Siết chặt quản lý mỏ ruby-saphir ở Châu Bình

Hoạt động khai thác khoáng sản, đặc biệt là khoáng sản quý hiếm như ruby - saphir, luôn được đặt dưới sự giám sát chặt chẽ của các cơ quan quản lý nhà nước. Tuy nhiên, thực tế tại mỏ ruby - saphir đồi Tỷ, Khe Mét, xã Châu Bình (tỉnh Nghệ An) cho thấy vẫn còn những tồn tại, vi phạm đòi hỏi phải được xử lý nghiêm túc, kịp thời nhằm bảo đảm kỷ cương pháp luật, tránh thất thoát tài nguyên và hệ lụy môi trường.

Sở Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An vừa có Công văn số 12181/SNNMT-KS yêu cầu Công ty Cổ phần Đá quý và Vàng Hà Nội cùng UBND xã Châu Bình khẩn trương thực hiện các biện pháp khắc phục tồn tại sau kiểm tra hoạt động khai thác mỏ ruby - saphir tại khu vực này. Văn bản được ban hành trên cơ sở chỉ đạo của Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam và kết quả kiểm tra thực địa của Tổ công tác liên ngành.

Yêu cầu doanh nghiệp khắc phục triệt để, minh bạch hoạt động khai thác

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Nghệ An, Công ty Cổ phần Đá quý và Vàng Hà Nội đã tiến hành khai thác khoáng sản tại khai trường số I phía Nam khu mỏ đồi Tỷ - Khe Mét. Đối chiếu hồ sơ thăm dò, doanh nghiệp đã khai thác vào thân khoáng I với chiều sâu khoảng 60 m theo phương từ trên xuống. Tuy nhiên, điểm đáng lưu ý là khối lượng khoáng sản khai thác thực tế lại chưa được kê khai đầy đủ để thực hiện nghĩa vụ tài chính theo quy định.

Cụ thể, doanh nghiệp chưa kê khai nộp thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường và các khoản nghĩa vụ tài chính liên quan đối với phần khoáng sản đã khai thác. Đây là hành vi vi phạm nghiêm trọng, không chỉ gây thất thu ngân sách nhà nước mà còn ảnh hưởng đến tính minh bạch, công bằng trong quản lý tài nguyên khoáng sản.

Trước thực trạng đó, Sở Nông nghiệp và Môi trường yêu cầu Công ty Cổ phần Đá quý và Vàng Hà Nội nghiêm túc chấp hành các hình thức xử phạt bổ sung, biện pháp khắc phục hậu quả đã được nêu rõ trong Quyết định xử phạt vi phạm hành chính số 54/QĐ-XPHC ngày 16/6/2025 của Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An. Đồng thời, doanh nghiệp phải khẩn trương khắc phục toàn bộ các tồn tại đã được chỉ ra tại Thông báo số 4833/SNNMT-KS ngày 02/7/2025 và Biên bản kiểm tra ngày 18/4/2025 của Tổ công tác liên ngành.

Không dừng lại ở đó, doanh nghiệp còn phải rà soát, tổng hợp đầy đủ các tài liệu địa chất, kỹ thuật liên quan đến khu vực khai thác; lập hồ sơ bản đồ hiện trạng, bản vẽ mặt cắt hiện trạng mỏ đến thời điểm hiện tại. Hồ sơ phải thể hiện rõ ranh giới moong khai thác, đường chân tầng, cũng như thông tin địa chất cập nhật, đúng theo quy định của Luật Địa chất và Khoáng sản và Thông tư số 36/2025/TT-BNNMT.

Một yêu cầu quan trọng khác là Công ty phải cung cấp đầy đủ sổ theo dõi, thống kê khối lượng khoáng sản nguyên khai và sổ theo dõi hàm lượng theo mẫu quy định. Các tài liệu này phải được gửi về Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam, Sở Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An và UBND xã Châu Bình trước ngày 01/02/2026 để làm căn cứ xem xét, đối chiếu.

Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Nghệ An cũng nhấn mạnh, doanh nghiệp phải hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác, trung thực của số liệu báo cáo. Trường hợp phát hiện hành vi gian lận trong kê khai sản lượng nhằm trốn tránh nghĩa vụ tài chính, cơ quan chức năng sẽ kiến nghị xử lý nghiêm theo quy định.

Tăng cường vai trò giám sát của chính quyền địa phương

Song song với yêu cầu đối với doanh nghiệp, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Nghệ An cũng đề nghị UBND xã Châu Bình phát huy mạnh mẽ hơn nữa vai trò quản lý nhà nước tại địa bàn. Theo đó, chính quyền xã phải tăng cường kiểm tra, giám sát, đôn đốc việc thực hiện các biện pháp khắc phục tồn tại của Công ty Cổ phần Đá quý và Vàng Hà Nội theo đúng nội dung đã được Sở nêu rõ.

UBND xã Châu Bình được yêu cầu theo dõi sát quá trình chấp hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính của Chủ tịch UBND tỉnh, kịp thời phát hiện những dấu hiệu chây ì, không tuân thủ để báo cáo, kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý. Trường hợp doanh nghiệp cố tình không khắc phục vi phạm trong thời gian quy định, chính quyền địa phương phải chủ động xử lý nghiêm các hành vi vi phạm thuộc thẩm quyền, không để kéo dài, phát sinh điểm nóng về tài nguyên và môi trường.

Được biết, mỏ ruby - saphir đồi Tỷ - Khe Mét được Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cấp Giấy phép khai thác số 167/GP-BTNMT từ tháng 9/2020 cho Công ty Cổ phần Đá quý và Vàng Hà Nội. Giấy phép cho phép khai thác trên diện tích 4,7 ha, với trữ lượng hơn 229 kg đá quý, công suất thiết kế 50 kg/năm, thời hạn khai thác 5 năm 7 tháng.

Ngày 11/12/2025, Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam tiếp tục có văn bản đề nghị kiểm tra thực địa, xác định khối lượng đất đá đã đào bóc và giữ nguyên hiện trạng các khu vực có dấu hiệu sai lệch địa chất để phục vụ công tác đối chứng. Những động thái này cho thấy quyết tâm của các cơ quan quản lý trong việc siết chặt kỷ cương, kỷ luật trong hoạt động khai thác khoáng sản.

Theo thông tin từ Phòng Khoangs sản Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Nghệ An, qua kiểm tra thực tế và thông tin từ chính quyền địa phương cùng với người quản lý mỏ nói trên thì công tác khai thác đã được tạm dừng từ khoảng tháng 4,5 năm 2025 cho đến nay và hiện đang tiến hành làm các hồ sơ để đóng cửa mỏ.

Việc yêu cầu khắc phục vi phạm tại mỏ ruby - saphir Châu Bình không chỉ nhằm xử lý một trường hợp cụ thể, mà còn là thông điệp mạnh mẽ về trách nhiệm của doanh nghiệp và chính quyền địa phương trong quản lý, bảo vệ tài nguyên khoáng sản - nguồn lực quý giá, không thể tái tạo của quốc gia.