Trăn trở về một hòn đảo “khát”
Giữa muôn trùng biển khơi của Quảng Ngãi, đảo An Bình (Lý Sơn) chỉ rộng chưa đầy một cây số vuông nhưng phải đối mặt với một trong những thách thức nghiêm trọng nhất: thiếu nước ngọt quanh năm. Không có sông suối, nước ngầm lại nhiễm lợ, hơn 500 cư dân nơi đây buộc phải phụ thuộc vào nước mưa hoặc mua nước từ đất liền với giá gấp nhiều lần.
Để có nước sạch dùng cho sinh hoạt, người dân phải mua nước với giá 300.000 đồng/m³. Đây là số tiền không nhỏ với đời sống kinh tế của bà con trên đảo. Thậm chí, có gia đình phải dùng chung nước giặt, hạn chế việc tắm gội hoặc rửa rau sạch vì… không dám lãng phí nước.
Để có nước sạch dùng cho sinh hoạt, người dân đảo An Bình phải mua nước với giá 300.000 đồng/m³. Ảnh: Thu Uyên.
Đến An Bình trong một chuyến khảo sát, chứng kiến cảnh người dân phải tiết kiệm từng gáo nước, nhóm sinh viên trẻ của Trường Đại học Đà Lạt - nhóm MD4Island đã nung nấu một ý tưởng về tìm nước ngọt cho người dân đảo. Họ bắt tay vào nghiên cứu sáng kiến chế tạo máy lọc nước biển MD cải tiến bằng màng lọc siêu kỵ nước và hệ thống chưng cất màng chạy bằng năng lượng mặt trời, mang lại nguồn nước sạch bền vững cho người dân đảo nhỏ An Bình.
Độc đáo sáng kiến máng lọc nước biển
Đại diện nhóm MD4Island, bạn Nguyễn Thị Thu Uyên - Trưởng nhóm cho biết, điểm đột phá lớn nhất của sáng kiến máy lọc nước biển MD nằm ở vật liệu màng bộ phận quyết định hiệu suất và độ bền của toàn hệ thống. Nhóm nghiên cứu đã phát triển màng lọc siêu kỵ nước mới bằng cách bổ sung isoamyl alcohol trong quá trình tổng hợp polymer, giúp bề mặt màng chống bám nước tốt hơn, hạn chế hiện tượng phồng và thấm ướt vốn là nhược điểm của các màng MD truyền thống.
Kết quả thử nghiệm cho thấy màng giữ được độ ổn định cao khi tiếp xúc với nước biển nóng, đạt hiệu suất khử muối trên 99% và tăng thông lượng nước thấm hơn 25% so với các vật liệu đang được sử dụng phổ biến.
Quy trình tổng hợp màng MD cải tiến tại phòng thí nghiệm. Ảnh: Thu Uyên.
Không dừng ở việc tạo ra vật liệu mới, nhóm nghiên cứu cũng thiết kế một hệ thống lọc nước biển hoàn chỉnh dựa trên năng lượng mặt trời và nguồn nước biển sâu. Hệ thống bao gồm bộ thu nhiệt mặt trời để làm nóng nước đầu vào, mô-đun màng lọc siêu kỵ nước để tách hơi nước khỏi muối và tạp chất, cùng bộ giải nhiệt để thu được nước sạch đạt chuẩn sử dụng.
Nhờ cấu trúc đơn giản, ít chi tiết cơ khí và hoàn toàn không phụ thuộc vào điện lưới, hệ thống có thể cung cấp từ 50-100 lít nước sạch mỗi ngày cho một hộ dân với chi phí sản xuất dưới 50.000 đồng/m³. Đây là mức chi phí thấp hơn nhiều so với nước vận chuyển từ đất liền, đồng thời đảm bảo tính ổn định và lâu dài cho nhu cầu sinh hoạt.
Gắn tư duy khoa học với thực tiễn
Giá trị của sáng kiến không chỉ nằm ở giải pháp kỹ thuật mà còn ở cách nhóm tiếp cận vấn đề. Trong suốt quá trình nghiên cứu, nhóm MD4Island đã dành thời gian tìm hiểu điều kiện tự nhiên, thói quen sử dụng nước và khả năng vận hành của người dân địa phương để đảm bảo rằng hệ thống tạo ra phải “phù hợp để đưa vào cuộc sống”, chứ không chỉ tồn tại trong phòng thí nghiệm. Tư duy khoa học gắn với thực tiễn ấy mang lại chiều sâu nhân văn cho công trình, giúp công nghệ thực sự trở thành giải pháp phục vụ cộng đồng.
Đại diện nhóm tham gia vòng thuyết trình Top 3 cuộc thi UNESCO Water Challenge for Young Innovators 2025. Ảnh: Nguyễn Thủy.
Từ sự thành công tại An Bình, bạn Nguyễn Thị Thu Uyên cho rằng, mô hình hệ thống lọc nước biển bằng màng siêu kỵ nước mở ra triển vọng ứng dụng tại nhiều đảo nhỏ khác của Việt Nam như Cù Lao Chàm, Bạch Long Vĩ, Côn Đảo hay các vùng ven biển chịu ảnh hưởng nặng nề của xâm nhập mặn. Với chi phí thấp và khả năng vận hành độc lập, giải pháp này có thể góp phần giải quyết bài toán nước sạch tại các khu vực khó tiếp cận nguồn nước ngọt, phục vụ cả sinh hoạt lẫn phát triển du lịch, hậu cần nghề cá và nuôi trồng thủy sản.
Top 3 cuộc thi UNESCO Water Challenge for Young Innovators 2025 được vinh danh tại vòng thuyết trình ngày 14/11. Ảnh: Nguyễn Thủy.
Dự án máy lọc nước biển MD cải tiến bằng màng siêu kỵ nước đêm đến nguồn nước sạch bền vững cho đảo An Bình, Quảng Ngãi của nhóm sinh viên Trường Đại học Đà Lạt đã vượt qua 85 hồ sơ trên toàn quốc và lọt vào Top 3 cuộc thi UNESCO Water Challenge for Young Innovators 2025 tham gia vòng thuyết trình diễn ra ngày 14/11 tại Hà Nội.
Thành tích này khẳng định sự trưởng thành về tư duy đổi mới sáng tạo của sinh viên Trường đại học Đà Lạt, đồng thời khẳng định rằng giới trẻ Việt Nam hoàn toàn có thể tạo ra những giải pháp đột phá, góp phần thực hiện các mục tiêu toàn cầu về nước, khí hậu và phát triển bền vững.
Cuộc thi UNESCO Water Challenge for Young Innovators 2025 với chủ đề “Sáng tạo vì nước - Hành động vì tương lai do Tổ chức Giáo dục, Khoa học, Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) và Viện Nghiên cứu đổi mới và phát triển (IID) tổ chức để tìm kiếm và hỗ trợ những sáng kiến khoa học - công nghệ - xã hội nhằm giải quyết thách thức về nước ở Việt Nam dành cho các bạn trẻ dưới 30 tuổi. Chương trình khuyến khích các giải pháp sáng tạo, thực tiễn và bền vững, trong đó ba ý tưởng xuất sắc nhất sẽ nhận tài trợ để triển khai và có cơ hội trình diễn tại các sự kiện quốc tế.
