Hài hòa lợi ích khi thu hồi và chuyển mục đích sử dụng đất

Tại cuộc họp báo thường kỳ do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức ngày 4/9, ông Mai Văn Phấn - Phó Cục trưởng Cục Quản lý Đất đai đã trả lời các câu hỏi của phóng viên về giá đất, chuyển mục đích sử dụng đất và hỗ trợ các địa phương vận hành chính quyền hai cấp lĩnh vực đất đai nói riêng và lĩnh vực nông nghiệp và môi trường nói chung...

Đảm bảo hài hoà giữa người có đất bị thu hồi và người có đất chuyển mục đích

Ông Mai Văn Phấn cho biết trước đây, theo Luật Đất đai, có hai loại giá đất gồm giá đất cụ thể và bảng giá đất, được áp dụng trong trường hợp cho thuê hoặc chuyển mục đích sử dụng. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai đã nảy sinh một số vướng mắc đối với hộ gia đình, cá nhân khi chuyển mục đích sử dụng đất, chi phí thường rất lớn.

Ông Phấn cho hay, đối với việc người dân chuyển đổi sang đất ở mất chi phí lớn, Chính phủ đã giao Bộ Tài chính chủ trì xây dựng nghị quyết để tháo gỡ vướng mắc thực tiễn. Trong dự thảo này nghiên cứu giải quyết tốt nhất cho người dân khi có nhu cầu thực sự trong chuyển mục đích sử dụng đất hiện có sang đất ở.

Dự thảo Nghị quyết có phân định ra trong hạn mức được công nhận thì không phải nộp tiền; ngoài hạn mức sẽ tính sẽ ứng với từng thời điểm, có thể không dưới 30%, có loại không dưới 50%. Hiện Bộ Tài chính đang tiếp thu ý kiến để hoàn thiện và trình Chính phủ ban hành.

Liên quan đến việc người thu nhập thấp khó tiếp cận nhà ở, theo ông Phấn, vấn đề này tiếp tục thuộc chức năng của Bộ Xây dựng, Chính phủ cũng đã có chính sách liên quan đến nhà ở xã hội. Những điều kiện, tiêu chí để người thu nhập thấp là một trong những đối tượng được tiếp cận nhà ở.

Về nội dung giá đất, theo ông Phấn, về chính sách cần đảm bảo hài hoà giữa người có đất bị thu hồi và người có đất chuyển mục đích đồng thời phải đảm bảo nguồn thu từ ngân sách nhà nước. Tuy nhiên trong quá trình triển khai, Nghị quyết 69 vừa rồi đã có định hướng, nếu tiền sử dụng đất lớn sẽ giảm thu hút đầu tư. Trong dự thảo sửa đổi Luật Đất đai lần này, sẽ hướng tới sử dụng bảng giá đất nhưng áp dụng trong các trường hợp cụ thể, và áp dụng theo các hệ số.

"Ví dụ với bồi thường, áp dụng bảng giá đất nhưng có nhận hệ số để đảm bảo thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công với các dự án có sử dụng đất nhưng cũng áp dụng được với các trường hợp chuyển mục đích sử dụng đất. Đảm bảo tính nhân văn và giảm chi phí đầu tư, sản xuất cho các nhà đầu tư" - ông Phấn phân tích.

34 công chức hỗ trợ địa phương tháo gỡ vướng mắc đất đai

Cũng theo ông Mai Văn Phấn, sau hơn 2 tuần hoạt động, các 34 công chức đã tiến hành rà soát, đánh giá tình hình thực tế và bước đầu ghi nhận một số kết quả tích cực. Đồng thời, qua báo cáo công chức gửi về, nổi lên nhiều vấn đề đáng chú ý.

Trước hết, nguồn lực triển khai còn hạn chế, nhất là sau khi hợp nhất đơn vị hành chính. Nhiều xã được giao thêm thẩm quyền, nhiệm vụ nhưng nhân lực, kỹ năng và trình độ chuyên môn về quản lý đất đai chưa đáp ứng yêu cầu, trong khi khối lượng công việc lại tăng lên.

Bên cạnh đó, một số địa phương sau hợp nhất vẫn chưa ban hành quy trình giải quyết thủ tục hành chính nội bộ cụ thể. Điều này dẫn đến tình trạng lúng túng, khó xác định rõ trách nhiệm của từng cơ quan, đơn vị trong quá trình xử lý hồ sơ cho người dân và doanh nghiệp.

Một vấn đề khác là việc xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai liên thông với hệ thống dịch vụ công chưa hoàn thành ở nhiều nơi. Nhiều địa phương vẫn phải làm theo cách “nửa cơm, nửa điện”, vừa sử dụng thủ công, vừa áp dụng công nghệ, khiến thời gian giải quyết thủ tục hành chính bị kéo dài, ảnh hưởng hiệu quả phục vụ người dân.

Để kịp thời tháo gỡ, Cục Quản lý đất đai đã thành lập tổ thường trực chuyên trách tiếp nhận và xử lý các vướng mắc do công chức tăng cường từ địa phương phản ánh. Với những vướng mắc của các lĩnh vực nông nghiệp và môi trường, Cục sẽ tổng hợp gửi đơn vị trực thuộc Bộ để có giải pháp đồng bộ, hỗ trợ kịp thời.

Theo ông Mai Văn Phấn, mục tiêu của hoạt động này là bảo đảm hệ thống chính quyền địa phương hai cấp trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường vận hành thông suốt, phát huy hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng phục vụ người dân, doanh nghiệp, đồng thời tạo tiền đề để quản lý đất đai hiện đại, minh bạch, phù hợp yêu cầu phát triển.

Văn phòng Chính phủ vừa có văn bản số 8160/VPCP-NN truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính xử lý thông tin báo chí và dư luận về nghĩa vụ tài chính khi chuyển mục đích sử dụng đất quá cao, ảnh hưởng đến sinh kế. Trong đó, Thủ tướng giao Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường và các cơ quan liên quan nghiên cứu, đề xuất giải pháp sử dụng hệ số điều chỉnh giá đất để thu tiền sử dụng đất phù hợp, khả thi, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước ngày 10/9/2025.