Sông, hồ đang cạn kiệt
Theo Đài khí tượng thủy văn tỉnh Bắc Kạn, từ tháng 11/2024 đến nay, trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn gần như không có mưa, hoặc chỉ có mưa nhỏ không đáng kể. Lượng mưa từ tháng 11/2024 đến tháng 3/2025 thiếu hụt so với trung bình nhiều năm khoảng 71%. Tổng lượng dòng chảy nước mặt trên sông suối từ tháng 1/2025 đến nay thiếu hụt khoảng 17% so với trung bình nhiều năm, riêng tháng 3 thiếu hụt khoảng 23%.
Lượng nước về ít, nhiều hồ chứa trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn đã xuống bằng, hoặc dưới mực nước chết.
Hồ chứa nước Nặm Cắt (thành phố Bắc Kạn) có dung tích hơn 12 triệu m3, lớn nhất tỉnh Bắc Kạn. Công trình này ngoài phục vụ tưới tiêu cho sản xuất còn góp phần điều tiết nước cho sông Cầu. Thời điểm hiện tại, nước trong hồ đã xuống dưới mực nước chết, lượng nước điều tiết cho hạ lưu thấp, ảnh hưởng đến sản xuất, nước sinh hoạt của người dân vùng hạ lưu sông Cầu.
Mực nước hồ chứa nước Nặm Cắt (thành phố Bắc Kạn) xuống thấp kỷ lục. Ảnh: Ngọc Tú.
Tại huyện Chợ Mới, hồ Khuổi Quang cung cấp nước cho hơn 22ha, hiện mực nước trong hồ đã bằng mực nước chết. Công trình chỉ có thể cung cấp nước cho khoảng 8ha đất sản xuất. Tương tự, hồ Kéo Coi, hồ Thôm Moong, hồ Khuổi Dú ở huyện Na Rì cũng đã cạn kiệt nước.
Hồ Khuổi Khe ở huyện Na Rì là một trong những hồ chứa lớn của tỉnh Bắc Kạn, gần đây, mực nước xuống thấp, chỉ đạt khoảng 50% dung tích thiết kế. Ông Nông Quang Linh, phụ trách Trạm Quản lý thủy nông huyện Na Rì cho biết, hồ Khuổi Khe cung cấp nước sản xuất cho gần 79ha lúa, nhiều tháng nay mực nước trong hồ liên tục giảm, nếu thời gian tới không có mưa sẽ ảnh hưởng lớn đến sản xuất nông nghiệp ở hạ lưu.
Theo thống kê của Công ty TNHH MTV Quản lý, khai thác công trình thủy lợi tỉnh Bắc Kạn, hiện nay đơn vị đang quản lý 30 hồ chứa, trong đó có 5 hồ dưới mực nước chết, các hồ còn lại chỉ đạt từ 40 đến 60% dung tích.
Bà Đào Thị Nguyệt, Phó Giám đốc Công ty TNHH MTV Quản lý, khai thác công trình thủy lợi tỉnh Bắc Kạn cho biết, nếu thời gian tới không có mưa, nhiều hồ chứa trên địa bàn sẽ cạn kiệt nước.
"Chúng tôi khuyến cáo người dân cần sử dụng nước tiết kiệm. Sắp tới, nhiều hồ chứa đang bị hư hỏng sẽ tiến hành sữa chữa, đơn vị đề nghị chủ đầu tư cần chỉ đạo các nhà thầu vừa thi công vừa có phương án đảm bảo nước phục vụ sản xuất, sinh hoạt của người dân", bà Nguyệt nhấn mạnh.
Đầu nguồn sông Cầu, đoạn chảy qua thành phố Bắc Kạn cạn trơ đáy. Ảnh: Ngọc Tú.
Ruộng đồng nứt nẻ
Tình trạng khô hạn kéo dài khiến ruộng đồng nứt nẻ, người dân chật vật tìm nguồn nước, mong mưa từng ngày. Chưa năm nào, cánh đồng Phiêng Phường, xã Mỹ Phương (huyện Ba Bể) đối mặt với cảnh khô hạn khắc nghiệt như năm nay. Nhiều tháng nay, những thửa ruộng ở men chân đồi đã nứt nẻ, cây lúa còi cọc, lá dần chuyển sang úa vàng.
Gia đình anh Hoàng Văn Nguyệt có hơn 4.000m2 ruộng, dưới ánh nắng gay gắt, tình trạng không có nước nước kéo dài khiến ruộng bắt đầu nứt nẻ. Anh Nguyệt cho biết, chưa bao giờ thấy hạn hán nghiêm trọng như năm nay, sông suối cạn kiệt, kênh mương không có nước khiến cây lúa không thể phát triển. Nếu tình trạng khô hạn còn kéo dài khả năng vụ thu hoạch năm nay sẽ mất trắng.
Đồng lúa ở xã Mỹ Phương (huyện Ba Bể) nứt nẻ do hạn hán kéo dài. Ảnh: NT.
Có mặt tại huyện Na Rì, dù đã cuối tháng 4, nhiều thửa ruộng vẫn chưa cày, bừa, con suối gần đó đã cạn trơ đáy. Cánh đồng Nà Tuồng, xã Xuân Dương (huyện Na Rì) hiện lên trước mắt chúng tôi với hai mảng màu đối lập. Những thửa ruộng dưới thấp gần suối là màu xanh mướt, ở phía đối diện, rất nhiều thửa ruộng men chân đồi chỉ toàn màu cỏ úa, tiêu điều, xơ xác.
Ông Hoàng Văn Cúc, Trưởng thôn Nà Tuồng cho biết, trong thôn có khoảng chục ha ruộng men chân đồi phụ thuộc hoàn toàn vào nước mưa. Nhiều tháng nay hạn hán, bà con không thể làm đất, gieo cấy vụ xuân, bây giờ muốn chuyển sang trồng cây khác cũng đã quá khung thời vụ.
“Mọi năm khoảng tháng 3, trời đã mưa, khe nước ở đầu thôn đã có nhiều nước, năm nay vẫn khô cạn. Bà con trong thôn chủ yếu sản xuất nông nghiệp, tình hình hiện tại sẽ ảnh hưởng lớn đến cuộc sống, thu nhập”, ông Cúc thông tin thêm.
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Bắc Kạn, vụ xuân năm nay, toàn tỉnh có khoảng 1.693ha nguy cơ bị hạn hán, trong số này có một phần lớn diện tích phụ thuộc hoàn toàn vào nước mưa. Các địa phương có diện tích bị hạn nhiều là Na Rì hơn 400ha, Chợ Mới hơn 390ha, Chợ Đồn hơn 210ha, Ba Bể hơn 270ha.
Hạn hán kéo dài ảnh hưởng lớn đến sản xuất nông nghiệp tại tỉnh Bắc Kạn. Ảnh: NT.
Ông Nguyễn Anh Tuấn, Giám đốc Đài khí tượng thủy văn tỉnh Bắc Kạn cho biết, hiện nay mực nước sông, suối trên địa bàn tỉnh thấp nhất trong năm. Dự báo, từ nay đến 27/4 có một đợt mưa rào diện rộng sẽ giúp giải “cơn khát” hiện nay.
