày thứ 4 trong vùng thảm họa, chúng tôi đã kết nối được với chị Chu Thị Nguyệt, một người Việt Nam đang thực hiện nhiều hoạt động cứu trợ thiết thực tại địa phương. Biết được chị Nguyệt chuẩn bị tới Sagaing để phát nhu yếu phẩm, chúng tôi xin được đi cùng và được chấp thuận.

Trong lần thứ hai trở lại vùng đất “nóng”, chúng tôi mới có thể tác nghiệp… thoải mái hơn, với tư cách thành viên đoàn từ thiện. Nhờ chuyến đi ấy, chúng tôi đã có được những bức hình, thước phim quý giá và gần như “độc nhất” tại Sagaing; được hiểu hơn về những mất mát và đau thương tận “ngọn nguồn thảm họa”. Ngoài ra, chúng tôi cũng có cơ hội quý giá để phản ánh về tinh thần tương thân tương ái, nghĩa tình quốc tế của dân tộc Việt Nam trong những hoàn cảnh đặc biệt nhất.

Nói thêm về chuyện… đề phòng dư chấn sau động đất, do điều kiện đặc thù ở địa phương, lần tác nghiệp này, các phóng viên không thể cắm lều trại ngủ ngoài đường như tại Thổ Nhĩ Kỳ 2 năm về trước. Mặc dù vậy, việc lưu trú trong căn phòng nằm ở tầng 2 của khách sạn 12 tầng tiềm ẩn rất nhiều rủi ro. Để bảo đảm an toàn… tương đối, tôi quyết định ngủ ngay trên sàn nhà để… lắng nghe dư chấn. Chỉ cần thấy lớp gạch rung lên, chúng tôi sẽ chạy thẳng xuống tầng 1 theo lối thoát hiểm đường bộ cách đó không xa. Rất may, dù trải qua gần chục lần dư chấn, không có sự cố đáng tiếc nào xảy ra.

Trong khi đó, tại Naypyidaw, đồng nghiệp của tôi, phóng viên Thành Đạt cũng căng mình với nhiệm vụ thông tin về hoạt động cứu nạn, cứu hộ của 2 đoàn Việt Nam. Là phóng viên ảnh, anh phải theo chân các chiến sĩ vào tận hiện trường, chui rúc dưới những ngôi nhà đổ nát.

Tác nghiệp tại vùng thảm hoạ, theo Sơn Bách, không chỉ cần một đôi mắt tinh tường để ghi lại khoảnh khắc mà còn đòi hỏi một bản lĩnh thép và sự tỉnh táo để bảo đảm an toàn cho chính mình giữa lằn ranh mong manh của sự sống và cái chết.

Với hai mũi tác nghiệp tại Myanmar, tuyến thông tin về trận động đất lịch sử tại Myanmar của Báo Nhân Dân có “màu sắc” rất khác biệt so với các cơ quan truyền thông khác. Ở đó, vừa có bức tranh toàn cảnh những “đổ vỡ về văn hóa”, những mất mát, thương đau của vùng đất Phật Giáo ngàn năm lịch sử; đồng thời đi sâu vào những số phận, con người cụ thể đang ngày ngày tìm cách vượt qua đại địa chấn để gây dựng lại tương lai. Ở đó, còn khắc họa rất rõ hình ảnh về đội cứu hộ, cứu nạn Việt Nam quyết tâm không lùi bước trước vô vàn khó khăn, thử thách cũng như tình cảm của người dân Myanmar dành cho nghĩa cử cao đẹp của Việt Nam.

"Trong chuyến tác nghiệp tại Myanmar, tôi cực ấn tượng và đau xót khi tới các ngôi chùa, thấy các sư mặc áo nâu thẫn thờ đi lại trong những khuôn viên đầy đổ nát. Những tiếng kinh cầu vang lên giữa trưa ám ảnh vô vùng… Nghề báo cho tôi niềm hạnh phúc, là được đi, được gặp gỡ, được sống nhiều hơn trong cuộc đời của mình", phóng viên Trần Sơn Bách.