Cánh đồng của Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp Thống Nhất (HTX Thống Nhất, xã An Ninh, huyện Quảng Ninh, Quảng Bình) vẫn còn ngập sâu trong nước lũ. Đi thăm ruộng, ông Hoàng Hải Đàn, Giám đốc HTX lo lắng: “Cơ bản toàn bộ diện tích phải gieo lại. Nhưng bà con dùng lúa ăn để làm giống thì rất bấp bênh do kéo dài lịch thời vụ. Chỉ có duy nhất là đưa giống siêu ngắn ngày vào gieo thì mới có hi vọng cho vụ mùa tới”.
Hàng ngàn ha lúa vụ hè thu tại Quảng Bình vẫn còn ngập sâu trong nước lũ. Ảnh: T. Đức.
Lúa ngập lũ cơ bản phải gieo lại
Buổi trưa nắng như đổ lửa, anh Hoàng Hải Đàn vẫn chờ đón chúng tôi đầu cánh đồng ngoài. Ra vùng ruộng còn ngập nước lũ mênh mông, anh buồn bã: “Diện tích lúa đang bị ngập phải vài ngày nữa mới rút cạn để bơm tiêu úng. Phần ruộng cao đã cạn nước thì cây lúa đã bị thối rễ nên khó phát triển”.
Theo anh Đàn, HTX Thống Nhất có trên 250 ha lúa trên cánh đồng lớn. Khi mưa lũ đổ về dù đã huy động máy móc, nhân lực để be bờ, nâng đê bao… nhưng lũ lớn vẫn tràn bờ, ngập mênh mông. Có vùng nước ngập sâu gần 1m.
Dù cây lúa đã bén rễ và phát triển nhưng do ngập trong nước lũ lâu ngày nên bị ảnh hưởng nặng. Ông Nguyễn Đại Thảnh (xã An Ninh) có hơn 3 ha lúa vụ hè thu đã gieo được hơn 15 ngày vẫn đang ngập trong nước lũ. Ông lội xuống ruộng, khom người dùng tay mò trong nước lũ rồi bốc lên một nắm cây lúa non. Ông rửa sạch bùn để xem cây lúa ra sao. Nhìn một lúc ông bảo: "Rễ đã bắt đầu thối, lá thì bị mềm và úa rồi. Theo kinh nghiệm thì lũ có ngâm mà trời lạnh thì cây lúa còn kháng được. Nếu sau lũ, nước còn ngập mà nắng nóng là cây lúa non sẽ bị hiện tượng úng và khi nước rút hết cây lúa sẽ bị chết rũ”, ông Thảnh buồn bã.
Lá lúa non bị ốc bươu vàng và cá rô phi… cắn phá trôi vào góc ruộng. Ảnh: T. Đức.
Cùng ra đồng, bà Nguyễn Thị Hòa cứ như đi sấp ngửa trên bờ ruộng. Gia đình bà làm hơn 15 mẫu ruông (hơn 7,5 ha) nên khi thấy mưa lũ đổ về là lòng bà như nóng cháy lên. Mấy hôm nay ngày nào bà cũng ra đồng xem nước rút đến đâu, xem trạm bơm của HTX Thống Nhất đã hoạt động chưa.
Đến bên một góc ruộng, bà cúi nhìn đám lá lúa non xanh bị gió thổi dạt về mà càng héo hon hơn. Trên bờ, lá lúa non bị nắng hun khô nằm một lớp dày. Quơ vốc lá lúa non trên tay, bà Hòa giải thích: “Mưa lũ dồn về làm ốc bươu vàng sinh sôi. Nước ngập lên là ốc bám lúa ăn, cắn hết lúa. Lại thêm cá rô phi theo lũ về cũng cắn phá nên được mấy lá lúa non cứ nổi lềnh bềnh nhìn đau ruột lắm”.
Tuyến đê bao đang bị ngập nước lũ nên hệ thống bơm của HTX Thống Nhất cũng không thể vận hành được. Anh Hoàng Hải Đàn cho hay, nếu thêm vài ngày nữa mà nước chưa rút phơi đê để bơm thì lúa trên đồng bị thối, bị phá là cơ bản. Dù nước chưa rút nhưng có thể khẳng định là phải gieo lại chứ không thể phục hồi cây lúa non được.
