Ngư dân chủ động lắp đặt thiết bị VMS nhưng cần trợ lực

Chạy song song 2 thiết bị VMS

Theo quy định của Luật Thủy sản, việc trang bị và duy trì hệ thống giám sát hành trình tàu cá (VMS) là yêu cầu bắt buộc nhằm truy xuất nguồn gốc hải sản. Đặc biệt, sau khi Thủy sản Việt Nam bị Ủy ban châu Âu (EC) rút “thẻ vàng” thì việc đảm bảo nội dung này đối với tàu cá càng phải chặt chẽ hơn.

Hiện toàn tỉnh Hà Tĩnh có 3.938 tàu cá, trong đó 70 tàu chiều dài từ 15m trở lên - nhóm bắt buộc phải trang bị và duy trì VMS. Thiết bị này đóng vai trò đặc biệt quan trọng, giúp cơ quan chức năng giám sát vị trí tàu cá theo thời gian thực, phát cảnh báo khi tàu có nguy cơ vượt ranh giới vùng biển cho phép, đồng thời hỗ trợ ứng cứu khẩn cấp khi gặp sự cố trên biển. Đây cũng là một trong những yêu cầu then chốt nhằm đáp ứng các khuyến nghị của EC về chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU). Do đó, thời gian qua, ngành chuyên môn tích cực tuyên truyền, vận động ngư dân lắp đặt mới hoặc sửa chữa các thiết bị VMS xuống cấp.

“Hầu hết ngư dân đã nhận thức rõ vai trò của VMS đối với an toàn và pháp lý trong hoạt động đánh bắt trên biển. Tuy nhiên, thực tế vẫn còn tình trạng VMS mất kết nối trong quá trình khai thác. Nguyên nhân có cả yếu tố khách quan và chủ quan.

Cụ thể, ở vùng biển xa, tín hiệu vệ tinh dễ suy yếu hoặc gián đoạn do thời tiết xấu, mây dày, sóng lớn. Ngoài ra, nhiều VMS lắp đặt từ 4-6 năm trước đã xuống cấp, làm giảm khả năng bắt tín hiệu; nguồn điện trên tàu cá không ổn định khi động cơ hoạt động cũng khiến thiết bị bị tắt hoặc truyền dữ liệu không chính xác. Những sự cố này không chỉ gây khó khăn cho ngư dân khi phải quay về bờ để giải trình, mà còn làm giảm hiệu quả quản lý của cơ quan chức năng trong công tác giám sát và phòng, chống khai thác IUU”, ông Nguyễn Trọng Nhật, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản Hà Tĩnh, cho hay.

Theo ông, việc lắp đặt thiết bị VMS khá đắt đỏ nên thời gian qua nhiều ngư dân nâng cấp thiết bị cũ để tiếp tục sử dụng. Số khác nhận thức cao hơn thì chủ động đầu tư lắp đặt song song 2 thiết bị VMS. Cách làm này tạo ra cơ chế dự phòng, khi một thiết bị bị lỗi hoặc mất sóng thì cái còn lại vẫn duy trì kết nối, đảm bảo dữ liệu truyền về hệ thống liên tục và chính xác.

“Đến nay, toàn tỉnh đã có 20/70 tàu cá lắp đặt cùng lúc 2 thiết bị VMS. Nếu 1 cái bị rớt mạng, cái còn lại vẫn phát tín hiệu ổn định, giúp ngư dân an tâm bám biển”, ông Nhật nhấn mạnh.

Tàu cá HT-90403-TS, xã Cẩm Trung do anh Dương Văn Cương làm chủ thường xuyên đánh bắt cá, ghẹ ở vùng khơi. Trước đây, tàu chỉ sử dụng 1 thiết bị VMS nhưng do nhiều lần tín hiệu bị gián đoạn trong quá trình đánh bắt, anh Cương quyết định đầu tư thêm 1 bộ thiết bị mới để hoạt động song song.

“Thiết bị VMS cũ đã sử dụng hơn 5 năm, thường xuyên mất kết nối, khiến mỗi chuyến biển đều tiềm ẩn rủi ro. Khi tín hiệu bị mất quá lâu, tàu cá có thể bị nghi ngờ vượt ranh giới vùng biển và phải giải trình với lực lượng chức năng. Do đó, tôi đầu tư 20 triệu đồng lắp thêm thiết bị mới để đỡ lo tín hiệu gián đoạn, phải giải trình”, anh Cương nói.

Cần cơ chế hỗ trợ

Ông Nguyễn Trọng Nhật, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản Hà Tĩnh, cho rằng, việc ngư dân chủ động lắp đặt thiết bị VMS trên tàu cá là tín hiệu tích cực, thể hiện nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật đã được nâng lên rõ rệt. Đây là giải pháp thiết thực hỗ trợ cơ quan quản lý Nhà nước trong công tác giám sát, theo dõi hành trình tàu cá, phát hiện sớm các nguy cơ vượt ranh giới và phối hợp cứu hộ khi cần thiết. Đồng thời, góp phần quan trọng chung tay cùng cả nước gỡ “thẻ vàng” IUU.

Tuy nhiên, việc lắp đặt 2 thiết bị đồng nghĩa với việc ngư dân phải gánh thêm một khoản chi phí không nhỏ. Mỗi thiết bị VMS mới có giá từ 15-25 triệu đồng, kèm theo phí thuê bao hằng tháng. Vì vậy, nhiều ngư dân Hà Tĩnh mong muốn cơ quan quản lý sớm hoàn thiện, triển khai chính sách hỗ trợ một phần kinh phí, nâng cấp chất lượng dịch vụ để đảm bảo tín hiệu ổn định, giảm thiểu tình trạng gián đoạn.

Ngoài ra, việc tổ chức tập huấn, hướng dẫn bảo dưỡng định kỳ cũng cần được triển khai rộng rãi để giúp ngư dân chủ động khắc phục các sự cố. Doanh nghiệp viễn thông tiếp tục đầu tư nâng cấp hạ tầng vệ tinh, tăng cường độ phủ sóng ở những ngư trường xa, cải tiến công nghệ để VMS hoạt động ổn định hơn trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt.

Được biết, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã có văn bản đề nghị các tỉnh tiếp tục xem xét, ban hành thêm chính sách hỗ trợ ngư dân thay thế thiết bị VMS đối với các tàu cá đáp ứng điều kiện quy định tại Nghị định số 37/2024/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 26/2019/NĐ-CP ngày 8/3/2019 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Thủy sản.