80 năm quản lý đất đai: [Bài 3] Hành trình hiện đại hóa quản lý

Từ hồ sơ giấy đến cơ sở dữ liệu số

Trải qua 80 năm hình thành và phát triển, ngành quản lý đất đai đã không ngừng đổi mới, từ những ngày đầu kháng chiến đến thời kỳ đổi mới và chuyển đổi số. Ngay từ những ngày đầu thành lập, quản lý đất đai luôn gắn liền với sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Từ thời kỳ chiến tranh, hệ thống hồ sơ địa chính chủ yếu dựa trên giấy tờ, phân tán ở nhiều cấp, thiếu thống nhất. Sau ngày đất nước thống nhất, việc quản lý đất đai tiếp tục đối diện nhiều thách thức: tài liệu qua các thời kỳ khác nhau, dữ liệu chồng chéo, cập nhật chậm.

Trong giai đoạn đổi mới, nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội đặt ra yêu cầu cấp bách về hiện đại hóa công tác quản lý đất đai. Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách quan trọng: từ Luật Đất đai các thời kỳ đến Nghị quyết số 18-NQ/TW (2022) về cải cách chính sách, pháp luật đất đai. Gần đây nhất là Nghị quyết số 57-NQ/TW (2024) về phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo; Chỉ thị số 07/CT-TTg (2025) về phát triển dữ liệu dân cư và định danh điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia.

Những chỉ đạo này thể hiện sự quyết tâm, quyết sách đột phá cho công tác xây dựng và vận hành hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu đất đai tập trung, thống nhất, đồng bộ, và được kết nối liên thông theo hướng hiện đại, công khai, minh bạch, phục vụ đa mục tiêu; từng bước chuyển sang giao dịch điện tử trong lĩnh vực đất đai.

Đặc biệt, Luật Đất đai 2024 đã khẳng định cơ sở dữ liệu đất đai là một trong những cơ sở dữ liệu quốc gia nền tảng, giữ vai trò hạt nhân trong quản trị đất nước bằng công nghệ số. Đây chính là bước chuyển quan trọng, đánh dấu quyết tâm số hóa toàn diện lĩnh vực đất đai.

Theo đó, hành lang pháp lý và quy định kỹ thuật về hệ thống thông tin đất đai cơ bản đã được hoàn thiện: từ mô hình tổ chức, yêu cầu kỹ thuật đối với phần mềm ứng dụng, chế độ bảo mật thông tin, cho đến trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương. Cơ sở này bảo đảm việc xây dựng và vận hành cơ sở dữ liệu đất đai đồng bộ, thống nhất, liên thông trong cả nước.

Phục vụ cho công tác quản lý, tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp

Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã cùng với các địa phương đã tập trung nguồn lực triển khai xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai trên phạm vi cả nước.

Đến nay, ở cấp Trung ương, đã xây dựng xong bốn khối dữ liệu quan trọng: hiện trạng sử dụng đất cấp vùng và cả nước; quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất quốc gia; khung giá đất; điều tra cơ bản về đất đai.

Ở cấp địa phương, tính đến trước 1/7/2025, đã có 495/696 huyện hoàn thành cơ sở dữ liệu địa chính, quản lý gần 50 triệu thửa đất; toàn bộ 696 huyện đã xây dựng dữ liệu thống kê, kiểm kê đất đai; hơn 300 huyện đã hoàn thành dữ liệu quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và dữ liệu giá đất. Như vậy, khoảng 70% đơn vị hành chính cấp huyện đã có dữ liệu số, tạo nền tảng vững chắc cho việc chuyển đổi sang quản lý điện tử.

Ở cấp địa phương, trước 1/7/2025, có 495/696 huyện đã hoàn thành cơ sở dữ liệu địa chính, quản lý gần 50 triệu thửa đất. Toàn bộ 696 huyện đã có dữ liệu thống kê, kiểm kê đất đai. Hơn 300 huyện đã hoàn thành dữ liệu quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và giá đất. Những kết quả này cho thấy khoảng 70% đơn vị hành chính cấp huyện đã có dữ liệu số, tạo nền tảng để chuyển đổi sang quản lý điện tử.

