Phòng, chống bệnh thường gặp trên gà: Nguy cơ tụ huyết trùng trên gà

Nguy cơ bùng phát luôn thường trực

Trong điều kiện nhiệt đới như Việt Nam, tụ huyết trùng (Avian Pasteurellosis - do vi khuẩn Pasteurella multocida gây ra) thường xuất hiện vào những thời điểm giao mùa, khi thời tiết thay đổi đột ngột làm giảm sức đề kháng của đàn vật nuôi. Vi khuẩn P. multocida có thể tồn tại ở đường hô hấp trên của gia cầm khỏe mạnh, từ đó phát tán ra môi trường thông qua dịch mũi, phân hoặc nước uống bị ô nhiễm. Chuồng trại ẩm thấp, mật độ nuôi cao và thông thoáng kém là những yếu tố khiến bệnh dễ bùng phát thành ổ dịch.

Bệnh tụ huyết trùng có thể diễn biến ở nhiều thể. Với thể cấp tính, gà chết đột ngột mà không có biểu hiện báo trước. Thể á cấp tính thường thấy gà ủ rũ, khó thở, tiêu chảy, giảm năng suất đẻ. Một số con bị sưng tích, viêm khớp hoặc sưng mắt. Thể mãn tính có thể kéo dài với tỷ lệ chết thấp hơn nhưng gây suy kiệt và giảm năng suất chăn nuôi.

Nghiên cứu tại tỉnh Tiền Giang (cũ) vào năm 2019 cho thấy, trong số 90 mẫu bệnh phẩm từ gà bệnh, có tới 48,15% dương tính với tụ huyết trùng, tỷ lệ cao hơn đáng kể ở các hộ nuôi nhỏ lẻ so với trang trại quy mô lớn. Đặc biệt, gà 30 - 60 ngày tuổi ghi nhận tỷ lệ nhiễm cao hơn so với các nhóm tuổi khác. Thực tế này phản ánh nguy cơ bệnh lưu hành rộng rãi trong các đàn gà thương phẩm nếu không có biện pháp phòng bệnh kịp thời.

Vaccine và an toàn sinh học là chìa khóa

Hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu đối với tụ huyết trùng. Các biện pháp thú y tập trung vào phòng ngừa và khống chế dịch bệnh, trong đó vaccine được coi là “lá chắn” sống còn. Trên thị trường đang có nhiều loại vaccine bất hoạt và vaccine sống giảm độc lực, được sử dụng theo lịch tiêm do cơ quan thú y hướng dẫn. Các chuyên gia lưu ý, vaccine cần được tiêm hoặc nhỏ mắt, mũi đúng kỹ thuật, nhắc lại định kỳ 3 - 6 tháng, tùy điều kiện chăn nuôi và loại gia cầm.

Song song với vaccine, an toàn sinh học phải được thực hiện nghiêm ngặt để phòng bệnh tụ huyết trùng. Chuồng trại cần đảm bảo khô ráo, thoáng khí, có hố sát trùng ở cổng trại; người và phương tiện ra vào phải được kiểm soát chặt. Các dụng cụ chăn nuôi cần vệ sinh, sát trùng định kỳ; chuồng có dịch phải làm trống, tiêu độc và để nghỉ ít nhất 3 tuần trước khi tái đàn.

Với những đàn gà có dấu hiệu bệnh, có thể áp dụng kháng sinh như enrofloxacin, streptomycin, ampicillin… theo chỉ dẫn của thú y, kết hợp bổ sung vitamin, điện giải để tăng sức đề kháng. Tuy nhiên, việc dùng kháng sinh phải hết sức thận trọng, tránh lạm dụng gây kháng thuốc.

PGS.TS Lê Thanh Hiền, Trưởng Bộ môn Bệnh truyền nhiễm và thú y cộng đồng, trường Đại học Nông Lâm TP.HCM, nhấn mạnh: “Tụ huyết trùng có thể giết chết hàng loạt gia cầm trong thời gian rất ngắn. Phòng bệnh chủ động, nhất là tiêm phòng và đảm bảo an toàn sinh học, là yếu tố quyết định để hạn chế thiệt hại”.

Kinh nghiệm cho thấy, các ổ dịch tụ huyết trùng thường bùng phát mạnh tại những hộ nuôi nhỏ lẻ, thiếu biện pháp phòng ngừa và giám sát thú y. Do đó, nâng cao nhận thức người chăn nuôi, tuân thủ lịch tiêm phòng, đồng thời phối hợp chặt chẽ với cơ quan thú y địa phương khi có dấu hiệu bất thường sẽ giúp kiểm soát dịch hiệu quả.

Tụ huyết trùng không chỉ gây chết hàng loạt, mà còn làm giảm năng suất trứng, tăng chi phí phòng trị, ảnh hưởng trực tiếp đến sinh kế người chăn nuôi. Chủ động tiêm vaccine, duy trì môi trường chăn nuôi sạch bệnh, kết hợp tăng cường sức đề kháng đàn gà chính là giải pháp bền vững để bảo vệ ngành gia cầm trước căn bệnh nguy hiểm này.