Tại cảng cá Định An (xã Định An), nơi tập trung đông tàu khai thác gần bờ (hơn 1.000 lượt tàu ra vào trong 6 tháng đầu năm), việc kiểm tra dữ liệu hành trình và nhật ký đánh bắt được thực hiện chặt chẽ. Tàu ra khơi hay cập cảng đều được đối chiếu thông tin giám sát hành trình (VMS) theo quy định chống khai thác bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU).
Ngư dân thường xuyên kiểm tra đèn tín hiệu trên thiết bị để kịp thời phát hiện sự cố và báo về bờ. Ảnh: Hồ Thảo.
Tuy nhiên, hiện không ít ngư dân lo lắng khi thiết bị VMS thường mất tín hiệu giữa biển khơi do sóng vệ tinh không ổn định.
Ông Huỳnh Văn Thi, chủ 7 tàu đánh cá tại xã Định An, cho biết, mỗi chuyến biển kéo dài từ 2-3 tháng, thiết bị giám sát hành trình hoạt động liên tục, nhưng đôi khi vẫn xảy ra trục trặc. Đầu năm, ông đã lắp điện thoại vệ tinh cho từng tàu để giữ liên lạc khi thiết bị VMS mất sóng. Tuy vậy, các thiết bị này chỉ dùng để gọi thoại, không gửi được tọa độ hay hình ảnh, nên chưa đủ căn cứ để minh chứng tàu không vi phạm.
"Có chuyến đang đánh bắt bình thường, máy mất tín hiệu. Tôi phải cho tàu chạy hơn trăm cây số để gửi hình và tọa độ về bờ, tốn cả trăm lít dầu, trong khi chưa đánh bắt được con cá nào. Không vào thì sợ bị phạt, mà vào thì lỗ”, ông Thi bộc bạch.
Còn theo ông Nguyễn Văn Thôi, chủ tàu cá (xã Đôn Xuân), trước đây, thiết bị VMS cũ, lại sử dụng lâu năm nên thường xuyên mất tín hiệu. Sau đó, ông đầu tư thay mới bằng thiết bị trị giá hơn 20 triệu đồng/cái, với phí thuê bao mỗi tháng hơn 300.000 đồng.
Tuy nhiên, mỗi khi thiết bị gặp trục trặc, phải gửi đi bảo hành mất cả tuần mới xong. Trong thời gian đó, tàu phải nằm bờ, bạn thuyền mất việc, còn sản lượng khai thác của ông năm nay giảm gần một nửa so với trước.
“Thiết bị chỉ cần chập chờn một chút là tôi lo sốt vó, vì nếu ra khơi mà tín hiệu mất là vừa tốn dầu quay về vừa nguy cơ bị xử phạt. Giá như cơ quan chức năng và doanh nghiệp cung cấp thiết bị có cơ chế hỗ trợ bảo trì, hay đội ngũ kỹ thuật tại cảng thì ngư dân đỡ vất vả hơn nhiều", ông Thôi đề xuất.
Từ đầu năm đến nay, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Vĩnh Long ghi nhận 1.818 lượt tàu cá mất kết nối VMS. Trong đó, 378 lượt bị nhắc nhở bằng văn bản, nhưng sau khi xác minh đều không phát hiện sai phạm. Riêng 5 lượt mất tín hiệu quá 10 ngày cũng đã được làm rõ nguyên nhân, gồm 2 tàu bị chìm, 2 tàu hư thiết bị và 1 tàu bị cháy.
Ông Nguyễn Văn Buội - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Vĩnh Long - cho biết, đến nay chưa phát hiện trường hợp nào cố tình ngắt kết nối thiết bị giám sát hành trình (VMS) để né kiểm tra. Các trường hợp mất tín hiệu đều được xác minh rõ ràng, không có dấu hiệu vi phạm. Đa số tàu mất tín hiệu cũng báo sớm qua bộ đàm hoặc thiết bị vệ tinh. Có trường hợp đi quá xa, liên lạc chậm 1-2 ngày nhưng vẫn nằm trong giới hạn cho phép.
Hiện nay, gần 100% tàu cá ở Vĩnh Long đã gắn thiết bị định vị theo quy định. Ảnh: Hồ Thảo.
Theo ông Buội, Chi cục Thủy sản đã triển khai 9 đợt kiểm tra trên biển, phát hiện 2 tàu cá vi phạm do không cập cảng chỉ định và khai thác sai vùng. Bên cạnh đó, 6 trường hợp khác bị xử phạt hành chính với tổng số tiền hơn 58 triệu đồng. Lỗi vi phạm chủ yếu là không ghi nhật ký khai thác, thiếu giấy tờ chứng nhận hoặc sai quy trình thu mua.
Hiện toàn tỉnh Vĩnh Long có 4.652 tàu cá đăng ký, trong đó hơn 2.200 tàu thuộc diện bắt buộc lắp VMS, đạt tỷ lệ gần 99%. Số còn lại chủ yếu là tàu đang neo đậu ở tỉnh khác hoặc đang chờ xác minh hoạt động. Tỉnh cũng đã cấp và gia hạn giấy phép khai thác cho hơn 3.400 tàu cá, đạt trên 95%.
“Đáng mừng nhất là từ đầu năm đến giờ, tỉnh chưa ghi nhận trường hợp nào vi phạm vùng biển nước ngoài. Đây là tín hiệu tích cực trong bối cảnh cả nước đang nỗ lực gỡ bỏ 'thẻ vàng' IUU của EC”, ông Buội cho hay.
