Làng chài Nguyệt Đức sẽ thành làng du lịch cộng đồng khi lên bờ

Chuyển đổi sinh kế cho người dân vùng thiên tai

Theo Chủ tịch UBND thị xã Việt Yên Nguyễn Đại Lượng, cùng với Đề án sắp xếp, di dân vùng thiên tai làng chài Nguyệt Đức lên bờ đã được UBND tỉnh phê duyệt, Bắc Giang cũng đã có phương án phát triển kinh tế để người dân có công ăn việc làm, đảm bảo có thu nhập để ổn định cuộc sống sau khi lên bờ.

Hàng chục năm qua, người dân làng chài Nguyệt Đức mưu sinh chủ yếu bằng nghề chài lưới, đánh bắt cá tự nhiên trên sông, vận chuyển hàng hóa thuê cho các làng nghề thủ công như rượu làng Vân, gốm Thổ Hà… Những công việc này đều gắn liền với sông nước.

Những năm gần đây, khi nguồn thủy sản tự nhiên ngày càng cạn kiệt, sự nổi nênh của các làng nghề trước cơ chế thị trường, vấn đề ô nhiễm môi trường và đặc biệt chịu ảnh hưởng của thiên tai, mưa bão…, cuộc sống của làng vạn chài Nguyệt Đức càng thêm bấp bênh.

Ngoài những khó khăn mưu sinh, cuộc sống lênh đênh sông nước của bà con cũng đối mặt với nhiều hiểm họa. Trẻ em phải lên bờ để được đến trường; phụ nữ, người già đi lại khó khăn do di chuyển bằng thuyền là phương tiện duy nhất... Đã xảy ra nhiều trường hợp trẻ em đuối nước thương tâm, người bệnh không kịp đến bệnh viện để chữa chạy…

“Thực tế trên càng đặt ra yêu cầu phải di dời bà con lên bờ, bố trí quỹ đất để tái định cư cho 139 hộ dân với trên 300 nhân khẩu. Một điều khó khăn đối với địa phương là vận động, tuyên truyền để bà con đồng thuận. Bởi, bỏ thói quen sống trên sông nước là cả một quá trình.

Đến khi 100% người dân đồng thuận lên bờ, bà con đề xuất nguyện vọng được tái định cư tại chỗ gần nơi ở cũ, gần với khu nghĩa trang mà cả trăm năm nay rất nhiều thế hệ đã được an táng để thuận tiện cho việc thờ cúng”, lãnh đạo thị xã Việt Yên chia sẻ.

Ngày 25/4/2025, HĐND tỉnh Bắc Giang đã thông qua Nghị quyết bổ sung danh mục, phân bổ nguồn vốn ngân sách đối với 5 dự án, trong đó có dự án di dân vùng thiên tai làng chài Nguyệt Đức với tổng kinh phí 90 tỷ đồng.

Ông Lượng cho biết, thị xã đã tính toán tới phương án cho các hộ dân được vay nguồn vốn ưu đãi, lãi suất thấp từ Ngân hàng Chính sách xã hội để có kinh phí xây dựng công trình nhà ở khi lên bờ. Ngoài ra, diện tích đất dành để xây dựng khu dân cư là đất nông nghiệp, thuộc danh mục phải chuyển đổi mục đích sử dụng có thu tiền sử dụng đất. Địa phương cũng có kế hoạch cho người dân vay để có kinh phí thực hiện nghĩa vụ chuyển đổi này.

“Điều quan trọng nhất đó là an cư cho bà con, kiến tạo công việc ổn định, lâu dài tại nơi ở mới, có như vậy mới giữ chân người dân ở lại trên bờ, không quay trở lại cuộc sống lênh đênh sông nước nữa. Phương án mà chúng tôi xây dựng, đó là phát triển du lịch cộng đồng, người dân làng chài sẽ tham gia làm du lịch để có nguồn thu ổn định”, ông Lượng cho hay.

Cải hoán "thuyền nan" để làm du lịch

Xã Vân Hà gồm 3 thôn Thổ Hà, Yên Viên và Nguyệt Đức với tổng số hơn 2,4 nghìn hộ, gần 8,9 nghìn nhân khẩu. Diện tích sản xuất nông nghiệp toàn xã trên 100 ha. Riêng thôn Nguyệt Đức, do đặc thù người dân sống trên sông nước nên không có đất canh tác nhưng có nghề vận tải bằng thuyền với khoảng 20 chiếc.

Ông Nguyễn Đình Mỹ - Chủ tịch UBND xã Vân Hà cho hay: Các thôn trên bờ có nghề thủ công truyền thống, nổi tiếng trăm năm như nghề nấu rượu, làm mỳ gạo, bánh đa, bánh đa nem… Các làng nghề có tuổi đời hàng trăm năm, nổi tiếng khắp cả nước. Qua thời gian, dù chịu tác động tiêu cực của thiên nhiên và xu hướng phát triển của xã hội hiện đại nhưng Vân Hà vẫn giữ nhiều nét văn hóa truyền thống.