Đặc biệt, việc kết nối, chia sẻ dữ liệu đã có bước tiến rõ rệt. Toàn bộ 63 tỉnh, thành phố đã kết nối cơ sở dữ liệu đất đai với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, triển khai dịch vụ công trực tuyến thuộc Đề án 06/CP. 49 tỉnh, thành phố đã liên thông dữ liệu giữa cơ quan Đăng ký đất đai và cơ quan Thuế để tự động xác định nghĩa vụ tài chính. 36 tỉnh, thành phố đã kết nối dữ liệu đất đai phục vụ giải quyết thủ tục cư trú trực tuyến, tạo thuận lợi thiết thực cho người dân.

Những kết quả này không chỉ nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, mà còn khẳng định vai trò phục vụ của cơ sở dữ liệu đất đai đối với Nhân dân và doanh nghiệp. Người dân, thay vì mất thời gian tra cứu hồ sơ giấy, nay có thể tiếp cận thông tin nhanh chóng, minh bạch, tiết kiệm chi phí. Doanh nghiệp có thêm công cụ để giảm thiểu rủi ro pháp lý, nâng cao hiệu quả đầu tư, kinh doanh.

Thách thức và giải pháp hoàn thành

Bên cạnh kết quả đạt được, tiến độ xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai vẫn còn nhiều khó khăn. Nguồn lực đầu tư tại một số địa phương chưa tương xứng; hạ tầng công nghệ thông tin còn yếu; đội ngũ cán bộ kỹ thuật còn hạn chế; hồ sơ đất đai cũ thiếu đồng bộ, gây khó khăn cho số hóa.

Bên cạnh kết quả tích cực, việc xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai vẫn còn nhiều khó khăn. Một số địa phương chưa quan tâm đầu tư đúng mức; hạ tầng công nghệ thông tin còn hạn chế; đội ngũ cán bộ chuyên môn về dữ liệu, công nghệ thông tin chưa đáp ứng yêu cầu; hồ sơ đất đai qua nhiều giai đoạn thiếu đồng bộ, gây khó khăn cho việc số hóa.

Để bảo đảm cơ bản hoàn thành cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai, cần triển khai đồng bộ các giải pháp. Đó là hoàn thiện hành lang pháp lý đối với hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu đất đai theo Luật Đất đai 2024, ban hành nghị định, thông tư hướng dẫn phù hợp với mô hình tổ chức hành chính mới theo đơn vị 2 cấp.

Cùng với đó, tăng cường chỉ đạo, hướng dẫn, đôn đốc các địa phương hoàn thiện cơ sở dữ liệu, đưa dữ liệu vào quản lý, vận hành, khai thác phục vụ công tác quản lý nhà nước và giải quyết thủ tục cho người dân, doanh nghiệp.

Chú trọng đưa toàn bộ cơ sở dữ liệu đất đai của 495 huyện đã hoàn thành vào vận hành thực tế theo nguyên tắc “ĐÚNG – ĐỦ – SẠCH – SỐNG”.

Đồng thời, khẩn trương kết nối, chia sẻ cơ sở dữ liệu đất đai với các cơ sở dữ liệu quốc gia khác để đẩy mạnh cải cách hành chính, chuyển đổi số trong quản lý và cung cấp dịch vụ công về đất đai.

Tiếp tục xây dựng, cập nhật dữ liệu đối với các địa phương còn lại; xây dựng dữ liệu đất đai cấp vùng, cả nước và các dữ liệu khác do Trung ương quản lý. Tổ chức tích hợp dữ liệu địa phương về Trung ương, bảo đảm liên thông, thống nhất, phục vụ hiệu quả công tác quản lý và khai thác dữ liệu.

Có thể khẳng định, việc xây dựng và hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai là dấu mốc lịch sử, tiếp nối 80 năm phát triển của ngành quản lý đất đai. Đây không chỉ là bước tiến về công nghệ mà còn thể hiện quyết tâm chính trị trong xây dựng một nền quản lý hiện đại, minh bạch, vì lợi ích của Nhân dân.