Tại phiên chất vấn của Kỳ họp thứ 35, HĐND tỉnh Nghệ An khóa XVIII, nội dung về hiệu quả quản lý Nhà nước trong công tác ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai, phục hồi sinh kế bền vững tiếp tục thu hút nhiều sự quan tâm của đại biểu và cử tri. Trong đó, vấn đề quản lý, giám sát vận hành hồ chứa và liên hồ chứa - yếu tố có tính quyết định trong việc phòng chống lũ, giảm thiểu thiệt hại vùng hạ du được đặt ra với nhiều câu hỏi sâu sát, phản ánh những băn khoăn chính đáng từ thực tiễn sau các đợt mưa lũ lớn năm 2025.
Làm rõ trách nhiệm và tăng cường kiểm soát vận hành hồ chứa
Đại biểu Nguyễn Thị Thúy An (Tổ đại biểu số 19) đã chất vấn về công tác quản lý, theo dõi và điều chỉnh quy trình vận hành hồ chứa, liên hồ chứa trước những thiệt hại nặng nề do ngập lụt tại miền Tây Nghệ An. Trả lời nội dung này, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Quốc Việt cho biết, toàn tỉnh Nghệ An hiện có 23 hồ thủy điện và 2 hồ thủy lợi lớn (Sông Sào, Vực Mấu), tất cả đều có đầy đủ phương án phòng chống thiên tai, bảo vệ đập và ứng phó khẩn cấp. Đồng thời, hai quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Cả và sông Mã đã được Thủ tướng phê duyệt, tạo cơ sở quan trọng cho việc điều tiết lũ.
Lũ về rất lớn trên sông Lam do ảnh hưởng của cơn bão số 3 vào tháng 7/2025. Ảnh: Đình Tiệp.
Theo Giám đốc Hoàng Quốc Việt, các Sở, ngành cấp tỉnh đã chủ động phối hợp chặt chẽ trong theo dõi, giám sát vận hành, đặc biệt là ban hành văn bản chỉ đạo ngay từ đầu năm để đảm bảo quy trình xả lũ phù hợp, kịp thời. Ông nhấn mạnh, công tác chỉ đạo sớm và nhanh trong vận hành hồ chứa là yêu cầu bắt buộc, bởi khi mưa lớn diễn ra tại miền Tây Nghệ An kết hợp với lượng nước từ Lào đổ về, bất kỳ sự chậm trễ nào cũng có thể gây thiệt hại rất lớn cho vùng hạ du.
Trước những diễn biến thiên tai cực đoan, mưa lũ năm 2025 vượt ngưỡng lịch sử, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Nghệ An đang phối hợp Sở Công Thương rà soát lại toàn bộ quy trình vận hành, làm cơ sở tham mưu điều chỉnh phù hợp hơn với bối cảnh biến đổi khí hậu.
Đại biểu chất vấn tại cuộc họp. Ảnh: Thành Cường.
Trả lời ý kiến đại biểu Lục Thị Liên về tình trạng xả lũ ban đêm, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Nghệ An cho biết nguyên nhân chủ yếu do lũ ống, lũ quét bất ngờ, khó dự báo. Tuy nhiên, thời gian tới, ngành sẽ tiếp tục kiến nghị hoàn thiện quy trình và tăng cường kiểm soát để giảm tối đa rủi ro cho vùng hạ du.
Hiệu chỉnh quy trình vận hành, bảo đảm phù hợp hơn với thực tế
Làm rõ thêm về công tác giám sát vận hành hồ chứa, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Nghệ An Phạm Văn Hóa cho biết trước mỗi mùa mưa lũ, UBND tỉnh Nghệ An giao Sở Công Thương chủ trì thành lập đoàn kiểm tra liên ngành nhằm đánh giá toàn diện phương án ứng phó thiên tai tại tất cả hồ đập trên địa bàn. Trong thời điểm xảy ra thiên tai, tỉnh triển khai giám sát trực tuyến thông qua hệ thống quan trắc số tự động đặt tại các hồ chứa; đồng thời cử lực lượng giám sát trực tiếp, theo dõi việc thực hiện phương án phòng chống thiên tai.
Ông Phạm Văn Hóa, Giám đốc Sở Công thương tỉnh Nghệ An trả lời chất vấn. Ảnh: Thành Cường.
Ngay sau lũ, các đoàn công tác tiếp tục được thành lập để đánh giá lại quá trình vận hành và mức độ thiệt hại nhằm rút kinh nghiệm, kịp thời điều chỉnh phương án trong thời gian tới. Đây là quy trình khép kín, đảm bảo tính giám sát nhiều tầng nhằm hạn chế nguy cơ sai sót trong vận hành.
Giám đốc Sở Công thương tỉnh Nghệ An cũng chia sẻ băn khoăn của cử tri về việc quy trình vận hành hồ chứa đã thực sự tối ưu hay chưa. Ông cho biết: Các phương án vận hành được xây dựng dựa trên dữ liệu thủy văn quá khứ; tuy nhiên biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp, hiện tượng thời tiết cực đoan xảy ra với tần suất dày hơn khiến việc dựa vào số liệu lịch sử không còn đảm bảo chính xác tuyệt đối. Vì vậy, ngành Công Thương đang cập nhật lại số liệu thủy văn, tham mưu các cơ quan chức năng hiệu chỉnh quy trình vận hành, bảo đảm phù hợp hơn với thực tế mới.
Kiểm tra công tác vận hành hồ thủy điện Bản Vẽ. Ảnh: EVNGENCO1.
Một nội dung quan trọng được ông Phạm Văn Hóa nhấn mạnh là vai trò của chính quyền cơ sở. Cấp xã là nơi nắm sát địa bàn, trực tiếp triển khai ứng phó, hỗ trợ người dân khi có sự cố. Do đó, tỉnh Nghệ An cần đánh giá lại khả năng ứng phó ở cấp xã về con người, trang thiết bị và phương án hành động để có hướng đầu tư, bổ sung, nâng cao hiệu quả phòng chống thiên tai từ cơ sở.
Việc tăng cường giám sát, chủ động rà soát và điều chỉnh quy trình vận hành hồ chứa, liên hồ chứa tại Nghệ An cho thấy quyết tâm của tỉnh trong bảo đảm an toàn, giảm thiểu thiệt hại cho người dân vùng hạ du trước diễn biến phức tạp của thiên tai. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng sâu sắc, yêu cầu đặt ra cho công tác quản lý hồ chứa là phải liên tục cập nhật, linh hoạt, khoa học và chặt chẽ hơn, nhằm bảo vệ tính mạng, tài sản và duy trì phát triển bền vững cho tỉnh trong những năm tới.
