Nâng cao chất lượng rừng Vườn quốc gia U Minh Thượng

Quản lý rừng bền vững

Những cơn mưa nặng hạt đầu tháng 8 đã làm cho phần lớn diện tích đất rừng của Vườn quốc gia U Minh Thượng (xã U Minh Thượng, tỉnh An Giang) ngập chìm trong nước. Lực lượng quản lý, bảo vệ vườn phải bì bõm lội để phát dọn dây leo, dựng những cây tràm mới trồng bị gió làm nghiêng ngả. Để tạo điều kiện cho cây rừng phát triển, hệ thống cống điều tiết nước được cho mở, dòng nước đỏ thẫm, đặc trưng của đất than bùn và lá tràm phân hủy, cuồn cuộn thoát ra kênh rạch.

Vườn quốc gia U Minh Thượng có tổng diện tích tự nhiên gần 8.510 ha, trong đó diện tích rừng đặc dụng chiếm 8.038 ha nằm trong vùng lõi, còn lại là rừng phòng hộ nằm ở vùng đệm bao quanh. Do tính độc đáo của hệ sinh thái rừng ngập nước úng phèn trên đất than bùn đã hình thành sự phong phú của chuỗi dinh dưỡng tạo điều kiện cho sự hình thành, phát triển nguồn tài nguyên động thực vật đa dạng, phong phú.

Theo thống kê, nơi đây có sự hiện diện của 258 loài thực vật, 32 loài thú, 184 loài chim, 50 loài bò sát lưỡng cư, 64 loài cá, 209 loài côn trùng và nhiều loài động vật thủy sinh phân bố ở các độ sâu khác nhau trong hệ sinh thái. Trong đó có 57 loài động thực vật quý hiếm được ghi nhận trong sách đỏ Việt Nam (2007) và Danh lục IUCN (2021).

Ông Hoàng Văn Tuấn, Giám đốc Vườn quốc gia U Minh Thượng cho biết, giai đoạn 2021-2025, vườn đã xây dựng và triển khai thực hiện 11 kế hoạch, 4 phương án để thực hiện chương trình phát triển lâm nghiệp bền vững. Đồng thời, đã hoàn xây dựng phương án quản lý rừng bền vững giai đoạn 2021-2030. Điển hình là vườn đã phối hợp với tổ chức WWF tại Việt Nam triển khai 2 dự án “Cải thiện cuộc sống của cộng đồng người nghèo thông qua các sinh kế thay thế thân thiện với bảo tồn tại các khu đất ngập nước Ramsar ở ĐBSCL” và dự án “Phục hồi tính toàn vẹn của hệ sinh thái Vườn quốc gia giai đoạn 2022-2027”.

Kết quả triển khai đã giúp công tác quản lý, bảo vệ rừng đạt hiệu quả, phục hồi hệ sinh thái rừng ngập nước úng phèn tiêu biểu của ĐBSCL. Nâng cao độ che phủ rừng, không để suy giảm về số lượng các loài động vật rừng quý hiếm, đặc hữu, nguồn lợi thuỷ sản, tài nguyên đất than bùn. Qua đó, góp phần duy trì sự cân bằng sinh thái và gia tăng độ che phủ rừng, đảm bảo an ninh môi trường và sự phát triển bền vững của ĐBSCL.

Phục hồi, nâng cao chất lượng rừng

Những năm gần đây, một trong những giải pháp then chốt được Vườn quốc gia U Minh Thượng triển khai là khoanh nuôi xúc tiến tái sinh tự nhiên, phục hồi bằng cách hạn chế tối đa can thiệp cơ giới, giữ nguyên lớp thảm mục và điều tiết mực nước hợp lý để hạt giống cây bản địa nảy mầm.

Trên những khoảnh rừng còn thưa, cán bộ kỹ thuật tiến hành trồng bổ sung tràm bản địa và một số loài cây gỗ, cây bụi có giá trị sinh thái, giúp tăng mật độ và độ che phủ. Song song với tái sinh tự nhiên, vườn còn áp dụng các biện pháp cải tạo rừng nhằm nâng cao chất lượng. Những diện tích tràm già, cây thấp còi hoặc mật độ quá dày được tỉa thưa hợp lý, tạo không gian ánh sáng và dinh dưỡng cho cây khỏe mạnh phát triển.

Giám đốc Hoàng Văn Tuấn cho biết, thời gian qua vườn tập trung phát triển và phục hồi hệ sinh thái rừng, duy trì cân bằng sinh thái và gia tăng độ che phủ của thảm thực vật rừng, góp phần ứng phó với biến đổi khí hậu và nước biển dâng. Trong đó, trồng mới 140 ha, chăm sóc năm thứ nhất 70 ha rừng đặc dụng tại các khu vực rừng tràm bị cháy năm 2002 và suy thoái, chăm sóc 24 ha rừng phòng hộ, khoanh nuôi xúc tiến tái sinh tự nhiên 450 ha. Đồng thời, xây dựng phương án khoán lại gần 472 ha rừng phòng hộ.  

Hiệu quả phát triển rừng ở U Minh Thượng những năm qua gắn liền với việc ứng dụng tiến bộ khoa học. Kỹ thuật điều tiết mực nước, giúp tạo điều kiện lý tưởng cho cây sinh trưởng và giảm nguy cơ cháy ngầm trong mùa khô. Công tác theo dõi sinh trưởng của rừng được thực hiện định kỳ bằng thiết bị đo đạc hiện đại, kết hợp ảnh vệ tinh và GIS để phân tích biến động thảm thực vật. Nhờ đó, các quyết định khoanh nuôi, tỉa thưa hay trồng bổ sung đều dựa trên dữ liệu chính xác, tối ưu hóa hiệu quả đầu tư.

Từ nay đến năm 2030, Vườn quốc gia U Minh Thượng đặt mục tiêu nâng tỷ lệ che phủ rừng lên trên 80%, đồng thời nâng cao chất lượng rừng thông qua 3 nhóm giải pháp trọng tâm: Duy trì và mở rộng diện tích khoanh nuôi tái sinh tự nhiên. Cải tạo rừng bằng tỉa thưa khoa học, tăng tỷ lệ cây gỗ chất lượng cao, đồng thời với trồng mới và làm giàu rừng bằng giống cây bản địa chọn lọc.