80 năm quản lý đất đai: [Bài cuối] Nắm chắc, phân bổ hợp lý, hiệu quả

Vẽ bức tranh toàn diện về nguồn lực đất đai

Đất đai từ ngàn đời nay luôn được ông cha ta coi trọng, là nguồn tài nguyên vô giá, tư liệu sản xuất đặc biệt và là thành tố không thể thiếu trong sự nghiệp dựng nước, giữ nước. 80 năm qua, ngành quản lý đất đai không ngừng trưởng thành, đóng góp to lớn vào phát triển kinh tế - xã hội. Trong hành trình ấy, công tác thống kê, kiểm kê đất đai luôn giữ vai trò là công cụ quản lý hữu hiệu, giúp Nhà nước nắm chắc quỹ đất, phân bổ hợp lý và khai thác hiệu quả nguồn lực to lớn này.

Theo ông Phạm Ngô Hiếu, Phó Cục trưởng Cục Quản lý đất đai, với diện tích tự nhiên hơn 33,1 triệu ha và dân số trên 100 triệu người, bình quân diện tích đất theo đầu người của Việt Nam ở mức thấp so với thế giới. Trong bối cảnh đô thị hóa, công nghiệp hóa và biến đổi khí hậu ngày càng gay gắt, nhu cầu sử dụng đất ngày càng lớn, việc tổ chức thống kê, kiểm kê đất đai trở nên cấp thiết để bảo đảm an ninh lương thực, phát triển công nghiệp, dịch vụ và bảo vệ môi trường.

Thông qua công tác thống kê, kiểm kê đất đai có thể thấy công tác quản lý đất đai những năm qua đã góp phần đưa nguồn lực đất đai vào quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế mạnh mẽ của đất nước. Cụ thể, chỉ trong hai thập kỷ (1990 – 2010), khoảng 11 triệu ha đất chưa sử dụng đã được đưa vào sản xuất, trong đó chủ yếu cho trồng rừng, góp phần phục hồi hệ sinh thái, tạo sinh kế cho người dân. Nhờ vậy, diện tích đất chưa sử dụng đã giảm mạnh, từ gần 15 triệu ha năm 1990 xuống còn 1,17 triệu ha vào năm 2024.

Đất nông nghiệp được phân bổ hợp lý, bảo đảm an ninh lương thực quốc gia. Diện tích đất trồng cây lâu năm tăng hơn 34% so với năm 2010, từ 3,68 triệu ha lên hơn 4,92 triệu ha hiện nay, đóng góp quan trọng vào sản lượng nông sản xuất khẩu, với giá trị xuất khẩu rau quả năm 2024 ước đạt hơn 7,12 tỷ USD.

Trong khi đó, đất phi nông nghiệp cũng có những chuyển biến rõ nét. Đất ở đô thị tăng tới 57% trong vòng 15 năm qua, phản ánh quá trình đô thị hóa mạnh mẽ. Đặc biệt, diện tích đất cho các công trình công cộng tăng gần 43%, góp phần quan trọng cho phát triển hạ tầng, nâng cao chất lượng đời sống nhân dân.

Việc tăng cường bố trí quỹ đất đất cho các mục đích phi nông nghiệp đã phản ảnh đầy đủ việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế của đất nước và góp phần đáp ứng các nhiệm vụ kinh tế - xã hội và đảm bảo an sinh xã hội và đóng góp lớn vào ngân sách nhà nước, như năm 2024 tổng thu Ngân sách Nhà nước đạt 2.037,5 nghìn tỷ đồng, trong đó thu tiền sử dụng đất thực hiện đạt 230,2 nghìn tỷ đồng.

Công cụ minh bạch và khai thông nguồn lực đất đai

Theo ông Hiếu, kết quả thống kê, kiểm kê đất đai qua các thời kỳ đã dựng lên một bức tranh cho thấy Việt Nam đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong việc khai thông nguồn lực đất đai. Người dân và doanh nghiệp đã được tiếp cận với nguồn lực đất đai nhiều hơn qua việc minh bạch hóa quy trình thủ tục hành chính và các thay đổi pháp lý kế tiếp nhau mà ngành quản lý đất đai đã phát huy tinh thần chủ động, sáng tạo, linh hoạt để đề xuất ban hành kịp thời.

Tuy nhiên, công tác thống kê, kiểm kê cũng chỉ ra nhiều hạn chế cần khắc phục: quản lý đất đai vẫn còn lãng phí, thất thoát. Trong khi đó, kinh nghiệm quốc tế cho thấy hơn 80% quyết định quản lý kinh tế - xã hội đều cần đến dữ liệu không gian địa lý, đặt ra yêu cầu cấp bách cho Việt Nam trong công tác chuyển đổi số lĩnh vực này.

Trong bối cảnh toàn Đảng, toàn dân đang bước vào giai đoạn phát triển mới, công tác thống kê, kiểm kê đất đai cần tiếp tục được hiện đại hóa, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, bản đồ số, viễn thám… Đây chính là nền tảng để quản lý đất đai chặt chẽ, công khai, minh bạch; bảo đảm phân bổ công bằng, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả và bền vững nguồn tài nguyên đặc biệt này. Đồng thời, góp phần khắc phục tình trạng thất thoát, tham nhũng, lợi ích nhóm trong quản lý, sử dụng đất - vấn đề luôn được Đảng, Nhà nước và nhân dân quan tâm.

Có thể nói, với quyết tâm chính trị cao, sự đồng hành của người dân, doanh nghiệp cùng sức mạnh của chuyển đổi số, ngành quản lý đất đai chắc chắn sẽ tiếp tục phát huy truyền thống, đổi mới toàn diện, đưa công tác thống kê, kiểm kê đất đai trở thành trụ cột trong xây dựng nền quản lý đất đai hiện đại, minh bạch, hiệu quả, vì sự phát triển bền vững của đất nước.