Với những tiềm năng, thế mạnh về văn hóa, các công trình di tích, lịch sử, danh lam thắng cảnh, làng nghề truyền thống…, Vân Hà nằm trong đề án phát triển du lịch cộng đồng của thị xã Việt Yên và của tỉnh Bắc Giang. Người dân thôn Nguyệt Đức sau khi ổn định cuộc sống mới sẽ trực tiếp tham gia dịch vụ du lịch, và đó sẽ là sinh kế lâu bền mang lại nguồn thu cho bà con.

“Chúng tôi đã tính toán, những thuyền đảm bảo an toàn, mỹ thuật (trước đây là nhà ở) của bà con sẽ được cải biến, nâng cấp thành thuyền du lịch phục vụ du khách trải nghiệm sông nước. Ngoài ra, sẽ có nhiều hoạt động văn hóa, nghệ thuật như hát quan họ trên sông, dịch vụ tại chỗ để giữ chân du khách, từ đó có nguồn thu cho bà con”.

Trước đây, đoàn làm phim “Mùa hoa cải ven sông” đã từng về Vân Hà để quay phim, có bối cảnh là những bãi hoa cải vàng ruộm trên những bãi bồi ven sông. Đây cũng sẽ là gợi ý để chính quyền và người dân quy hoạch trồng các vạt hoa, tạo điểm nhấn để du khách có điểm check-in, tăng thêm sức thu hút cho du lịch cộng đồng.

“Khi đề án phát triển du lịch triển khai, Vân Hà sẽ kêu gọi các nhà đầu tư về địa phương, xây dựng hạ tầng, liên kết với người dân để cùng hợp tác, phát triển du lịch”, ông Mỹ bày tỏ.

Việt Yên là vùng đất có nhiều di sản văn hóa vật thể, phi vật thể tiêu biểu của Bắc Giang, với 341 di tích, trong đó có gần 100 di tích đã được xếp hạng, 2 di tích cấp quốc gia đặc biệt, 19 di tích cấp quốc gia và 78 di tích cấp tỉnh. Thị xã hiện có 3 điểm được công nhận là điểm du lịch gồm điểm du lịch chùa Bổ Đà (xã Tiên Sơn), điểm du lịch sinh thái Trường Đại học Nông - Lâm Bắc Giang (phường Bích Động), điểm du lịch Di tích đền thờ Tiến sĩ Thân Nhân Trung, phường Nếnh). Làng cổ Thổ Hà, xã Vân Hà được công nhận là điểm du lịch cộng đồng.

Ngoài ra, các di tích lịch sử như: Di tích mộ và đền thờ Hán Quận công Thân Công Tài, khu tưởng niệm nữ Anh hùng Lực lượng vũ trang Cao Kỳ Vân…, tiềm năng phát triển du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái như Khu Khe Bàn, núi Mỏ Thổ…. làm phong phú thêm bức tranh bản đồ du lịch Việt Yên.

Gắn với các di tích, Việt Yên có 134 lễ hội truyền thống. Trong đó có 3 lễ hội là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia gồm: Lễ hội Bổ Đà, lễ hội Thổ Hà và lễ hội vật cầu nước thôn Vân Hà. Nơi đây cũng có nhiều ngôi làng cổ mang nét đặc trưng riêng…

“Du lịch Việt Yên hiện vẫn còn là tiềm năng. Hằng năm, mới thu hút khoảng 300 nghìn du khách đến chiêm bái, lễ Phật ở các di tích tâm linh nổi tiếng, chưa có tour, tuyến du lịch chất lượng cao, sản phẩm du lịch đơn điệu. Từ năm 2020 đến nay, Việt Yên đầu tư hơn 300 tỷ đồng để tôn tạo di tích, xây dựng các công trình phục vụ phát triển du lịch.

Trong đề án phát triển du lịch, chúng tôi phấn đấu đến năm 2030 sẽ thu hút khoảng 1 triệu lượt du khách/năm, doanh thu từ du lịch đạt khoảng 100 tỷ đồng/năm và tạo việc làm cho hơn 500 lao động trong lĩnh vực du lịch, trở thành một trung tâm du lịch văn hóa - lịch sử - tâm linh của tỉnh theo các không gian quy hoạch du lịch. Đây sẽ là chìa khóa cho người dân vùng thiên tai làng chài Nguyệt Đức có sinh kế lâu bền, đảm bảo an toàn, ổn định ở nơi ở mới” - Chủ tịch thị xã Việt Yên Nguyễn Đại Lượng kỳ vọng.