Với vai trò là điểm đầu tuyến, tỉnh Lào Cai đã và đang huy động tối đa nguồn lực, khẳng định quyết tâm chính trị cao để hoàn thành giải phóng mặt bằng (GPMB) tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng đúng hẹn, sẵn sàng cho ngày khởi công vào cuối năm 2025.
Hơn 5.000 hộ dân bị ảnh hưởng, áp lực lớn về thời gian
Tuyến đường sắt tốc độ cao dài gần 419 km, nối liền Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng được xác định là dự án hạ tầng chiến lược, góp phần hoàn thiện hành lang kinh tế Bắc Bộ, đồng thời một phần nằm trong sáng kiến vành đai - con đường kết nối Trung Quốc với ASEAN. Tuyến này không chỉ phục vụ vận tải hành khách và hàng hóa quy mô lớn, mà còn đóng vai trò động lực thúc đẩy giao thương khu vực trung du và miền núi phía Bắc.
Lào Cai huy động tối đa nguồn lực hoàn thành giải phóng mặt bằng tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng đúng hẹn, sẵn sàng cho ngày khởi công vào cuối năm 2025. Ảnh: Thanh Ngà.
Dự án có tổng mức đầu tư hơn 203.000 tỷ đồng, được Quốc hội thông qua chủ trương vào ngày 19/2/2025. Trong đó, đoạn chính dài 391km đi qua sáu địa phương: Lào Cai, Phú Thọ, Hà Nội, Bắc Ninh, Hưng Yên và Hải Phòng, ngoài ra còn có 28km tuyến nhánh.
Được thiết kế theo tiêu chuẩn quốc tế, tuyến sử dụng khổ đường ray 1.435mm, tốc độ khai thác tối đa 160 km/h (riêng đoạn qua Hà Nội là 120 km/h) với hệ thống 18 ga lập tàu, 15 ga hỗn hợp và 13 trạm kỹ thuật. Chỉ khoảng 64% tuyến đi trên nền đất bằng, phần còn lại là cầu và hầm cho thấy mức độ đầu tư công nghệ cao và thi công phức tạp.
Tổng diện tích đất cần thu hồi toàn tuyến khoảng 2.632ha, ảnh hưởng đến hơn 19.000 người dân, trong đó hàng nghìn hộ phải tái định cư. Riêng tỉnh Lào Cai có hơn 143km tuyến đi qua, cần thu hồi khoảng 1.397ha đất, ảnh hưởng tới 5.181 hộ dân, trong đó 1.917 hộ phải bố trí tái định cư. Ngoài ra, có 104 dự án trong các khu, cụm công nghiệp như Đông Phố Mới, Sơn Mãn - Vạn Hòa cũng buộc phải di dời để phục vụ thi công.
Tính đến thời điểm hiện tại, Lào Cai đã hoàn tất 100% công tác khảo sát, đo đạc và kiểm đếm tài sản. Diện tích khảo sát toàn tuyến đạt hơn 716ha, được phân chia theo hai khu vực: phía Bắc (gồm phường Lào Cai, Cam Đường, huyện Bảo Thắng) và phía Nam (gồm Âu Lâu, Châu Quế, Đông Cuông...).
Tỉnh đã quy hoạch 45 khu tái định cư tập trung, đồng thời phê duyệt chủ trương đầu tư 4 dự án di dời cơ sở sản xuất với tổng kinh phí gần 1.000 tỷ đồng thể hiện sự chuẩn bị đồng bộ, bài bản và chủ động từ rất sớm.
"Kích hoạt" tổ công tác liên ngành, xử lý điểm nghẽn GPMB
Trước dự án đường sắt tốc độ cao, Lào Cai đã từng thành công trong công tác GPMB ở Dự án đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên nhờ vào cách tiếp cận thực tế.