Ông Nguyễn Đức Thảnh (bìa phải) cho biết lúa bắt đầu thối rễ và úa lá. Ảnh: T. Đức.
Trông chờ giống siêu ngắn ngày
Chiều ngày 19/6, nước lũ trên đồng vẫn mênh mông. Ông Thảnh, bà Hòa hay những nông dân huyện Quảng Ninh đều tính đến phương án gieo lại vụ hè thu. Ông Thảnh bảo đã ủ giống bằng thóc ăn chứ không có giống thuần. “Đó là dự phòng vậy. Nếu nước rút kịp thì kêu máy lồng và gieo luôn”, ông Thảnh cho biết.
Diện tích ruộng khá lớn nên bà Hòa cũng chưa tính toán được làm gì khi nước lũ cạn. Bà nói: “Nếu dùng giống lúa ăn của gia đình để gieo lại thì thời gian dài quá. Khi thu hoạch phải vào cuối tháng 9. Lúc này ngoài việc lúa bị chuột phá hại thì lũ sớm cũng đe dọa cánh đồng. Vậy nên bà con lo càng lo hơn”.
Những vùng lũ đã rút nhưng gặp nắng nóng làm cây lúa non bị héo rũ. Ảnh: T. Đức.
Cánh đồng HTX Hoành Vinh (xã An Ninh) phần lớn vẫn ngập trong nước lũ. Ông Võ Doãn Chúc, Phó Giám đốc HTX Hoành Vinh đang trực tiếp chỉ đạo trạm bơm chạy hết công suất để hi vọng tiết được nước, cứu lúa.
Hiện diện tích của HTX còn khoảng 220 ha bị ngập. Ngoài bị ốc bươu vàng, cá rô phi… cắn phá thì cây lúa cũng bắt đầu có hiện tượng thối rễ, úa lá trong nước. Vào sáng 19/6, một số tuyến đê bao đã ngăn được lũ nên HTX đấu máy bơm cho hoạt động hết công suất để nhanh chóng đấu úng. Ông Chúc cho hay: “Chúng tôi chia làm 3 vùng để đấu úng. Vùng nào đê ngoi lên được là tổ chức máy bơm ngay. Chỉ hi vọng cứu được lúa vùng nào tốt cho nông dân chừng đó”.
Cũng theo nhiều bà con nông dân, lúa đang ngập sâu nên khó biết được giữ được không hay phải gieo lại. Nhưng theo nhận định của bà con, lúa bị ngâm lâu ngày khó giữ được. Ông Chúc cũng băn khoăn khi gieo lại lúa hè thu mà bà con phải dùng giống lúa của gia đình thì thời vụ quá chậm, khó tránh được rủi ro cao khi thu hoạch. “Chúng tôi mong có giống từ 85 ngày để tránh được lũ vào cuối tháng 9. Giống siêu ngắn ngày mới có thể lách được lũ”, ông Chúc mong muốn.
Vùng ruộng cao sau khi lũ rút lúa cũng không phát triển được. Ảnh: T. Đức.
Trên tuyến đường liên xã về vùng Tân Ninh, ruộng lúa hai bên đường lũ cũng đã rút nhưng cây lúa trên ruộng cứ lụi dần trong nắng. Ông Nguyễn Công Hoan, Chủ tịch UBND xã Tân Ninh cho hay: “Xã có khoảng 405 ha lúa hè thu. Đến nay xác định khoảng 200 ha có thể khắc phục được. Còn lại khoảng 205 ha bà con đang tính gieo lại vì rất khó phục hồi”.
Vụ hè thu năm nay Quảng Bình gieo cấy trên 15.000 ha lúa. Trận lũ trái mùa làm ngập sâu gần 12.800 ha, đến ngày 18/6 vẫn còn hơn 4.000 ha bị ngập sâu. Hiện hàng ngàn ha lúa vẫn đang bị ngập sâu trong lũ. UBND tỉnh đã chỉ đạo các ngành, địa phương lũ rút đến đâu khắc phục đến đó…