Ông Trần Minh Sáng - Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lào Cai cho biết: Thành công của dự án đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên là việc thành lập ba tổ công tác chuyên trách, do các Phó Giám đốc Sở trực tiếp làm tổ trưởng. Các tổ công tác này không chỉ mang tính hình thức, mà thực sự trở thành “cánh tay nối dài” của chính quyền, bám sát địa bàn, khảo sát thực tế, gặp gỡ đối thoại với người dân bị ảnh hưởng. Thông qua việc giải thích chính sách pháp luật một cách minh bạch, nhất quán, các tổ công tác đã từng bước tạo dựng sự đồng thuận trong dân, yếu tố then chốt giúp đẩy nhanh tiến độ GPMB.
Bốn tổ công tác được thành lập để phục vụ cho công tác GPMB. Ảnh: Thanh Ngà.
Một trong những điểm sáng của tổ công tác là cách thức tổ chức, quản lý thông tin và phối hợp nội bộ. Tiến độ từng hạng mục được cập nhật hàng ngày qua nhóm làm việc trực tuyến, kết hợp với các cuộc họp giao ban định kỳ. Qua đó, các sở, ngành, địa phương có thể chia sẻ kinh nghiệm, rà soát khó khăn thực tế và thống nhất phương án xử lý phù hợp. Chính việc duy trì kênh thông tin hai chiều hiệu quả đã giúp quá trình GPMB không bị gián đoạn, đảm bảo đúng tiến độ, hoàn thành trong thời gian ngắn.
Từ bài học thành công đó, Lào Cai quyết định tiếp tục “kích hoạt” các tổ công tác GPMB tuyến đường sắt tốc độ cao. Ngày 25/8, UBND tỉnh Lào Cai đã thành lập 4 tổ công tác liên ngành, phụ trách các địa bàn có tuyến đường sắt đi qua. Các tổ này có nhiệm vụ theo dõi, đôn đốc tiến độ đo đạc, kiểm đếm, lập hồ sơ thu hồi đất. Đồng thời, tham mưu tháo gỡ các vướng mắc liên quan đến chính sách bồi thường, hỗ trợ tái định cư.
Việc di dời doanh nghiệp, xây dựng khu tái định cư đều được đưa vào kế hoạch cụ thể và giám sát chặt chẽ. Tỉnh cũng đặc biệt chú trọng đến yếu tố truyền thông minh bạch, công khai chính sách đền bù, hỗ trợ để tạo niềm tin và sự đồng thuận trong nhân dân.
Theo kế hoạch, Thủ tướng Chính phủ đã xác định ngày 19/12/2025 là thời điểm chính thức khởi công dự án tại tỉnh Lào Cai.
Tại các cuộc họp dưới sự chủ trì của Thường trực Tỉnh ủy, Ban Chỉ đạo đã khẩn trương đưa ra nhiều giải pháp thiết thực, quyết liệt nhằm đẩy nhanh tiến độ dự án. Bí thư Tỉnh ủy Lào Cai Trịnh Xuân Trường nhấn mạnh: "Đây là công trình trọng điểm quốc gia, có ý nghĩa chiến lược trong phát triển vùng và hội nhập quốc tế. Phải làm tốt công tác quy hoạch, biến nó thành nguồn lực mới, tạo không gian phát triển mới. Cách làm phải khẩn trương, khoa học và thống nhất".
Tỉnh Lào Cai xác định hoàn thành GPMB đúng hạn là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, không chỉ để đảm bảo tiến độ quốc gia, mà còn thể hiện năng lực điều hành và tổ chức thực hiện của toàn hệ thống chính trị địa phương.
Giải phóng mặt bằng cho dự án đường sắt tốc độ cao Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng được xem là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng, có quy mô lớn chưa từng có, đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị và sự đồng thuận cao từ nhân dân. Với quyết tâm chính trị rõ ràng, tỉnh Lào Cai đặt mục tiêu hoàn thành xuất sắc công tác GPMB, tạo tiền đề cho dự án giao thông trọng điểm quốc gia, tuyến kết nối liên vận quốc tế có sức lan tỏa mạnh mẽ, thúc đẩy phát triển không chỉ của tỉnh, mà còn của cả khu vực và đất nước.
